[Το παρακάτω είναι μια συζήτηση/συνέντευξη που πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1968. Συνομιλήτρια η Eve Hinderer, μια Νεοϋορκέζα ακτιβίστρια που δραστηριοποιείται στο Γυναικείο Απελευθερωτικό Κίνημα.]
Ερώτηση: Πότε ενδιαφέρθηκες για πρώτη φορά για τη γυναικεία απελευθέρωση;
Eve Hinderer: Τον περασμένο Νοέμβριο έφτασα σε μια περιφερειακή διάσκεψη και είδα μια πινακίδα που έγραφε «Women’s Liberation»/«Απελευθέρωση της Γυναίκας». Πήγα, λοιπόν, σε εκείνο το εργαστήριο και, παραδόξως, δεν ένιωσα καθόλου να πτοούμαι από το γεγονός ότι ήταν μόνο 40 ή 50 γυναίκες στην αίθουσα καθώς, συμμετέχοντας, άφησα να με παρασύρει ένας χείμαρρος πολιτικών και ψυχολογικών απόψεων που με ενθουσίασαν πραγματικά.
Ερώτηση: Γιατί οι γυναίκες πρέπει να απελευθερωθούν: τι είναι η απελευθέρωση των γυναικών;
Eve Hinderer: Όλοι πρέπει να απελευθερωθούν γιατί κανείς δεν είναι ελεύθερος σε αυτή την κοινωνία. Αλλά η απελευθέρωση των γυναικών πηγάζει από το γεγονός της δευτερεύουσας θέσης των γυναικών έναντι των ανδρών. Αναγνωρίζουμε ότι πρόκειται για μια ανδροκρατούμενη κοινωνία και ότι αυτό δεν είναι φυσικό και δεν είναι σωστό· άρα οι γυναίκες πρέπει να απελευθερωθούν από την ήσσονος σημασίας θέση τους.
Ερώτηση: Για ορισμένες γυναίκες, η «απελευθέρωση» σημαίνει κάποιο είδος της λεγόμενης «σεξουαλικής ελευθερίας» και αυτό συνήθως καταλήγει να σημαίνει από κάποιους ότι τώρα δεν είμαστε υποταγμένοι μόνο σε έναν άνδρα, αλλά σε πολλούς άνδρες. Σε τι διαφέρει αυτό με τον ορισμό σας για τη σεξουαλικά απελευθερωμένη γυναίκα;
Eve Hinderer: Βλέπω μια σειρά από διχοτομίες στο «χώρο» και στο κοινωνικό σύνολο οι οποίες προέρχονται από τη βασική αποξένωση πάνω στην οποία λειτουργεί η κοινωνία. Το πρώτο είναι ο διαχωρισμός μεταξύ κοινωνικής δράσης και καθημερινότητας. Αυτό είναι προφανώς προϊόν αποξένωσης γιατί δεν υπάρχει διαχωρισμός των δύο· είτε είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου είτε είσαι νευρωτικός. Και υπάρχει, επίσης, μια διχοτόμηση μεταξύ του σεξ, από τη μία, και των συναισθημάτων και των προσωπικών επιθυμιών από την άλλη. Δεν εννοώ μόνο αισθησιακές επιθυμίες αλλά επιθυμίες για τη ζωή συνολικά. Και όλο και περισσότερο, γίνεται όλο και πιο δύσκολο για μένα να αντιλαμβάνομαι το σεξ ως απλώς μια αισθησιακή εμπειρία απομονωμένη από οτιδήποτε άλλο. Έχω τη δική μου εξέλιξη και τη δική μου πολύ οικεία πλευρά μου. Όσο περισσότερο μπορώ να το αποκαλύψω αυτό σε άλλο άτομο, τόσο πιο κοντά έρχομαι και τόσο περισσότερο εμπλέκομαι με αυτό το άτομο σε όλα τα επίπεδα: σε πνευματικό επίπεδο, σε συναισθηματικό επίπεδο και τελικά, αν η σχέση γίνει αρκετά οικεία, σε σεξουαλικό επίπεδο. Και για εμένα, όλα αυτά μαζί είναι το σεξ. Δεν το εννοώ με καμία πουριτανική έννοια· είναι απλώς ένα πολύ οικείο μοίρασμα. Όσον αφορά τη λεγόμενη σεξουαλική ελευθερία, δεν νομίζω ελευθερία σημαίνει να κοιμάσαι απλώς με τον οποιονδήποτε. Νομίζω ότι είναι άρρωστο· συνεπάγεται μια βασική έλλειψη αίσθησης ταυτότητας και ακεραιότητας. Η κοινή σχέση, η οικειότητα θυσιάζεται στην λογική «κοιμόμαστε με τους γύρω μας». Έχω καταλήξει ότι ο μόνος τρόπος που θα κάνω αξιοπρεπές σεξ θα είναι να είμαι πιο ειλικρινής με τον εαυτό μου και με τους άλλους ανθρώπους· και φαίνεται ότι αυτό είναι κάτι που οι άνθρωποι δεν το έχουν σκεφτεί πολύ. Πολλά από αυτά που βλέπω, όπως «το κοιμάμαι με όποιον να’ ναι» και όπου να’ ναι, των χίπις, είναι μια πολύ υγιής εξέγερση ενάντια στα πολύ άκαμπτα πρότυπα σχετικά με το «πότε το σεξ είναι καλό και επιτρέπεται», όπως π.χ. αφού πρώτα πάρεις άδεια γάμου. Αυτό, φυσικά, είναι προφανής βλακεία· αλλά εν τω μεταξύ, δεν έχουν βρει κάτι πολύ καλύτερο αν και πιστεύω ότι πραγματικά πρέπει να υπάρχει κάτι καλύτερο. Ωστόσο, οι άνθρωποι συζητούν αυτό το ζήτημα με ειλικρίνεια· όπως σε ένα άρθρο από τα Notes from the First Year, «Women Rap About Sex». Σε αυτό το άρθρο το πρόβλημα της αντιμετώπισης της σεξουαλικότητας συζητείται με ευθύ τρόπο. Είναι πολύ ωραίο να συζητείται… Όλες οι ταπεινώσεις, τα πάντα, όλα βγαίνουν ανοιχτά. Και έτσι καταλαβαίνεις τι περνούν οι γυναίκες: θυσιάζονται συνεχώς. Είμαι σίγουρη ότι το κάνουν και οι άντρες. Υπάρχει κάτι πραγματικά προσβλητικό/δυσφημιστικό στην αδιάκριτη σεξουαλική συμπεριφορά.
Ερώτηση: Υπάρχουν άλλα τέτοια κολλήματα στα οποία είναι πιθανό να πιαστούν οι γυναίκες;
Eve Hinderer: Αν έχετε διαβάσει ποτέ Frantz Fanon[1], περιγράφει πολύ όμορφα την ψυχολογία των καταπιεσμένων ανθρώπων. Όταν οι άνθρωποι «δεν έχουν γνώσεις», ας πούμε έτσι, συχνά ταυτίζονται με τον καταπιεστή. Σε πολλές περιπτώσεις αυτό ισχύει για τις γυναίκες που, επειδή τυχαίνει να είναι ικανές να εξελίξουν τον εαυτό τους περισσότερο από ό,τι οι περισσότερες γυναίκες, συχνά τείνουν να αποσύρονται με αηδία από οτιδήποτε έχει να κάνει με γυναίκες. Αυτό συμβαίνει πολύ απλά επειδή σκέφτονται τις γυναίκες με τους ίδιους όρους με τους άνδρες. Ξέρεις, δαντέλες, πλέξιμο όλη την ώρα, δεν αξίζει καθόλου. Είχαμε πολλές γυναίκες που αποφεύγουν εντελώς τις γυναικείες ομάδες λέγοντας κάτι σαν, «Ουφ, γυναικείες ομάδες, ποια θέλει να εμπλακεί σε αυτό;»
Ερώτηση: Επειδή τα παιδιά είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος της ζωής που συνδέονται με τις γυναίκες, ποια είναι τα σχόλιά σας για την απελευθέρωση των γυναικών σε σχέση με τα παιδιά;
Eve Hinderer: Λοιπόν, υπάρχουν μερικά πολύ προφανή κολλήματα που έχουν οι γυναίκες και οι γονείς γενικότερα, με τα παιδιά τους. Χαρακτηριστικά, οι γονείς σε αυτήν την κοινωνία είναι πολύ κτητικοί απέναντι στα παιδιά τους γιατί δεν έχουν δική τους ζωή· είναι απομονωμένες υπάρξεις. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις γυναίκες, οι οποίες ζουν εμμέσως μέσω άλλων ανθρώπων εξ αρχής και, φυσικά, όταν αποκτήσουν ένα παιδί, αυτό το παιδί γίνεται απλά το «άλλο άτομο» για να ζήσουν μέσω αυτού· και έτσι οι γυναίκες ενώ εγκατέλειψαν την δική τους τη ζωή περιμένουν τους ανθρώπους των οικογενειών τους να επιστρέψουν σπίτι για να μάθουν τι «έκαναν» κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Η δική μου άποψη συνοψίζεται σε μια πολύ αναρχική θεώρηση για την κοινωνία: μια κοινωνία όπου όλοι ζουν μια αυτόνομη ζωή. Αυτό από μόνο του επιτρέπει στους ανθρώπους να συνδέονται μεταξύ τους σε ελεύθερη βάση, απ’ όπου απουσιάζουν οι οποιασδήποτε μορφής αλυσίδες ή κατασταλτικές κοινωνικές δομές. Νομίζω ότι η απελευθέρωση των γυναικών δημιουργεί όλη αυτή τη δυνατότητα επειδή στη ρίζα πολλών πραγμάτων βρίσκεται αυτή η βασική καταπίεση μεταξύ ανδρών και γυναικών. Εάν μπορείτε να το εξαλείψετε, πρόκειται να ανοίξετε μια εντελώς νέα οπτική.
Ερώτηση: Είναι προφανές ότι, όπως συμβαίνει με κάθε καταπιεσμένη ομάδα, οι γυναίκες έρχονται αντιμέτωπες μεταξύ τους. Η απελευθέρωση των γυναικών από αυτό, ώστε να μην χρειάζεται να βλέπουν κάθε άλλη γυναίκα ως εχθρό, φαίνεται να είναι μια πτυχή της απελευθέρωσης των γυναικών.
Eve Hinderer: Αυτό ανάγεται στον πολύ κτητικό χαρακτήρα των σχέσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών. Όπως τόνισε μια γυναίκα στην ομάδα μου, μόλις απαλλαγείτε από την ιδέα ότι κατέχετε τον σύζυγό σας και ότι σας κατέχει, τότε θα φαίνεται γελοίο να υπάρχουν όλες αυτές οι ζήλιες γιατί απλώς δεν θα υπάρχει καμία βάση για αυτές. Και, πάλι, αυτή η πτυχή των καταπιεσμένων ανθρώπων που στέκουν ο ένας εναντίον του άλλου και που δεν αναγνωρίζουν τον πραγματικό εχθρό είναι ένα άλλο φαινόμενο. Φυσικά, ο «πραγματικός εχθρός» των γυναικών θα φαινόταν με μια επιπόλαιη εκτίμηση ότι είναι οι άνδρες, αλλά στην πραγματικότητα το πρόβλημα είναι προϊόν της σημερινής μας κοινωνικής δομής.
Ερώτηση: Εφ’ όσον η κατάσταση πηγάζει από την κοινωνική δομή, μπορείτε να σκεφτείτε ορισμένα βήματα που είναι απαραίτητα για την αλλαγή αυτής της κοινωνικής δομής; Πώς βλέπετε να λαμβάνει χώρα η διαδικασία της απελευθέρωσης;
Eve Hinderer: Λοιπόν, πρώτα απ’ όλα, η χώρα θα χρειαστεί μια επανάσταση για να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε αξιοπρεπής αλλαγή· αυτό μου ήταν προφανές εδώ και πολύ καιρό. Και αυτό θα συμβεί όταν οι άνθρωποι συνειδητοποιήσουμε ότι η ίδια μας η ζωή είναι ασφυκτική και ότι καταπιεζόμαστε. Μέχρι να το καταλάβουμε αυτό, δεν πρόκειται να πάμε πουθενά προς την κατεύθυνση της ριζικής αλλαγής σε αυτή τη χώρα. Όσον αφορά την απελευθέρωση των γυναικών το θέμα ήταν πιο απλό, διότι το πρόβλημα έγινε εμφανές σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Οι γυναίκες περνούν όλα τα απαραίτητα βήματα· στην αρχή θυμώνουν, οργίζονται, και μετά κινητοποιούνται πραγματικά και παλεύουν με νύχια και με δόντια για την απελευθέρωσή τους. Αντιμετωπίζουν αυτά τα προβλήματα καθημερινά και κάθε μέρα αυξάνεται η κοινωνική συνείδησή τους. Για παράδειγμα, η προσωπική μου ενασχόληση με τις γυναικείες ομάδες τους τελευταίους μήνες έχει μειωθεί, επειδή ανακάλυψα ότι οι ομάδες υπηρέτησαν έναν σκοπό, μου έδωσαν ό,τι είχα να πάρω και φτάνουν στο τέλος για εμένα. Δεν νομίζω ότι είμαι μια απελευθερωμένη γυναίκα, αλλά έχω συζητήσει αυτά τα θέματα και έχω βιώσει πολύ οργή και συναισθήματα και τώρα βρίσκομαι σε άλλο στάδιο ανάπτυξης, ας το πω έτσι, και μπροστά μου βρίσκονται νέα εμπόδια. Αυτό συμβαίνει γιατί πλέον αναγνωρίζω τις πιο βασικές αιτίες της κοινωνικής καταπίεσης. Και αυτό ακριβώς είναι η κοινωνική συνείδηση: να συνειδητοποιήσεις ότι η πραγματική ζωή και η ανάπτυξη είναι και οι δύο αδύνατον να επιτευχθούν για κάποιον μέσα σε αυτήν την συγκεκριμένη κοινωνία. Και όταν συνειδητοποιείς ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές, συνειδητοποιείς την ανάγκη για ολοκληρωτική κοινωνική επανάσταση.
Ερώτηση: Τι εννοείτε με τον όρο «περνώντας στάδια» στην ανάπτυξη μιας συνειδητής ανάγκης για απελευθέρωση των γυναικών;
Eve Hinderer: Για παράδειγμα: ο θυμός που πέρασα ξεπήδησε από μια βαθιά ριζωμένη δυσαρέσκεια λόγω της χρησιμοποίησής μου από τους άνδρες, η οποία, με τη σειρά της, φαίνεται να προκύπτει από/να έχει αιτία τη δική μου έλλειψη ταυτότητας και την αναγκαιότητα να ζήσω μέσα από τους άνδρες. Όταν το συνειδητοποιείς νιώθεις ταπεινωμένος από αυτό το γεγονός και τότε οργίζεσαι πολύ. Από εκεί και πέρα είναι μια σταδιακή διαδικασία να έρθεις σε επαφή με τις δικές σου επιθυμίες, τις δικές σου σκέψεις και τα συναισθήματά σου και στη συνέχεια να τα πραγματοποιήσεις.
Ερώτηση: Φαίνεται ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες ήταν πάντα θύματα κοινωνικών δομών που τους πιέζουν να ζήσουν σύμφωνα/(μέσα από) με μια αποπνικτική, αφύσικη ανθρώπινη εικόνα.
Eve Hinderer: Ναι, για παράδειγμα, υπάρχει αυτή η ψευδής διχοτόμηση μεταξύ αρσενικών και γυναικείων χαρακτηριστικών όπου οι γυναίκες υποτίθεται ότι είναι παθητικές, μη δημιουργικές και δεκτικές· και οι άντρες, από την άλλη, είναι αυτοί που είναι δημιουργικοί, αυθόρμητοι, επιθετικοί, διαχειρίζονται τη ζωή τους κ.λπ. Αν, όμως, κάποιος το σκεφτεί, αντιλαμβάνεται ότι κάθε άτομο είναι ένα μείγμα όλων αυτών των πραγμάτων.
Σε όλη την ιστορία, η μοίρα των γυναικών χαρακτηρίστηκε από περιορισμένες επιλογές· ήταν πάντα παγιδευμένη από την κοινωνική δομή και τις έννοιες των κοινωνικών κανόνων. Για παράδειγμα, είναι εξ ολοκλήρου στη σφαίρα της ανθρώπινης εμπειρίας για οποιονδήποτε άνθρωπο, άνδρα ή γυναίκα, να επιθυμεί να έχει μια στενή σχέση με έναν άλλον αλλά να μην επιθυμεί να κάνει τη σχέση μόνιμη μέσω γάμου. Θεωρείται λάθος σε αυτή την κοινωνία εάν μια γυναίκα θέλει να ζητήσει από έναν άνδρα σεξουαλική σχέση· θα θεωρηθεί ότι κάτι δεν πάει καλά μαζί της. Αυτές οι έννοιες πρέπει να αλλάξουν. Άνδρες και γυναίκες πρέπει να αρχίσουν να επικοινωνούν μεταξύ τους τις ανθρώπινες επιθυμίες τους, όντας ανοιχτοί και ελεύθεροι με το μυαλό τους.
Ερώτηση: Τι έχει κάνει το γυναικείο απελευθερωτικό κίνημα;
Eve Hinderer: Πολλές ομάδες έχουν σχηματιστεί σε όλη τη χώρα. Υπάρχουν τρεις ή τέσσερις στην περιοχή του κόλπου, τρείς στη Νέα Υόρκη και πιθανώς μία στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια· υπάρχουν και κάποιες ομάδες στο Σικάγο. Η φύση των ομάδων είναι αυτή μιας ομάδας συγγένειας: οι άνθρωποι συγκεντρώνονται σε αυτές τις ομάδες, λόγω μιας ανθρώπινης ανάγκης που μοιράζονται, όχι λόγω κάποιας αφηρημένης ιδέας ή σκοπού. Μαζεύονται σε ένα ζεστό, ανθρώπινο επίπεδο και, σε αυτήν την ατμόσφαιρα, μπορούν ελεύθερα να συζητήσουν τα προβλήματά τους και να τα ξεπεράσουν. Στη συνέχεια, μόλις τα άτομα αρχίζουν να δίνουν τη μάχη στην καθημερινή τους ζωή, οι ομάδες χρησιμεύουν ως κέντρο αναφοράς όπου μπορούν να επιστρέψουν για να συζητήσουν τις «απώλειες» και τις «νίκες». Μπορούν να επιστρέψουν για να ανακτήσουν δυνάμεις, να βρουν στρατηγικές και ούτω καθ’ εξής. Όπως το βλέπω, όταν έχεις αυτή την ανθρώπινη επαφή μπορούν να γίνουν πολλά συγκεκριμένα βήματα.
Ερώτηση: Είναι απαραίτητο για μια γυναίκα να έχει κοινωνική συνείδηση πριν μπορέσει να καταλάβει τη δική της καταπίεση μέσα στο σύστημα; Για παράδειγμα, για την τυπική νοικοκυρά των προαστίων είναι πιο δύσκολο από ότι της γυναίκας που έχει ήδη κοινωνική συνείδηση;
Eve Hinderer: Όταν κατανοήσετε την δική σας καταπίεση, έχετε μια στάση συμπάθειας προς όλους τους άλλους καταπιεσμένους αδελφούς και αδελφές σας, ανεξάρτητα από το χρώμα ή την εθνικότητα. Αυτό συμβαίνει επειδή είστε σε θέση να αντιλαμβάνεστε την κατάστασή τους και επομένως είστε αλληλέγγυοι μαζί τους. Τώρα, αν μπορεί να φτάσει μια νοικοκυρά των προαστίων σε αυτό το επίπεδο, τότε αυτό είναι επιτυχία. Αλλά έχω τις αμφιβολίες μου για αυτό, πολύ ρεαλιστικές και μέσα από εμπειρία, γιατί προσπάθησα να μιλήσω μαζί τους και, σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάλαβα ότι είναι αδύνατο να κατανοήσουν. Πρέπει να τους σοκάρεις. Φυσικά οι άνθρωποι καταλαβαίνουν τα πράγματα σε διαφορετικά επίπεδα. Ίσως η μέση γυναίκα να μην καταλάβαινε την καταπίεση των γυναικών σε κοινωνικό επίπεδο, αλλά σε συναισθηματικό-ψυχολογικό επίπεδο. Και σε αυτό το επίπεδο θα μπορούσαν να προσεγγιστούν. Μπορούν να μιλήσουν όσον αφορά τις καθημερινές τους δραστηριότητες και πώς νιώθουν για αυτές· από αυτό το επίπεδο θα μπορούσαν να κατανοήσουν νέα πράγματα.
Εδώ θα ήθελα να αναφέρω ένα σημείο στο οποίο διαφωνώ με τις περισσότερες από τις αδερφές μου. Νομίζω ότι αυτή η βαθύτερη κοινωνική συνείδηση για την οποία μιλούσαμε πρέπει να έρθει αργά ή γρήγορα και, επομένως, δεν βλέπω το γυναικείο απελευθερωτικό κίνημα ως αυτοσκοπό. Δεν βλέπω «γυναικεία παράταξη» στην επανάσταση· οι γυναίκες θα πολεμήσουν σε αυτό, αλλά η πιθανότητα να υπάρχει ένα γυναικείο κίνημα με αυτή την απομονωμένη έννοια είναι κάτι που δεν βλέπω ότι μπορεί να γίνει. Δεν θα ήθελα να δω γυναικεία ταξιαρχία, μαύρη ταξιαρχία ή άλλη ταξιαρχία. Θα ήθελα να πιστεύω ότι η επανάσταση θα ήταν ενιαία δράση προς την συνολική απελευθέρωση. Και αν δεν είναι, αν το θέμα της συντροφικότητας είναι απλώς μια φάρσα, τότε ίσως δεν έχει προχωρήσει αρκετά. Αυτό είναι σημαντικό να το συνειδητοποιήσουμε. Πρέπει να συγκεντρωθούν οι άνθρωποι για τον σκοπό της ανθρωπότητας. Μου πήρε μερικούς μήνες για να καταλάβω το γεγονός ότι έχω μια σοβαρή διαφορά με μερικές από τις αδερφές μου. Είναι πολύ σοβαρές και πολύ μαχητικές για τα δικαιώματα των γυναικών· βλέπουν τη γυναικεία επανάσταση ως τέτοια και λένε ότι «τα δικαιώματα των γυναικών πρέπει να διασφαλιστούν μέσα στην επανάσταση». Τώρα, βασικά, συμφωνώ με αυτή τη δήλωση, αλλά κάτι με ενόχλησε και τελικά κατάλαβα ότι είχα αντίρρηση για την αντι-ανδρική στάση που χαρακτηρίζει τη σκέψη πολλών από τις αδερφές μου. Αυτό μου φαινόταν ότι πήγαινε προς τη λάθος κατεύθυνση και ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι συνέχιζαν να μιλούν για τα δικαιώματα που θα είχαν οι γυναίκες μετά την επανάσταση χωρίς να έχουν στην πραγματικότητα ένα επαναστατικό όραμα. Δεν μπορούσαν να ενσωματώσουν τα προβλήματά τους για να δουν μια ευρύτερη απελευθερωμένη κοινωνία για όλους. Το μόνο για το οποίο μπορούσαν να μιλήσουν ήταν τα δικαιώματα των γυναικών, ειδικά σε σχέση με ταπεινά πράγματα όπως το πλύσιμο των ρούχων και τα πιάτα. Αλλά σκέφτηκα, μόλις ξεφορτωθείτε αυτά τα πράγματα, τι σας έχει απομείνει; Πραγματικά δεν έχουν κάνει την επανάστασή τους. Απλώς αρνούνται κάτι και πραγματικά δεν το έχουν προχωρήσει περισσότερο από αυτό. Θέλω να προχωρήσω πέρα από την απλή «αντι» στάση. Θέλω να πάω σε κάτι θετικό.
Βλέπετε, οι γυναίκες φαίνεται να ενδιαφέρονται να έρθει η απελευθέρωση των γυναικών από την μια μέρα στην άλλη. Η απελευθέρωση των γυναικών ισοδυναμεί με μια επανάσταση σε μια προοπτική και βάθος χρόνου: πρώτα βλέπει κανείς τα προβλήματα των γυναικών με ατομικό, εσωστρεφή τρόπο, πιστεύει ότι είναι μόνο προσωπικά προβλήματα και μετά τα βλέπει ως κοινωνική ασθένεια. Και, φυσικά, αυτό είναι σαν να συνειδητοποιείς ξαφνικά ότι τελικά δεν είσαι άρρωστος, ότι είναι η κοινωνία που είναι άρρωστη και εμπλέκεσαι και εσύ σε αυτή την ασθένεια. Αυτή η συνειδητοποίηση συνιστά μια απελευθέρωση που επιτρέπει σε κάποιον να αναπτύξει μια ευρύτερη προοπτική δράσης.
Απόδοση: Αναρχία και Ζωή
Πηγή: Black & Red
[1] Ψυχίατρος και συγγραφέας δοκιμίων, συμμετείχε στον αγώνα για την απελευθέρωση της Αλγερίας από την αποικιοκρατική Γαλλία. Ανέλυσε τις ψυχοσωματικές συνέπειες της αποικιοκρατίας και το φαινόμενο της βίας. Στο τελευταίο του έργο, Les damnés de la terre, γράφει: «Η αποικιοκρατία δεν είναι μια σκεπτόμενη μηχανή ούτε ένα σώμα προικισμένο με ορθό λόγο. Είναι βία στη φυσική κατάσταση και μπορεί να καμφθεί μόνον από μια ισχυρότερη βία».
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ.232, Δεκέμβριος 2022
πηγη: https://anarchypress.wordpress.com