Loading...

Κατηγορίες

Τρίτη 25 Αύγ 2020
Κώστας Μάρκου: Η θρησκεία, ο ΣΥΡΙΖΑ και η διεύρυνση
Κλίκ για μεγέθυνση





Ο Αλέξης Τσίπρας κάνει μια ανάρτηση την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου η οποία αποπνέει θρησκευτικότητα. Αν όχι ως ομολογία πίστης, αλλά έστω σαν αναγνώριση του ρόλου των ιερών συμβόλων σην ελληνική παράδοση, τον πολιτισμό και την κοινωνία. Η ανάρτηση από άλλους έγινε δεκτή ως συνήθης πολιτικός χαιρετισμός. Προκάλεσε όμως και σφοδρές αντιδράσεις, οι οποίες μας έκαναν να απευθύνουμε στον αχαιό βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ κάποια εωτήματα.

Υπάρχει «αριστερή άποψη» σε σχέση με την πίστη ως ατομική και συλλογική υπόθεση; Ενα στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να ασπάζεται την άλφα ή τη βήτα θέση;
Θα σας απαντήσω με ιδιαίτερη χαρά αφού είναι ένα θέμα που μ' αρέσει ως αντικείμενο συζήτησης και προβληματισμού. Ως προς το ατομικό-προσωπικό σκέλος η θέση της αριστεράς δεν διαφοροποιείται από όσα το ίδιο το Σύνταγμα μας επιτάσσει, δηλαδή την ελευθερία κάθε ατόμου στην σκέψη, στην συνείδηση και την επιλογή και τον τρόπο του θρησκεύεσθαι, στα όρια πάντα του νόμου και του δικαιώματος των υπολοίπων να απολαμβάνουν την ίδια ελευθερία.
Ως προς τη συλλογική πίστη θα σας πω το εξής: Αν συγκρίνει κανείς τη βιοθεωρία του χριστιανισμού με αυτή της αριστεράς, θα διακρίνει αρκετά κοινά στοιχεία μεταξύ τους. Ποια είναι αυτά; Πέραν της κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότητας των ανθρώπων μεταξύ τους που πρεσβεύουν, στο στόχαστρο και των δύο θεωριών είναι οι κατέχοντες όταν αυτοί λειτουργούν, αποκλειστικά και μόνο, για να σωρεύουν στις τράπεζες και στις «αποθήκες» τους όλα τα αγαθά του κόσμου βασιζόμενοι στην εκμετάλλευση του ιδρώτα των πολλών, χωρίς να ενδιαφέρονται για τον αδύναμο και ενδεή που βρίσκεται δίπλα τους. Είναι, άλλωστε, γνωστή η ρήση του Ευαγγελίου για τον άφρονα πλούσιο, αλλά και η απάντηση του Χριστού στον νεαρό, όταν τον ρώτησε τί πρέπει να κάνει για να κληρονομήσει την αιώνια ζωή.
Οι περίφημες «αγάπες», επίσης, των πρωτοχριστιανικών χρόνων και τα κοινά συσσίτια, που συναντάμε στα χρόνια της προσπάθειας για επικράτηση και εδραίωση του χριστιανισμού, καθώς και η κοινοκτημοσύνη στα κοινόβια μοναστήρια αποτέλεσαν δίαυλους ιδεολογικής «υπόγειας» επικοινωνίας με πυλώνα τη θεμελίωση της αριστερής κοινωνικής και οικονομικής πρότασης, αλλά και τις εκδηλώσεις αλληλεγγύης αμφοτέρων προς στους καταφρονεμένους. Επομένως κέντρο και για τα δύο κοσμοείδωλα είναι το ίδιο, ο άνθρωπος. Οι προτάσεις για τη λύση των προβλημάτων διαφέρουν.
Ένα άλλο κοινό στοιχείο που διατρέχει ομοίως τον Χριστιανισμό και την αριστερή, την προοδευτική θα έλεγα καλύτερα σκέψη συνολικά, είναι ο διεθνισμός ή αλλιώς η οικουμενικότητα. Ο αρχικός τόπος ανάπτυξής του Χριστιανισμού ήταν το ιουδαϊκό ιστορικό, γεωγραφικό και πολιτιστικό περιβάλλον από τα οποία ωστόσο βαθμιαία αποκόβεται, διεκδικώντας και αποκτώντας οικουμενικές και διιστορικές διαστάσεις και προοπτικές, εξακτινούμενος στον τότε «παγκόσμιο» γεωπολιτικό ορίζοντα που ήλεγχε η Ρώμη, αλλά και αργότερα σε όλο τον κόσμο.
Παράλληλα, ο διεθνισμός αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της αριστερής πολιτικο-οικονομικο-κοινωνικής πρότασης. Μιας πρότασης που κατά καιρούς λοιδωρήθηκε, πολεμήθηκε και κυνηγήθηκε άγρια. Διά του τρόπου αυτού εισάγεται στην ιστορία μία νέα μορφή ολιστικής οπτικής. Αντικαθίσταται το μέρος με το όλον.
Εξελικτικά ο Χριστιανισμός καθίσταται ο κοινός λόγος διαμορφούμενων υπαρξιακών ανησυχιών, συνάρθρωσης ακόμη και εντελώς διαφορετικών μεταξύ τους εθνικών σχηματισμών. Ιδιες αξίες διέπουν και την αριστερά. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο χριστιανισμός είχε έντονα αντιεξουσιαστικά στοιχεία έναντι της ρωμαϊκής κυριαρχίας με τον απολυταρχικό τρόπο που εκείνη ασκούνταν εκείνα τα χρόνια, στοιχείο που επίσης φέρνει κοντά τα δύο κοσμοείδωλα. Τέλος, η προσευχή σε καθαρά εσωτερικό προσωπικό επίπεδο αποτελεί τη διαλεκτική σχέση του ατομικού με το συλλογικό, καθότι, παρά το ότι σαφέστατα συγκροτείται από τον «έναν», αναφέρεται στη σύμπασα κτίση. Υπό την εν λόγω έννοια, μπορούμε να διατυπώνουμε λόγο για ριζοσπαστισμό της εσωτερικότητας, ο οποίος έρχεται να καταγράψει μία συμπερίληψη των πάντων στον μικρόκοσμο μίας ατομικότητας.
Με τον ίδιο τρόπο η αριστερά έχει μια οικουμενική προσέγγιση του τρόπου που αντιλαμβάνεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ως κάτι που μας επιβάλλει τον σεβασμό του διαφορετικού ως αυταξία αφορούσα τον καθένα προσωπικά.
Θέλω να επισημάνω μια διαφορά μεταξύ των δύο προσεγγίσεων. Είναι γνωστό ότι χριστιανοί μαρτύρησαν και πέθαναν για την πίστη τους και αγωνιστές της αριστεράς για τις ιδέες τους. Οι πρώτοι ευελπιστούσαν σε μια άλλη αιώνια ζωή, κάτι που τους ενδυνάμωνε, οι δεύτεροι ευελπιστούσαν σε μια καλύτερη ζωή των «άλλων» σε αυτό το κόσμο. Στις 14 Αυγούστου 1954, χαράματα, στο Δαφνί λίγες ώρες πριν εκτελεστεί ο Νίκος Πλουμπίδης έγραψε στους δικούς του «Μη λυπάστε, εγώ τώρα θα ησυχάσω. Σας εύχομαι όλων ευτυχία. Ο θάνατος είναι μια αλλαγή της ύλης. Έτσι είναι»!
Οσον αφορά στη δυνατότητα του καθένα που θρησκεύεται να συστρατεύεται, με οποιοδήποτε ρόλο, με τον ΣΥΡΙΖΑ, επειδή μια εικόνα λέει περισσότερα από χίλιες λέξεις, σας παραθέτω φωτογραφία ομιλητή ιερωμένου από πρόσφατη συνεδρίαση της Κεντρικής μας Επιτροπής.
Επομένως, ως κοσμοθεωρίες Χριστιανισμός και Αριστερά όχι μόνο δεν είναι αντίθετες μεταξύ τους, αλλά κινούμενες παράλληλα αναπτύσσουν δεσμούς μεταξύ τους. Ειδικά για την αριστερά της εποχής μας, που στοχεύει σε πλουραλιστικές και ανεκτικές κοινωνίες, ταυτοτικό της χαρακτηριστικό είναι η συνταγματική επιταγή της θρησκευτικής ελευθερίας.

Μεταφυσική πίστη και προσωπική- συλλογική σύνδεση με τα στοιχεία και τις παραδόσεις της θρησκείας. Δεν ταυτίζονται απαραίτητα. Ετσι δεν είναι;
Ο Χριστιανισμός και πιο ειδικά η Ορθοδοξία, εκτός από το μεταφυσικό περιεχόμενο που προσλαμβάνει έχει και τα χαρακτηριστικά μιας θεωρίας, η οποία προτείνει ένα συγκεκριμένο κοσμοείδωλο. Δεν είναι τυχαίο ότι το κοσμοείδωλο αυτό ενσωματώθηκε με επιτυχία στην ελληνική παράδοση, υιοθετώντας και στοιχεία της αρχαίας ελληνικής παράδοσης. Οι αρχές της οικουμενικότητας των πολιτισμών, της πίστης στην άρση κάθε αυθαίρετου και απολυταρχικού τρόπου άσκησης της όποιας εξουσίας, από το προσωπικό επίπεδο μέχρι το θεσμικό, ο σεβασμός του ανθρώπου ως αυταξία και ο σώφρων χωρίς υπερβολές βίος ήταν αξίες που προ υπήρχαν στην ελληνική παράδοση. Ο χριστιανισμός πλέον συνιστά αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνισμού και ως ιδεολογική σύνθεση με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά καθιστά πολύ εύκολο για έναν αριστερό ή προοδευτικό άνθρωπο την υιοθέτηση κάποιων από αυτές τις αρχές, ανεξάρτητα από το στοιχείο της μεταφυσικής πίστης, το οποίο εξάλλου είναι ένα ιδιαίτερα προσωπικό και ευαίσθητο ζήτημα για τον καθένα και την καθεμιά μας.
Η διαχρονική εξέλιξη των ιστορικών πτυχών που οδήγησαν στη σημερινή εικόνα της Ελλάδας και του Ελληνισμού γενικότερα, ειδικότερα τον προηγούμενο αιώνα, διαμόρφωσαν τους σύγχρονους διαύλους «συνομιλίας» των δύο κοσμοθεωριών που ανιχνεύονται και σε καιρούς «κανονικότητας», αλλά είναι πιο ορατοί σε ταραγμένες εποχές. Στη διαμορφωμένη κοινωνική και θρησκευτική συνείδηση των απλών ανθρώπων υπάρχουν κομβικές αναφορές όπως τα Πάθη του Χριστού, η Ανάσταση, η Παναγιά κ.ά. Αναφορές που εκφράζουν συναισθήματα, συνήθειες, αναμνήσεις, βιώματα, φόβους και ελπίδες. Η Αριστερά δεν αγνοεί, αλλά αποδέχεται αυτή την πραγματικότητα που ταυτοτικά σχετίζεται με τη λαϊκή κουλτούρα και συμμετέχει στον κοινωνικό της χαρακτήρα.
Εδώ είναι επιβεβλημένο να διευκρινίσουμε και τα εξής: Είναι άλλο να μιλούμε για τις δυο κοσμοθεωρίες και άλλο να μιλούμε για τις οργανικές τους δομές: Την Εκκλησία και το Κόμμα. Εδώ τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα και οι αποστάσεις πιο διακριτές. Κυρίαρχο στοιχείο σε αυτό είναι η υπαρκτή, σε άλλοτε άλλο βαθμό, βούληση της Εκκλησίας να ασκήσει πολιτική και οικονομική εξουσία κατά κανόνα στο πλευρό του οικονομικού και πολιτικού πλέγματος το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ ταυτοτικά αντιστρατεύεται. Η στάση αυτή της Εκκλησίας όχι μόνο αντιφάσκει με την χριστανική κοσμοθεωρία, αλλά ενίοτε γίνεται και χρηστικό εργαλείο για τη εξυπηρέτηση συμφερόντων.

Μήπως η σκωπτική διάθεση με την οποία αντιμετωπίστηκε η πολυσυζητημένη ανάρτηση του προέδρου του κόμματος ανακλά δυσπιστία, σύμφωνα με την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ διευρυνόμενος δεν θέτει ως αποκλειστικό όρο την αριστερή ιδεολογία για να εντάξει νέο κόσμο στις τάξεις του;
Δεν υιοθετώ την άποψη ότι η δήλωση Τσίπρα αντιμετωπίσθηκε με «σκωπτική διάθεση». Βεβαίως έδωσε έναυσμα για μια συζήτηση που δεν είναι κακή. Παράδειγμα και η συνέντευξη αυτή. Η ΝΔ, συνεχίζοντας την πολιτική της δολοφονίας χαρακτήρων και για να στρέψει αλλού την πολιτική ατζέντα προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να κάνει κακής ποιότητας χιούμορ. Απέτυχε. Στη γωνία περιμένει η αλλοπρόσαλλη αντιμετώπιση της δεύτερης φάσης κυρίως της πανδημίας, η επελθούσα οικονομική κρίση και η έλλειψη στρατηγικής στα εθνικά θέματα.
Είναι χαρακτηριστική η φράση στη δήλωση Τσίπρα για «...σεβασμό στην πίστη καθενός, στις παραδόσεις και στη λαϊκή ψυχή...» Μπορεί ο θρησκευόμενος κ. Μητσοτάκης να κάνει τις ίδιες αναφορές, ιδιαίτερα την πρώτη; Προφανώς όχι. Το 15 Αύγουστο είναι μια μέρα γιορτής για τον ελληνισμό και ο πρόεδρος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, από τη θέση που του δίνει ο θεσμικός του ρόλος είπε ένα χρόνια πολλά, όπως έκανε και θα κάνει και το Πάσχα και τα Χριστούγεννα κάθε χρόνο.
Κατά τα άλλα, για την αλλοίωση του χαρακτήρα του ΣΥΡΙΖΑ: Στην αριστερά αλλά και σε όλο το δημοκρατικό και πολιτικό φάσμα δεν φοβόμαστε τις συμμετοχικές διαδικασίες, όσο διευρυμένες και αν είναι αυτές. Μάλιστα, θα μπορούσε κανείς να πει ότι η διαβουλευτική δημοκρατία και η θέσπιση διαδικασιών που καθίστανται ικανές να συμπεριλάβουν όσον το δυνατόν τις απόψεις μιας μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών, συνιστούν ίσως και την κορυφαία από τις βασικές αρχές μας. Το συμφέρον της μεγάλης μερίδας των Ελλήνων και των Ελληνίδων οφείλει να ταυτίζεται με τον ΣΥΡΙΖΑ, αυτόν τον ευρύ αριστερό, προοδευτικό πολιτικό σχηματισμό. Φυσικά, υπάρχουν φορές που ο κόσμος αποπροσανατολίζεται σε σχέση με το τι συνιστά συμφέρον της οντότητας που αποκαλούμε «λαός». Η ίδια η διαδικασία όμως της συμμετοχής και της διαβούλευσης, γνωρίζουμε ότι λειτουργεί από μόνη της παιδευτικά και καλλιεργεί πολιτικά όσους συμμετέχουν σε αυτή.
Γιατί υποστηρίζω ότι ίσως είναι και η κορυφαία αρχή μας: Διαπιστώνουμε σύμφωνα με τα τελευταία χρόνια μια κρίση ως προς τη θεμελιώδη προϋπόθεση της λειτουργούσας δημοκρατίας που είναι ή ενεργός συμμετοχή στα κοινά. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία οδηγείται στην κρίση μέσα από την αυτονόμηση της διοίκησης, τον επαγγελματισμό της αντιπροσώπευσης και τον αποκλεισμό μεγάλων κοινωνικών ομάδων από τον πολιτικό διάλογο. Η απάντηση θα πρέπει να αναζητηθεί υπό το πρίσμα της συμμετοχής στον πολιτικό διάλογο, ώστε να αποκατασταθεί ένα πρότυπο πολιτειακής οργάνωσης που να εγκαθιδρύει εκ νέου την δημοκρατία με φορά από κάτω προς τα πάνω και όχι αντίστροφα, όπως αυτή τείνει να εφαρμόζεται σήμερα. Υπό αυτήν την έννοια θα τολμούσα να πω ότι το εγχείρημα της διεύρυνσης αποκτά ιστορικής σημασίας χαρακτήρα και οφείλουμε να δικαιώσουμε τον ιστορικό μας ρόλο και την τεράστια ευθύνη που μας βαρύνει ως προς αυτό.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ως μόνο όρο που προτάσσει στα μέλη του είναι η αποδοχή των πολιτικών του στόχων και ο σεβασμός της οργανωμένης του λειτουργίας.


24/08/2020 [10:42]
ΚΩΝ. ΜΑΓΝΗΣ

ΠΗΓΗ:http://pelop.gr



 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου