Loading...

Κατηγορίες

Σάββατο 14 Απρ 2018
Δέκα Ντοκιμαντέρ για την Προσφυγική Κρίση: Ο Κινηματογράφος εκπέμπει SOS
Κλίκ για μεγέθυνση
 

Με αφορμή τη συμπλήρωση δύο χρόνων της ευρωτουρκικής συμφωνίας για το προσφυγικό, παρουσιάζουμε δέκα χαρακτηριστικές ταινίες τεκμηρίωσης, οι οποίες θέτουν σε πρώτο πλάνο τις αγωνίες και τα προβλήματα των ανθρώπων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους. Από το βραβευμένο «Φωτιά στη Θάλασσα» του Τζιανφράνκο Ρόζι, στην «Ανθρώπινη Ροή» του Άι Γουέι Γουέι και από το Υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ Μικρού Μήκους «4.1 Miles» της Δάφνη Ματζιαράκη, στο «Εκείνοι που Επέζησαν - Ιστορίες Αξιοπρέπειας» του Γιώργου Αυγερόπουλου.

Δύο χρόνια που οδήγησαν στον εγκλωβισμό χιλιάδων ανθρώπων, αμφισβητώντας ουσιαστικά τις ευρωπαϊκές αξίες και καταργώντας συχνά πυκνά, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι άνθρωποι αυτοί, μεταξύ τους πολλές οικογένειες με μικρά παιδιά, έχουν εγκαταλείψει ρημαγμένες χώρες, αφήνοντας τα πάντα πίσω. Κάποιοι έχουν χάσει τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Το μόνο που ήθελαν ήταν ένα νέο σπίτι και ένα ασφαλές μέλλον, αντί γι' αυτό όμως, τώρα είναι παγιδευμένοι στα ελληνικά νησιά σε απαράδεκτες συνθήκες.

Η λέξη «πρόσφυγας», γονιδιακά χαραγμένη στην παγκόσμια ιστορία, παίρνει σήμερα νέες διαστάσεις. Μετά το ξέσπασμα του πολέμου στη Συρία, η Ευρώπη δέχεται το μεγαλύτερο προσφυγικό κύμα από την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και καλείται να αντιμετωπίσει μια πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση.

Οι σκηνοθέτες των ντοκιμαντέρ του αφιερώματος συμμετέχουν ενεργά, μέσα από τις δημιουργίες τους, στον παγκόσμιο διάλογο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και για την ατομική, κοινωνική και πολιτική ευθύνη. Ποιος είναι ο σύγχρονος ρόλος του ντοκιμαντέρ; Το είδος αναπτύσσεται, υποείδη ξεπροβάλλουν διαρκώς και οι ειδικοί συγκλίνουν στο ότι είναι τρομακτικά δύσκολο να περιορίσει κανείς σε ταμπέλες μια κινηματογραφική δύναμη που διευρύνεται και εξελίσσεται με ταχύτητα αντίστοιχη της πραγματικότητας που την τροφοδοτεί.


«Αυτοί που Νιώθουν τη Φωτιά να Καίει» (Those Who Feel the Fire Burning - 2014) του Μόρχαν Κνίμπε

Η ταινία αναπαριστά, με μια αντισυμβατική, ποιητική φόρμα, ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα: την απελπιστική κατάσταση των προσφύγων που βρίσκονται αποκλεισμένοι στην άκρη της Ευρώπης. Παρακολουθούμε μια ομάδα προσφύγων, η οποία προσπαθεί να μπει στην Ευρώπη πάνω σε μια βάρκα. Όμως μια καταιγίδα ξεσπά ξαφνικά και ακολουθεί πανδαιμόνιο όταν ένας γέρος άνδρας πέφτει στη θάλασσα.

Η συνείδησή του γλιστρά σε μια άλλη διάσταση: σ’ έναν τόπο σκοτεινό, γεμάτο παραισθήσεις. Σπρωγμένη από μια μυστηριώδη δύναμη κι αναζητώντας απελπισμένα τους αγαπημένους του, η ψυχή του ταξιδεύει στην καθημερινότητα πολλών προσφύγων που έχουν ναυαγήσει στα σύνορα του φερόμενου ως Παραδείσου: της Ευρώπης. Το πνεύμα του γέρου άνδρα βλέπει ανθρώπους στον δρόμο να τους κυνηγούν σαν τα σκυλιά, ακολουθεί έναν παράνομο εργάτη και μια ναρκομανή μητέρα, ενώ γλιστρά μέσα στα κατάμεστα καταφύγια μεταναστών. Καθώς περιπλανιέται μετέωρος, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, ο ηλικιωμένος άντρας αναρωτιέται ποιο είναι το νόημα της ύπαρξής του.

Έχοντας γυριστεί στο μεγαλύτερο μέρος του στην Ελλάδα, το φιλμ του Μόρχαν Κνίμπε, «Αυτοί που Νιώθουν τη Φωτιά να Καίει» (Those Who Feel the Fire Burning - 2014), αντικατοπτρίζει την αγωνία των προσφύγων για επιβίωση και την ελπίδα που παραμένει άσβεστη, ελπίζοντας σ' ένα καλύτερο αύριο. O σκηνοθέτης αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Ο συνεργάτης μου και συμφοιτητής μου, Σαμ ντε Γιονγκ, ήρθε στην Ελλάδα το 2008 και διέσχισε το εσωτερικό της χώρας με τη μηχανή του. Αργότερα κάναμε το ίδιο ταξίδι μαζί και σταματήσαμε στην Πάτρα, όπου είχε δημιουργηθεί ένα κέντρο κράτησης μεταναστών στο λιμάνι. Τότε συνέλαβα την ιδέα να γυρίσω μια ταινία γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Δεν με ενδιέφεραν η επίσημη πολιτική και νομική αντιμετώπιση. Επιδίωξα να δείξω τον άνθρωπο πίσω από την ανώνυμη φιγούρα. Γι’αυτό και χρησιμοποίησα το εύρημα της ψυχής του αφηγητή που αιωρείται πέρα και πάνω από τα πράγματα. Με οδήγησε η φράση ενός μετανάστη «Όλοι εμείς είμαστε σαν φαντάσματα, κανείς δεν μας βλέπει.» Ταυτόχρονα, ήμουν επηρεασμένος από τον Βιμ Βέντερς και τα "Φτερά του Έρωτα", αλλά και τον Γκασπάρ Νοέ, απ’ το "Enter the Void".»

«Είμαι το Δουβλίνο» (I Am Dublin - 2015) των Άννα Πέρσον, Αχμέντ Αμπντουλάχι, Νταβίντ Αρόνοβιτς, Σαρμάρκε Μπινιουσούφ

Η οδύσσεια του νεαρού πρόσφυγα από τη Σομαλία Αχμέντ, ήρωα του ντοκιμαντέρ« I Am Dublin» των Νταβίντ Αρόνοβιτς, Άνα Πέρσον, Σαρμάρκ Μπινιουσούφ και Αχμέντ Αμπντουλαχί, ξεκίνησε από την Λαμπεντούζα. Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Δουβλίνου ΙΙ, η Ιταλία ανέλαβε το αίτημά του για άσυλο, όμως η ζωή στη χώρα αποδείχθηκε σκληρή για τον Αχμέντ ο οποίος έφυγε για τη Σουηδία κι έζησε κρυμμένος επί τρία χρόνια.

Ένα ντοκιμαντέρ που ξεκινά από μια ταινία μυθοπλασίας. Κατά τη διάρκεια του κάστινγκ για μία ταινία μυθοπλασίας διάρκειας 30 λεπτών, οι σκηνοθέτες συναντούν τον Αχμέτ, ο οποίος θα υποδυθεί τον βασικό χαρακτήρα. Ο Αχμέτ ζει λαθραία στην Ευρώπη αρκετά χρόνια. Όταν έφτασε με σκάφος στο νησί Λαμπεντούζα της Ιταλίας, του πήραν δαχτυλικά αποτυπώματα για την ευρωπαϊκή βάση δεδομένων Eurodac. Από εκείνη τη στιγμή, έγινε «υπόθεση του Κανονισμού του Δουβλίνου», με συνέπεια να μπορεί να ζητήσει άσυλο μόνο στην Ιταλία. Ο Κανονισμός του Δουβλίνου έχει δημιουργήσει μια μεγάλη ομάδα νέων ανθρώπων που περιφέρονται στην Ευρώπη. Οι λεγόμενες «υποθέσεις του Κανονισμού του Δουβλίνου» στερούνται των δικαιωμάτων τους και απελαύνονται από χώρα σε χώρα στην Ευρώπη.

«Εδώ Εξορία: Ημερολόγια Από Παιδιά Πρόσφυγες» (This is Exile: Diaries of Child Refugees - 2015) του Μάνι Υ. Μπεντσελάχ

Μέσα απ’ την αθωότητα των παιδιών ο Μανί Γ. Μπενσελά, παρουσιάζει την φρίκη του πολέμου, εστιάζοντας το βλέμμα σε ανήλικους πρόσφυγες απ΄ τη Συρία που έχουν διαφύγει στον γειτονικό Λίβανο. Οι μαρτυρίες τους αποκαλύπτουν όλο το εύρος της απώλειας (ανθρώπων και πατρίδας), του θυμού και της βίαιης ενηλικίωσης που στιγμάτισαν για πάντα αυτά τα παιδιά.

Ένα εξαιρετικά, ευαίσθητο πορτρέτο των προσφυγόπουλων που αναγκάζονται να διαφύγουν από τη βία του εμφυλίου πολέμου στη Συρία για τον γειτονικό Λίβανο. Το ντοκιμαντέρ, που γυρίστηκε μέσα σε έναν χρόνο, αφηγείται την ιστορία της ζωής των παιδιών μέσα από δικά τους λόγια και αποτυπώνει τη συγκινητική αλήθεια για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν την απώλεια, τις κακουχίες και τη συντριβή της ελπίδας. Η μαρτυρία τους σε αυτήν την ταινία είναι ένας σχηματισμένος μικρόκοσμος του ανθρώπινου κόστους που έχει ο συνεχιζόμενος εμφύλιος στη Συρία, ο οποίος έχει εξαναγκάσει πάνω από τέσσερα εκατομμύρια ανθρώπους να βρουν τρόπο να ξεφύγουν, ενώ οι μισοί από αυτούς είναι παιδιά.

«No Man is an Island» (2016) του Tιμ Ντε Κέερσμεκτερ

Το ντοκιμαντέρ του Tιμ Ντε Κέερσμεκτερ, γεννά ερωτήματα για την υποδοχή των μεταναστών μέσα από δύο ιστορίες υιοθεσίας. Ο δόκτωρ Μπαρτόλο αναλαμβάνει τη φροντίδα του Ομάρ, ενός δεκαοκτάχρονου μετανάστη από την Τυνησία που βρέθηκε στις ακτές της Λαμπεντούζα. Του προσφέρει μια οικογένεια, ένα σπίτι και μια θέση διερμηνέα στο τοπικό κέντρο κράτησης. Ο Άνταμ, ένας δεκαεξάχρονος από την Γκάνα «υιοθετείται» από τον διευθυντή ενός ξενοδοχείου στο νησί και μπορεί να δουλέψει ως θαλαμηπόλος. Και τα δύο αγόρια στάθηκαν τυχερά. Ή μήπως όχι;

Τι είναι η Λαμπεντούζα; Μια γη της Επαγγελίας ή μήπως μια φυλακή στη Μεσόγειο; Δύο μοναδικές ιστορίες υιοθεσίας αποκαλύπτουν τον αγώνα για ελευθερία τόσο των κατοίκων του νησιού όσο και των νεοαφιχθέντων. Την ίδια στιγμή, η Λαμπεντούζα συμβολίζει την ευρωπαϊκή ήπειρο, η οποία αντιμετωπίζει σήμερα την πρόκληση της πραγματικής ενσωμάτωσης.

«4.1 Miles» (2016) της Δάφνη Ματζιαράκη

Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στη Λέσβο και παρουσιάζει την προσφυγική κρίση με κεντρικό ήρωα έναν λιμενικό. «4,1 μίλια» είναι η απόσταση που χωρίζει τις ακτές της Λέσβου από τα τουρκικά παράλια και όπως σημειώνει η Δάφνη Ματζιαράκη:

«Πέρασα τρεις εβδομάδες πάνω στο σκάφος του Λιμενικού στη Λέσβο με καπετάνιο τον Κυριάκο Παπαδόπουλο. Έναν άνθρωπο που με έκανε να δω τη ζωή αλλιώς λόγω του κουράγιου, της δύναμης, του ήθους, της αφοσίωσης και της καλοσύνης του. Το αποτέλεσμα είναι το ντοκιμαντέρ μου «4.1 Miles», στο οποίο ο Κυριάκος είναι ο κεντρικός ήρωας».

Το «4.1 Miles» τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών στον Φοιτητικό Διαγωνισμό Κινηματογράφου και στη συνέχεια ήταν Υποψήφιο για Όσκαρ στην Κατηγορία Καλύτερου Ντοκιμαντέρ Μικρού Μήκους.

«Φαντάσματα Πλανιούνται Πάνω Από Την Ευρώπη» (2016) της Μαρίας Κουρκούτα και της Νίκης Γιάνναρη

Η Ευρώπη κλείνει τα σύνορά της για τους πρόσφυγες που βρίσκονται στην Ειδομένη. Εκείνοι εγκλωβίζονται και απαντούν κλείνοντας τις γραμμές των τρένων. Η προσφυγική κρίση μέσα από την ταινία τεκμηρίωσης, «Φαντάσματα πλανιούνται πάνω από την Ευρώπη». Η καθημερινότητα των μεταναστών (Σύρων, Κούρδων, Πακιστανών, Αφγανών και άλλων) στον αυτοσχέδιο καταυλισμό της Ειδομένης. Άνθρωποι που περιμένουν στην ουρά για ένα πιάτο ζεστό φαγητό, για προμήθειες και ιατρική περίθαλψη, άνθρωποι που περιμένουν να διασχίσουν τα σύνορα μεταξύ Ελλάδος και ΠΓΔΜ.

«Φωτιά στη Θάλασσα» (Fire at Sea / Fuocoammare - 2016) του Τζιανφράνκο Ρόζι

Το ντοκιμαντέρ «Φωτιά στη Θάλασσα» (Fuocoammare - 2016), βασίζεται στην ιστορία του 12χρονου Σαμουέλε, που ζει σ' ένα νησί στη μέση της θάλασσας. Πηγαίνει στο σχολείο, του αρέσει να ρίχνει με τη σφεντόνα του και να κυνηγά. Προτιμά να παίζει στη γη, παρότι τα πάντα γύρω του αναφέρονται στη θάλασσα και στους άνδρες, τις γυναίκες και τα παιδιά που επιχειρούν να τη διασχίσουν, για να φτάσουν στο νησί του. Αλλά το τελευταίο δεν είναι ένα οποιοδήποτε νησί· το όνομά του είναι Λαμπεντούζα και αποτελεί ένα συμβολικό σύνορο της Ευρώπης, το οποίο διασχίζουν χιλιάδες άνθρωποι τα τελευταία είκοσι χρόνια, σε αναζήτηση ελευθερίας.

Ενώ η αρχική ιδέα του σκηνοθέτη Τζιανφράνκο Ρόζι, όταν επισκέφτηκε για πρώτη φορά το νησί Λαμπεντούζα, ήταν να γυρίσει μια μικρού μήκους ταινία, γρήγορα συνειδητοποίησε ότι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να συμπτύξει έναν τόσο πολύπλευρο κόσμο σε λίγα μόνο λεπτά. Ο Ιταλός δημιουργός, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Σε ότι με αφορά και για καιρό, η Λαμπεντούζα δεν ήταν παρά ένας θόρυβος φωνών και εικόνων, παραγόμενος από τηλεοπτικά σποτ και τίτλοι που σοκάρουν σχετικά με θανάτους, καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, εισβολών και λαϊκιστικών εξεγέρσεων. Ωστόσο, όταν πήγα στο νησί, ανακάλυψα ότι η αλήθεια βρίσκεται αρκετά μακριά από αυτό που αναπαράγουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι πολιτικοί και συνειδητοποίησα ότι θα ήταν αδύνατο να συμπτύξω ένα σύμπαν τόσο σύνθετο, όσο αυτό της Λαμπεντούζα, σε λίγα μόνο λεπτά. Η κατανόησή του απαιτούσε πλήρη και παρατεταμένη απορρόφηση.»

Τρία χρόνια μετά το βραβευμένο του ντοκιμαντέρ «Sacro GRA» (2013), ο Τζιανφράνκο Ρόζι επιστρέφει δριμύτερος με το νέο του συγκλονιστικό δημιούργημα: «Φωτιά στη Θάλασσα» (Fuocoammare - 2016). Ο σπουδαίος Ιταλός κινηματογραφιστής μας μεταφέρει στο νησί Λαμπεντούζα, καταγράφοντας την προσφυγική κρίση την ώρα που συμβαίνει. Ένα φιλμ επίκαιρο και παράλληλα διαχρονικό, που δεν μπορεί να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο. Τιμήθηκε με την  Χρυσή Άρκτο της Μπερλινάλε, δια χειρός της προέδρου, Μέριλ Στριπ.

«Εκείνοι που Επέζησαν - Ιστορίες Αξιοπρέπειας» (Those Who Survived - Stories of Dignity - 2016) του Γιώργου Αυγερόπουλου

Περισσότεροι από 60.000 πρόσφυγες βρίσκονται σήμερα «εγκλωβισμένοι» στην Ελλάδα. Πολλοί «κουβαλούν» τα σημάδια του πολέμου, της βίας και της καταπίεσης που έχουν υποφέρει στις χώρες καταγωγής ή και διέλευσής τους. Ανάμεσα σε αυτούς άνθρωποι που έχουν υποστεί διωγμό και βασανιστήρια λόγω, μεταξύ άλλων, των πολιτικών ή θρησκευτικών πεποιθήσεών τους, της φυλής, του φύλου ή της σεξουαλικής τους ταυτότητας. Από τον Απρίλιο του 2015 περισσότεροι από 420 άνθρωποι, επιζήσαντες βασανιστηρίων και ακραίας βίας, από διαφορετικές χώρες, έλαβαν υποστήριξη από τη διεπιστημονική ομάδα των τριών οργανώσεων.

Ο καταξιωμένος δημοσιογράφος και σκηνοθέτης Γιώργος Αυγερόπουλος, αποτύπωσε με την κάμερά του την προσωπική μαρτυρία του Μουράτ, του Ζαν και του Αλί. Το ημίωρο ντοκιμαντέρ γυρίστηκε τον Μάιο του 2016 στην Αθήνα, στο πλαίσιο του προγράμματος «Προμηθέας ΙΙ, - Ενισχύοντας την Αποκατάσταση Θυμάτων Βασανιστηρίων στην Ελλάδα», με στόχο την κοινωνική ευαισθητοποίηση των ειδικών αναγκών των θυμάτων βασανιστηρίων. Στόχος του προγράμματος είναι να εξασφαλιστεί ότι τα θύματα των βασανιστηρίων λαμβάνουν στην Ελλάδα ολιστική και εξειδικευμένη υπηρεσία αποκατάστασης μέσω μιας διεπιστημονικής ομάδας που εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια λειτουργεί με τη συμμετοχή δικηγόρων, κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων και γιατρών.

«Αυτοί Που Έμειναν στο Αλέπο» (Last Men In Aleppo - 2017) του Φιράς Φαγιάντ

Καθώς οι βομβαρδισμοί στη Συρία μαίνονται, μια ομάδα απλών πολιτών αποφασίζει να μην εγκαταλείψει το Αλέπο και αναλαμβάνει τον απεγκλωβισμό των κατοίκων από τα συντρίμμια μιας πάλαι ποτέ υπέροχης πόλης. Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ του Σάντανς για αυτό το συνταρακτικό χρονικό μιας μάχης που όσο άνιση και αν αρχικά φάνταζε, κάποιοι έμειναν εκεί για να τη δώσουν.

Στα πέντε χρόνια του εμφυλίου πολέμου που έχει διαλύσει τις περισσότερες μεγάλες πόλεις της Συρίας, μια ομάδα πολιτών ψάχνει κάτω από συντρίμμια, εκεί όπου κάποτε υπήρχαν πλατείες και κτίρια, για να σώσει όσους χτύπησαν οι βόμβες. Η κάμερα του Φιράς Φαγιάντ ακολουθεί την ομάδα «Λευκά Κράνη», που από το 2013 έχει αναλάβει να διασώσει τον άμαχο πληθυσμό της χώρας, σε ένα συγκλονιστικό οδοιπορικό που γυρίστηκε κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών στο Χαλέπι και έβαλε σε κίνδυνο τις ζωές των συμμετεχόντων. Υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ.

«Ανθρώπινη Ροή» (Human Flow - 2017) του Άι Γουέι Γουέι

Περισσότεροι από 65 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί από τα σπίτια τους για να ξεφύγουν από την πείνα, τις κλιματικές αλλαγές και τον πόλεμο, στη μεγαλύτερη ανθρώπινη μετατόπιση από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένα επικό ταξίδι για τη μετανάστευση από τον παγκοσμίως αναγνωρισμένο εικαστικό και ακτιβιστή Άι Γουέι Γουέι. Το ντοκιμαντέρ περιγράφει τόσο τις επιδράσεις του φαινομένου της μετανάστευσης σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και τον αντίκτυπο σε ανθρώπινο επίπεδο, μέσα από προσωπικές ιστορίες.

Γυρισμένο σε 23 χώρες, από την Ελλάδα, τη Γερμανία, το Αφγανιστάν, τη Τουρκία έως το Μεξικό, το ντοκιμαντέρ καταγράφει τη ροή ενός κύματος ανθρώπων που κινούνται συνεχώς προς αναζήτηση δικαίωσης, καταφύγιου και πατρίδας. Η «Ανθρώπινη Ροή» έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή όπου η ανοχή, η ευσπλαχνία και η εμπιστοσύνη χρειάζονται περισσότερο από ποτέ. Μια μαρτυρία του ανυπέρβλητου ανθρώπινου πνεύματος που θέτει ένα από τα πιο καθοριστικά ερωτήματα του αιώνα. Θα επιλέξει η παγκόσμια κοινωνία να απορρίψει τον φόβο και τα προσωπικά συμφέροντα, ώστε να επιλέξει την ελευθερία και τον σεβασμό προς τους συνανθρώπους;

πηγη:http://tvxs.gr/

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου