(1935 – 2012)

Έλληνας σκηνοθέτης του κινηματογράφου με διεθνή προβολή και σημαντικές διακρίσεις. Ο δημιουργός της εμβληματικής ταινίας Ο Θίασος (1974), παραμένει ο σημαντικότερος κινηματογραφιστής, που ανέδειξε η χώρα μας κι ένας από τους σπουδαιότερους του παγκόσμιου κινηματογράφου. Κυρίαρχα θέματα στο φιλιμικό του σύμπαν η μετανάστευση, η επιστροφή στην πατρίδα και η ελληνική ιστορία του 20ου αιώνα.

Ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 27 Απριλίου 1935. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο της οδού Αχαρνών στον Άγιο Παντελεήμονα και συνέχισε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Β' Γυμνάσιο Αρρένων, με συμμαθητές γνωστές προσωπικότητες της πνευματικής ζωής της χώρας, όπως ο καθηγητής φιλοσοφίας Χρήστος Γιανναράς, ο δημοσιογράφος και στιχουργός Λευτέρης Παπαδόπουλος και ο ζωγράφος Αλέκος Φασιανός.

Η σχέση του με τον κινηματογράφο άρχισε τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, όταν μαθητής του δημοτικού ακόμη παρακολούθησε την γκανγκστερική ταινία του Μάικλ Κέρτιζ Κολασμένες Ψυχές (Angels With Dirty Faces). Όπως αφηγείται ο ίδιος «Υπάρχει μια σκηνή στην ταινία όπου ο ήρωας οδηγείται από δυο φύλακες στην ηλεκτρική καρέκλα. Καθώς προχωρούν, οι σκιές τους μεγαλώνουν στον τοίχο. Ξαφνικά μια κραυγή... Δεν θέλω να πεθάνω. Αυτή η κραυγή για καιρό μετά στοίχειωνε τις νύχτες μου. Ο κινηματογράφος μπήκε στη ζωή μου με μια σκιά που μεγάλωνε σε έναν τοίχο και μια κραυγή».

Το 1953 εισάγεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, την οποία εγκαταλείπει στο πτυχίο. Το 1961, μετά το στρατιωτικό του, φεύγει για το Παρίσι, όπου αρχικά παρακολουθεί στη Σορβόννη μαθήματα γαλλικής φιλολογίας, φιλμογραφίας με τον Ζορζ Σαντούλ και εθνολογίας με τον Κλοντ Λεβί- Στρος. Για να ανταπεξέλθει στα έξοδα των σπουδών του δουλεύει στη ρεσεψιόν της φοιτητικής εστίας, όπου διαμένει. Στη συνέχεια, γίνεται δεκτός στην περίφημη σχολή Κινηματογράφου IDHEC, αλλά την εγκαταλείπει, όταν έρχεται σε ρήξη με ένα καθηγητή του. Παραμένει στο Παρίσι και παρακολουθεί μαθήματα σινεμά-ντιρέκτ δίπλα στον εθνολόγο - κινηματογραφιστή Ζαν Ρους.

Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1964 και μέχρι το 1967 εργάζεται ως κριτικός κινηματογράφου στην αριστερή εφημερίδα Δημοκρατική Αλλαγή, μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη και την Τώνια Μαρκετάκη. Το 1965 αρχίζει κατά παραγγελία το γύρισμα της πρώτης του ταινίας Φόρμινξ Στόρι, με θέμα το συγκρότημα Φόρμινξ του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Έρχεται, όμως, σε σύγκρουση με τον παραγωγό της ταινίας και το σχέδιο εγκαταλείπεται. Η πρώτη καθαρά προσωπική του ταινία είναι η μικρού μήκους Εκπομπή, που γυρίζει το 1966, με θέμα τον κόσμο των διαφημιστικών εκπομπών και των υποσχέσεων για δόξα και επιτυχία. Το 1969 μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη εκδίδουν το περιοδικό Σύγχρονος Κινηματογράφος, που αποτέλεσε το θεωρητικό όργανο του λεγόμενου «Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου».

Το 1970 γυρίζει την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, την Αναπαράσταση, που βραβεύτηκε τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Με αφετηρία ένα έγκλημα πάθους σ' ένα χωριό της Ηπείρου, ο σκηνοθέτης παρουσιάζει τα προβλήματα και τις συνθήκες διαβίωσης στην ελληνικής επαρχίας με μια “ματιά” πρωτόγνωρη για τον ελληνικό κινηματογράφο, συνδυάζοντας τον ρεαλισμό με τις μορφικές αναζητήσεις της πρωτοπορίας. Σημαντική συμβολή στη δημιουργία του σωστού κλίματος έπαιξε η φωτογραφία του Γιώργου Αρβανίτη, με τον οποίο ο Αγγελόπουλος θα συνεργαστεί σε πολλές από τις κατοπινές ταινίες του.

Ο Αγγελόπουλος θα αναδυθεί στο διεθνές κινηματογραφικό προσκήνιο με το ιστορικοπολιτικό τρίπτυχο Μέρες του '36 (1972), Θίασος (1974) και Κυνηγοί (1977), που αποτελεί μια σπουδή στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Οι Μέρες του ’36 είναι αυτές που προετοίμασαν την εγκατάσταση της δικτατορίας Μεταξά. Βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός πράκτορα της ασφάλειας που έχει πέσει σε δυσμένεια και κατηγορείται για τον φόνο ενός συνδικαλιστή. Ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί το επεισόδιο αυτό για να καταδείξει τα αίτια που οδήγησαν στη δικτατορία Μεταξά και να κάνει ένα έμμεσο σχόλιο για τη δικτατορία των συνταγματαρχών, που διαφέντευε τις τύχες της Ελλάδας την εποχή που γυρίστηκε η ταινία. Στις Μέρες του '36 συναντάμε τα μεγάλης διάρκειας πλάνα-σεκάνς, που αποτελούν το “σήμα-κατατεθέν” της τέχνης του Αγγελόπουλου. Αργότερα έγιναν μανιέρα από τους επιγόνους του και «βύθισαν μια γενιά στα πιο βαθιά χασμουρητά», σύμφωνα με τον Διονύση Σαββόπουλο.

Στα γυρίσματα του «Μεγαλέξανδρου» (1980)

Ο Θίασος, το δεύτερο μέρος του ιστορικοπολιτικού τρίπτυχου, αναφέρεται στην ιστορία της Ελλάδας από το 1939 έως το 1952, μέσα από τις περιπέτειες ενός περιοδεύοντος θιάσου, που παίζει την Γκόλφω, το γνωστό κωμειδύλλιο του Περεσιάδη. Η ταινία, που έκανε διάσημο τον Αγγελόπουλο στο εξωτερικό, θεωρείται ίσως η κορυφαία στιγμή του ελληνικού κινηματογράφου, ενώ περιλαμβάνεται σε λίστες με τις καλύτερες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, που συντάσσονται κατά καιρούς από τους κινηματογραφικούς κριτικούς. Η ταινία θα ήταν υποψήφια για Βραβείο Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας, αλλά η κυβέρνηση Καραμανλή τη θεώρησε πολύ «αριστερή» για να εκπροσωπήσει τη χώρα μας, προκαλώντας κύμα αντιδράσεων.

Το τρίπτυχο κλείνουν Οι Κυνηγοί, μια ταινία που εκτυλίσσεται την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1977. Μία ομάδα κυνηγών βρίσκει στην περιοχή κοντά στη λίμνη των Ιωαννίνων, μέσα στο πυκνό χιόνι, το πτώμα ενός αντάρτη του Εμφυλίου. Το αίμα τρέχει ακόμα φρέσκο απ' την πληγή του, παρ' όλο που έχουν περάσει κοντά τριάντα χρόνια. Οι κυνηγοί, όλοι εκπρόσωποι της αστικής τάξης (μαζί τους κι ένας ανανήψας αριστερός), μεταφέρουν το πτώμα στο ξενοδοχείο τους, όπου και θα περάσουν μια νύχτα Πρωτοχρονιάς γεμάτη απ' τα φαντάσματα της ιστορικής τους συνείδησης και το φόβο του παρελθόντος.

Το 1980 ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γύρισε την ταινία Μεγαλέξαντρος, που τιμήθηκε με τον Χρυσό Λέοντα του Φεστιβάλ της Βενετίας, το πρώτο μεγάλο βραβείο για τον σκηνοθέτη. Στην ταινία του αυτή ο Αγγελόπουλος χρησιμοποιεί την ιστορία ενός ληστή των αρχών του 20ου αιώνα (τον υποδύεται ο Ιταλός ηθοποιός Όμερο Αντονούτι), για να καταπιαστεί με το πρόβλημα του σοσιαλισμού και των διαφόρων ιδεολογικών συγκρούσεων στο χώρο της Αριστεράς. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων γνωρίζεται με τη διευθύντρια παραγωγής Φοίβη Οικονομοπούλου, η οποία είναι από τότε η σύντροφος της ζωής του. Το ζευγάρι θα αποκτήσει τρεις κόρες, την Άννα (1980), την Κατερίνα (1982) και την Ελένη (1985).

Μετά τον Μεγαλέξανδρο, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γυρίζει δύο ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση. Το 1981 για την ΥΕΝΕΔ το Χωριό ένα, κάτοικος ένας, διάρκειας 20 λεπτών, που αναφέρεται στην εγκατάλειψη του χωριού Νέα Σεβάστεια του νομού Θεσσαλονίκης από τον τελευταίο του κάτοικο και το 1983 το διάρκειας 43 λεπτών Αθήνα, επιστροφή στην Ακρόπολη, μία διαφορετική Αθήνα, της ιστορίας και του προσωπικού μύθου του σκηνοθέτη, που προβλήθηκε από την ΕΡΤ.

Το 1984, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γυρίζει το Ταξίδι στα Κύθηρα, την πρώτη ταινία από την «τριλογία της σιωπής», όπως την ονομάζει. Ένας μαχητής του Εμφυλίου Πολέμου (τον υποδύεται ο Μάνος Κατράκης) επιστρέφει ύστερα από τριάντα χρόνια εξορίας στην Τασκένδη, αλλά δεν μπορεί να προσαρμοστεί στην ελληνική πραγματικότητα.

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος στα γυρίσματα του «Μελισσοκόμου»

Ακολουθεί ο Μελισσοκόμος (1986), μια ταινία δρόμου, με πρωταγωνιστή ένα συνταξιούχο δάσκαλο και νυν μελισσοκόμο (Μαρτσέλο Μαστρογιάνι), ο οποίος διασχίζει τη χώρα με τις κυψέλες του, ακολουθώντας το δρόμο των μελισσών. Η συνάντησή του με μια κοπέλα (Νάντια Μουρούζη) θα του ξαναζωντανέψει παλιά συναισθήματα κι αναμνήσεις. Είναι η πρώτη ταινία του Αγγελόπουλου με πρωταγωνιστή ένα σταρ του παγκόσμιου κινηματογράφου. Η «τριλογία της σιωπής» κλείνει με το Τοπίο στην Ομίχλη (1988), μία μεταφυσική ταινία δρόμου, μια υπαρξιακή Οδύσσεια δύο νεαρών παιδιών που αναζητούν τον πατέρα τους. Η ταινία βραβεύτηκε με τον Αργυρό Λέοντα του Φεστιβάλ της Βενετίας.

Ο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι ξανασυναντήθηκε με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο στην ταινία Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού (1991). Ο σπουδαίος Ιταλός ηθοποιός υποδύεται ένα πολιτικό, ο οποίος μετά από μια συνεδρίαση στη Βουλή, όπου εκφωνεί μάλλον μια ποιητική ανακοίνωση, παρά έναν πολιτικό λόγο, εγκαταλείπει το κοινοβούλιο και το σπίτι του κι εξαφανίζεται χωρίς ν' αφήσει κανένα ίχνος. Στο ρόλο της συζύγου του, η σπουδαία Γαλλίδα ηθοποιός Ζαν Μορό. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας στη Φλώρινα, ο οικείος μητροπολίτης Αυγουστίνος (Καντιώτης) μη συμφωνόντας με το περιεχόμενο της ταινίας αφόρισε τον Αγγελόπουλο (17 Δεκεμβρίου 1990). Το συμβάν απασχόλησε για μέρες τα πρωτοσέλιδα του ελληνικού Τύπου.

Το 1995, ο Αγγελόπουλος γυρίζει την ταινία Το Βλέμμα του Οδυσσέα, με ήρωα έναν ελληνοαμερικανό σκηνοθέτη (τον υποδύεται ο Χάρβεϊ Καϊτέλ), ο οποίος επιστρέφει μετά από πολλά χρόνια στην πατρίδα, αναζητώντας τρεις μπομπίνες ανεμφάνιστου φιλμ των Αδελφών Μανάκη, πιονιέρων του κινηματογράφου στα Βαλκάνια. Η απεγνωσμένη αναζήτηση του φιλμ, όπου καταγράφηκε το πρώτο βλέμμα πάνω σε τούτη τη χερσόνησο, γίνεται ταυτόχρονα και η αναζήτηση ενός βλέμματος από πλευράς του ήρωα της ταινίας (του Αγγελόπουλου, κατ’ επέκταση), που ψάχνει έναν καινούργιο τρόπο να ξαναδεί τον κόσμο. Η ταινία τιμήθηκε με το βραβείο της Κριτικής Επιτροπής του Φεστιβάλ των Καννών, προς μεγάλη απογοήτευση του Αγγελόπουλου, που θεώρησε ότι έπρεπε να του απονεμηθεί το μεγάλο βραβείο του Φεστιβάλ (ο Χρυσός Φοίνικας) και με δηλώσεις προκάλεσε ένα μικρό σκάνδαλο κατά τη διάρκεια της τελετής λήξης του Φεστιβάλ.

Ο Θ. Αγγελόπουλος παραλαμβάνει τον Χρυσό Φοίνικα

Οι Κάννες διόρθωσαν το «λάθος» τους τρία χρόνια αργότερα, όταν του απένειμαν τον Χρυσό Φοίνικα για την ταινία του Αιωνιότητα και μία μέρα, με πρωταγωνιστή τον Μπρούνο Γκαντζ στον ρόλο ενός θνήσκοντος συγγραφέα, ο οποίος επιχειρεί τον απολογισμό μιας ζωής, γεμάτης χαμένες ευκαιρίες και λάθος κινήσεις. Μια τυχαία συνάντησή του μ’ ένα άστεγο αγόρι, παιδί των φαναριών, αναβάλλει την «αναχώρηση» και παρατείνει την αιωνιότητα κατά μία μέρα, για να μεταφέρει στον μικρό φίλο του κάτι από τη γνώση του.

Το Λιβάδι που δακρύζει (2004) είναι το πρώτο μέρος μιας τριλογίας, που σκόπευε να γυρίσει ο Αγγελόπουλος. Διατρέχει την ελληνική ιστορία από το 1919 έως το 1949, μέσα από τις περιπέτειες μιας ομάδας Ελλήνων προσφύγων που εγκαταλείπουν την Οδησσό το 1919, όταν καταφθάνει στην περιοχή ο Κόκκινος Στρατός και εγκαθίστανται στην Ελλάδα.

Το 2008 γυρίζει το δεύτερο μέρος της τριλογίας Η Σκόνη του Χρόνου. Ένας ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης (Βίλεμ Νταφόε) γυρίζει μια ταινία πάνω στην ιστορία του και την ιστορία των γονιών του. Μια ιστορία που εξελίσσεται στην Ιταλία, τη Γερμανία, τη Ρωσία, το Καζακστάν, τον Καναδά και τις Η.Π.Α. Κεντρικό πρόσωπο, η Ελένη, που διεκδικείται και διεκδικεί το απόλυτο της αγάπης. Ταυτόχρονα, ένα μακρύ ταξίδι στη μεγάλη Ιστορία και στα γεγονότα των τελευταίων πενήντα χρόνων που σημάδεψαν τον 20ο αιώνα. Είναι η πρώτη ταινία του Αγγελόπουλου με γυρίσματα στο εξωτερικό.

Στα τέλη του 2011 ξεκίνησαν τα γυρίσματα της ταινίας Η άλλη θάλασσα, που θα αναφερόταν στην ελληνική κρίση και θα ολοκλήρωνε την τριλογία. Όμως, το νήμα της ζωής του μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη κόπηκε ανεπάντεχα αργά το βράδυ της 24ης Ιανουαρίου 2012 στο νοσοκομείο Μετροπόλιταν του Νέου Φαλήρου, όπου μεταφέρθηκε με βαριές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Τον είχε χτυπήσει μία διερχόμενη μοτοσυκλέτα στον περιφερειακό της Δραπετσώνας, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας.

***********************************************************

Θόδωρος Αγγελόπουλος

 

Θόδωρος Αγγελόπουλος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Θόδωρος Αγγελόπουλος (Ελληνικά)
Γέννηση	27  Απριλίου 1935[1] ή 17  Απριλίου 1935[2] Αθήνα[3][4][5]
Θάνατος	24  Ιανουαρίου 2012[2][1][6][7][8][9][10][11] Πειραιάς[12][13]
Αιτία θανάτου	struck by vehicle[14]
Συνθήκες θανάτου	ατύχημα
Τόπος ταφής	Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα[15]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Νέα ελληνική γλώσσα[16]
Σπουδές	Φιλοσοφική Σχολή των Παρισίων Ινστιτούτο Προηγμένων Σπουδών Κινηματογράφου Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	σκηνοθέτης κινηματογραφικών έργων[3] σεναριογράφος[3] παραγωγός ταινιών[17][18] κριτικός κινηματογράφου ηθοποιός[19][20] δημοσιογράφος
Αξιοσημείωτο έργο	Τοπίο στην Ομίχλη
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Μεγάλος ταξιάρχης του Τάγματος της Αξίας της Ιταλικής Δημοκρατίας (12  Νοεμβρίου 2004) Sutherland Trophy (1975) Best Screenplay Award (Cannes Film Festival) (1984) Χρυσός Φοίνικας (1998) βραβείο των Γερμανών Καθολικών για τις τέχνες και τον πολιτισμό (2001)[21] Gold Medal of the Círculo de Bellas Artes (2008) βραβείο Ευρωπαϊκού κινηματογράφου καλύτερης ταινίας (1989)[22] European Film Academy Critics Award (1995)[23] European Film Academy Critics Award (2004)[24] Μέγα Βραβείο Φεστιβάλ Καννών (1995) Χρυσός Λέων (1980) Αργυρός Λέων (1988)
Ιστότοπος
www.theoangelopoulos.gr
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

 

 

 

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος (Αθήνα, 27 Απριλίου 1935 - 24 Ιανουαρίου 2012) ήταν Έλληνας σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός κινηματογράφου. Έχει τιμηθεί με βραβεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό για την προσφορά του στον κινηματογράφο, με σπουδαιότερο της καλύτερης ταινίας με τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών το 1998 για την ταινία Μία αιωνιότητα και μία μέρα.^[25] Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών.^[26] Ανάμεσα στις πιο γνωστές ταινίες του είναι: Τοπίο στην Ομίχλη, Μία αιωνιότητα και μία μέρα, Ο Θίασος, Το Βλέμμα του Οδυσσέα και Ο Μεγαλέξαντρος. Είναι γνωστός για τον αργό ρυθμό και τις τρομερά μεγάλες σε διάρκεια λήψεις στις ταινίες του.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935.^[25] Έκανε νομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τις οποίες εγκατέλειψε πριν πάρει το πτυχίο του. Το 1961 έφυγε στο Παρίσι, όπου αρχικά παρακολούθησε στη Σορβόννη μαθήματα γαλλικής φιλολογίας και φιλμογραφίας, καθώς και μαθήματα εθνολογίας και στη συνέχεια μαθήματα κινηματογράφου στη Σχολή Κινηματογράφου IDHEC^[25] και στο Musée de l' homme. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1964 και μέχρι το 1967 εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου^[25] στην εφημερίδα «Δημοκρατική Αλλαγή», μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη και την Τώνια Μαρκετάκη. Με τον κινηματογράφο άρχισε να ασχολείται το 1965 και το 1968 παρουσίασε την πρώτη του μικρού μήκους ταινία, Εκπομπή^[25], στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το 1970, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, Αναπαράσταση, κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, καθώς και άλλες διακρίσεις στο εξωτερικό, και σηματοδότησε την αυγή του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου. Έκτοτε, οι ταινίες του έχουν συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία, τα οποία τον καθιέρωσαν παγκοσμίως ως έναν από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου κινηματογράφου. Πολλά αφιερώματα προς τιμήν του έργου του Θόδωρου Αγγελόπουλου έχουν πραγματοποιηθεί σε όλο τον κόσμο. Αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας των Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, του Πανεπιστημίου X Ναντέρ (Nanterre) στο Παρίσι και του Πανεπιστημίου του Έσσεξ (Essex). Μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη υπήρξε συνιδρυτής του περιοδικού «Σύγχρονος Κινηματογράφος». Ανήκε ιδεολογικά στο χώρο της Αριστεράς.^[27]

Θάνατος

Στις 24 Ιανουαρίου 2012 πεζός τραυματίστηκε σοβαρά στο διάλειμμα των γυρισμάτων της νέας του ταινίας «Η άλλη θάλασσα» στη Δραπετσώνα από διερχόμενη μοτοσυκλέτα.^[28][29] Το ίδιο βράδυ άφησε την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο του Φαλήρου, όπου νοσηλευόταν σε κρίσιμη κατάσταση.^[30][31] H κηδεία του έγινε δημοσία δαπάνη, στις 27 Ιανουαρίου στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.^[32]

Υστεροφημία

Το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης καθιέρωσαν το 2012 Διεθνές Βραβείο «Θόδωρος Αγγελόπουλος» ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη του σπουδαίου Έλληνα δημιουργού. Το βραβείο θα απονέμεται κάθε Νοέμβριο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ο πρόεδρος του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Μόντρεαλ (Festival des Films du Monde de Montréal) Σερζ Λοζίκ (Serge Losique) και προσωπικός φίλος του Αγγελόπουλου αφιέρωσε τη διοργάνωση του 2012 στη μνήμη του Έλληνα σκηνοθέτη.^[33] Έκθεση ζωγραφικής με τίτλο «Ο Μελλισοκόμος των Αγγέλων» του ζωγράφου Οδυσσέα Άννινου για το Θόδωρο Αγγελόπουλο παρουσιάστηκε στο Πολυχώρο Πολιτισμού ΑΘΗΝΑΪΣ^[34] Στην επέτειο της γέννησής του τον ίδιο χρόνο, η ελληνική έκδοση της μηχανής αναζήτησης "Google" εμφάνισε στην αρχική της σελίδα γκραβούρα που παραπέμπει στον Έλληνα σκηνοθέτη. Παράλληλα, την ίδια μέρα διοργανώθηκε εκδήλωση στη μνήμη του στο κτήριο της οδού Περαιώς του Μουσείου Μπενάκη.^[35]

Η προτομή του κοσμεί το Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ενώ το όνομα "Θεόδωρος Αγγελόπουλος" φέρει οδός της Θεσσαλονίκης, το 2ο Λύκειο Αθηνών - όπου είχε φοιτήσει ο ίδιος - καθώς και η αίθουσα θεάτρου του Δημοτικού Ωδείου Φλώρινας.^[36]

Αποτίμηση και κριτικές

Ο Αγγελόπουλος και οι ταινίες του χαίρουν βαθύτατης εκτίμησης από μεγάλους σκηνοθέτες του κινηματογράφου. Ο ίδιος έχει συναντηθεί με αρκετούς από τους σπουδαίους σκηνοθέτες.

O Βέρνερ Χέρτζογκ όταν είχε δει το Θίασο είχε εντυπωσιαστεί τόσο πολύ με το μεγαλείο της ταινίας που φίλησε τα πόδια του Αγγελόπουλου.^[37]

Ο Εμίρ Κουστουρίτσα έπλεξε το εγκώμιο του Αγγελόπουλου, αφού τον χαρακτήρισε ως «Μεγάλη μορφή του Ευρωπαϊκού κινηματογράφου», ενώ παραδέχτηκε ότι οι ταινίες του αποτέλεσαν επιρροή για τον ίδιο.^[38]

Ο Ακίρα Κουροσάβα είχε πει για τον Μεγαλέξαντρο: «Μέσα από το φακό του, ο Αγγελόπουλος κοιτάει τα πράγματα σιωπηλά. Είναι το βάρος αυτής της σιωπής και η ένταση του αμετακίνητου βλέμματος της κάμερας του Αγγελόπουλου, που κάνει τον Μεγαλέξανδρο τόσο δυνατό, που ο θεατής δεν μπορεί να αποδράσει από τη οθόνη. Αυτού του είδους η κινηματογράφηση, τόσο προσωπική και μοναδική στην ιδιαιτερότητά της, τείνει να επιστρέφει στις ρίζες του σινεμά. Αυτό ακριβώς είναι που δημιουργεί την εντύπωση της φρεσκάδας και της δύναμης. Όσο για μένα, παρακολουθώντας αυτό το φιλμ, ένιωσα βαθιά την απόλαυση του κινηματογράφου, με την πιο απόλυτη έννοια του όρου».^[39]

O Ίνγκμαρ Μπέργκμαν είχε σχολιάσει επιγραμματικά το Μελισσοκόμο με τα καλύτερα λόγια: «Είδα τον 'Μελισσοκόμο' που άλλοτε θεωρούσα μια καλή ταινία. Τώρα, αντιλαμβάνομαι πως είναι ένα αριστούργημα. Είναι μια εμπειρία απίστευτα συγκλονιστική».^[40]

Ο Βιμ Βέντερς είχε μιλήσει για το βλέμμα του Οδυσσέα με εξαιρετικά λόγια: «Έφυγα από τις Κάννες μαγεμένος με το Βλέμμα του Οδυσσέα. Ακόμα κι εδώ στο Τόκιο που βρίσκομαι τώρα με ακολουθεί η μαγεία. Πιστεύω ότι είναι μια ταινία που θα μείνει στην ιστορία του σινεμά».^[41]

Ο Ντούσαν Μακαβέγεφ είχε εντυπωσιαστεί ιδιαίτερα από το Τοπίο στην ομίχλη .Συγκεκριμένα ανέφερε: «Πριν δω την ταινία του Αγγελόπουλου, εγώ, που έχω μεγαλώσει χωρίς πατέρα, δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα τον ανακάλυπτα στην εικόνα ενός δέντρου. Η τελευταία σκηνή του Τοπίου στην Ομίχλη ήταν μια αποκάλυψη για μένα. Είναι μια μοναδική, θα μπορούσε κάποιος να πει, 'Ιαπωνική' σκηνή, που με εξέπληξε, γιατί είχα πάντα στο μυαλό μου την ελληνική παράδοση αποκλειστικά συνδεδεμένη με ερείπια, βράχους και θεούς. Σε αυτήν την σκηνή είδα μια πρόκληση απέναντι σε κάθε αναστολή και εξουσία. Γι’ αυτό θα χρησιμοποιούσα τα λόγια του Μπέργκμαν για να πω ότι ο στόχος του σινεμά είναι να φέρει πάλι το όνειρο πίσω στη ζωή μας, βοηθώντας μας έτσι να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες της ζωής.»^[42]

Ο Γουίλιαμ Φρίντκιν^[43] είχε πει ότι επηρεάστηκε πολύ από το κινηματογραφικό του ύφος .

Ο Μανουέλ ντε Ολιβέιρα τον εκτιμούσε βαθύτατα και τον αποκαλούσε «ποιητή».^[44]

Κάποτε είχε γνωρίσει τον Μικελάντζελο Αντονιόνι, τον οποίο θαύμαζε απεριόριστα. Μια φορά είχε έρθει άρρωστος για να δει το Το μετέωρο βήμα του πελαργού και δάκρυσε σε μία από τις σκηνές.^[45]

Είχε γνωριστεί με τον Φεντερίκο Φελίνι , ο οποίος του έσφιξε το χέρι και του αποκρίθηκε «Έλπιζα ότι θα ήσασταν λιγότερο νέος».^[45]

Υπήρξε συγκάτοικος με τον Αντρέι Ταρκόφσκι, μετά από από ένα ταξίδι του στη Ρώμη.^[46]

Φιλμογραφία

Βραβεία

• Η Εκπομπή, βραβείο κριτικών στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1968
• Αναπαράσταση, Α΄ βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1970 και άλλα 4 βραβεία, βραβείο Ζωρζ Σαντούλ (Γαλλία, 1971), καλύτερης ξένης ταινίας στο Φεστιβάλ Hyères (1971), ειδική μνεία της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βερολίνου (1971).
• Μέρες του `36, Βραβείο σκηνοθεσίας και φωτογραφίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1972, βραβείο της FIPRESCI στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βερολίνου (1972).
• Ο Θίασος, Καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, Α΄ αντρικού και Α΄ γυναικείου ρόλου, Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1975, καλύτερη ταινία της δεκαετίας 1970-1980 από την Ένωση Κριτικών της Ιταλίας, βραβείο Fipresci-Parallel sections στο Φεστιβάλ των Καννών, Interfilm award στο Φεστιβάλ Βερολίνου, Sutherland Trophy για την καλύτερη ταινία στο Βρετανικό Φεστιβάλ, βραβείο για την καλύτερη ξενόγλωσση ταινία στο φεστιβάλ Kinema Jumpo (Ιαπωνία) και ειδική αναφορά στο Διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου της Ταορμίνα (Ιταλία).
• Οι Κυνηγοί, Βραβείο καλύτερης ταινίας στο φεστιβάλ του Σικάγο (1977), βραβείο της Ένωσης Τούρκων κριτικών (1977), επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ των Καννών.
• Ο Μεγαλέξανδρος έλαβε το βραβείο FIPRESCI και το ειδικό βραβείο της επιτροπής το 1980 στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βενετίας,καθώς και 5 βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
• Ταξίδι στα Κύθηρα, βραβείο σεναρίου και Fipresci στο Φεστιβάλ των Καννών (1984), κρατικά βραβεία καλύτερης ταινίας, σεναρίου, α΄ ανδρικού ρόλου, α΄ γυναικείου ρόλου, σκηνογραφίας, βραβείο κριτικών στο Φεστιβάλ Ρίο ντε Τζανέιρο (1984),
• Τοπίο στην Ομίχλη, έλαβε το Αργυρό Λιοντάρι Καλύτερης Σκηνοθεσίας στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βενετίας, όπως και τα βραβεία Prize of the Students of the University 'La Sapienza', Passineti award, C.I.C.A.E. Award, Fipresci prize, (μοιράστηκε) το OCIC Award, κέρδισε το δεύτερο βραβείο στο φεστιβάλ του Σικάγο και το βραβείο Φελίξ καλύτερης Ευρωπαϊκής ταινίας (1988).
• Το Βλέμμα του Οδυσσέα έλαβε το Μεγάλο Βραβείο Κριτικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών, βραβείο της FIPRESCI (1995), Critics Award στο Γαλλικό συνδικάτο ταινιών και αργυρή κορδέλα και Ευρωπαϊκή αργυρή κορδέλα. Επίσης, οι κριτικοί του περιοδικού Time το ψήφισαν στις 100 καλύτερες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου.^[48]
• Μια Αιωνιότητα και μια Μέρα κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα και το Οικουμενικό βραβείο της επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών (1998) και 7 βραβεία στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
• Τριλογία - Το Λιβάδι που Δακρύζει κέρδισε βραβείο της FIPRESCI (2004).
• Βραβείο «Αλεξάνταρ Λίφκα» του Ευρωπαϊκού Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Πάλιτς, για το σύνολο του έργου του (2006).^[49]
• Xρυσό μετάλλιο του ιδρύματος Circulo de Bellas Artes (Mαδρίτη, 2008) για το σύνολο του έργου του.
• Χρυσή Σφραγίδα, ανώτατη διάκριση της Γιουγκοσλαβικής Κινηματοθήκης.^[49]
• Βραβείο Σεναρίου ΄98
• Τιμητική Πλακέτα από το 40ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ‘99
• Τιμητική Πλακέτα από το Σύλλογο Ελλήνων Φοιτητών ‘’MINERVA’’ 2002
• Βραβείο στο Φεστιβάλ του Μόντρεαλ 2004
• Life Time Achievement Award (Napoli Film Festival) 2005
• The 21st Haifa International Festival Award for Cinematic Excellence and Innovation
• Βραβείο Καλύτερου Σκηνοθέτη για την ταινία Ο Θίασος ‘79
• Βραβείο από το 13ο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Φιλμ PALIC για την ταινία ‘’Μέγας Αλέξανδρος’’

Παραπομπές

• Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) BnF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb127306645. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
•  
• Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2014.
•  
• Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 25  Ιουνίου 2015.
•  
• famousdude.com/11012-theodoros-angelopoulos.html.
•  
• www.transfermarkt.co.uk/vasilios-angelopoulos/profil/spieler/292343.
•  
• www.nndb.com/lists/907/000106589/.
•  
• «Filmmaker Theo Angelopoulos dies in accident». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 28  Οκτωβρίου 2012.
•  
• «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Theo-Angelopoulos. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
•  
• filmportal.de. 8ce068af0001455b8eb216028dc54bff. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
•  
• (Αγγλικά) Discogs. 2603348. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
•  
• (Γερμανικά) Munzinger-Archiv. 00000019525. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
•  
• www.vogue.it/en/people-are-talking-about/birthday-of-the-day/2012/04/birthdays-27-april.
•  
• www.vogue.it/en/people-are-talking-about/birthday-of-the-day/2013/04/born-between-22nd-and-28th-april.
•  
• www.rtve.es/noticias/20120124/fallece-accidente-director-cine-griego-theo-angelopoulos/492359.shtml. Ανακτήθηκε στις 6  Μαΐου 2019.
•  
• (Αγγλικά) Museum of Modern Art online collection. 46027. Ανακτήθηκε στις 4  Δεκεμβρίου 2019.
•  
• Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) BnF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb127306645. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
•  
• www.nytimes.com/movies/movie/28195/Landscape-in-the-Mist/overview.
•  
• www.rogerebert.com/cast-and-crew/theo-angelopoulos.
•  
• www.filmofilia.com/theo-angelopoulos-the-other-sea-starring-toni-servillo-78188/.
•  
• www.vulture.com/2012/02/who-was-left-out-of-the-oscars-in-memoriam-montage.html.
•  
• www.dbk.de/kunst-und-kulturpreis-der-deutschen-katholiken/preistraeger-kukpdk/.
•  
• www.europeanfilmacademy.org/European-Film-Awards-Winners-1989.84.0.html. Ανακτήθηκε στις 6  Δεκεμβρίου 2019.
•  
• www.europeanfilmacademy.org/European-Film-Awards-Winners-1995.78.0.html. Ανακτήθηκε στις 9  Δεκεμβρίου 2019.
•  
• www.europeanfilmacademy.org/European-Film-Awards-Winners-2004.69.0.html. Ανακτήθηκε στις 22  Δεκεμβρίου 2019.
•  
• Μικελίδης, Φενέκ (1997). 100 χρόνια Ελληνικές ταινίες από το 1897 μέχρι σήμερα. Αθήνα: εκδόσεις Μανιατέα. σελ. 142-143.
•  
• «TSPDT - The 1,000 Greatest Films (Top 250 Directors)». TSPDT (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2019.
•  
• Μπίστης, Νίκος (28 Ιανουαρίου 2012). «Ο Αγγελόπουλος της Αριστεράς». Protagon.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• «Real.gr - Κοινωνία - «Έφυγε» ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος». 26 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• «Τραυματίστηκε σοβαρά σε τροχαίο ο σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος». in.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2012.
•  
• «Έφυγε από τη ζωή ο Θόδωρος Αγγελόπουλος έπειτα από τροχαίο». in.gr. 24 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• Ζουμπουλάκης, Γιάννης (24 Ιανουαρίου 2012). «tovima.gr - Την Παρασκευή στις 16.00 το ύστατο αντίο στον Θ. Αγγελόπουλο». TO BHMA. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• «Το τελευταίο «αντίο» στον σκηνοθέτη Θ.Αγγελόπουλο». in.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2012.
•  
• Εφημ. Πρώτο Θέμα, Στη μνήμη του Αγγελόπουλου το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου, 28/01/2012
•  
• Πηγή έμπνευσης σε έργα ζωγραφικής ο Θόδωρος Αγγελόπουλος - πολιτισμός - Το Βήμα Online
•  
• Εφημ. Καθημερινή, Στο λογότυπο της Google ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, 27/04/2012
•  
• «Μέχρι χθες «Βίλα Αμαλία», σήμερα «Λύκειο Θόδωρος Αγγελόπουλος», NEWSROOM K | Kathimerini». Ανακτήθηκε στις 2018-02-13.
•  
• «55ο ΦΚΘ: 1914 – 2014: 100 Χρόνια Ελληνικός Κινηματογράφος». www.filmfestival.gr. Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2015.
•  
• «Ο Αγγελόπουλος ήταν μεγάλη μορφή του ευρωπαϊκού πολιτισμού, είπε ο Εμίρ Κουστουρίτσα». in.gr. 25 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• «Οι Ακίρα Κουροσάουα, Βιμ Βέντερς, Ίνγκμαρ Μπέργκμαν είπαν για τον Αγγελόπουλο...». in.gr. 22 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• «Θ. Αγγελόπουλος: πέθανε ο ποιητής των εικόνων». edu4u.gr. 25 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• Δημητρόπουλος, Θοδωρής. «Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος μέσα από τα λόγια των άλλων». www.oneman.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• «Θόδωρος Αγγελόπουλος, 1935 – 2012». antikleidi.com. 25 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• Μικελίδης, Νίνος Φένεκ (26 Ιουλίου 2014). «Επηρεάστηκα από τον Φελίνι, τον Αντονιόνι και τον Αγγελόπουλο». enet.gr. Ελευθεροτυπία. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• «Μανουέλ ντε Ολιβέιρα: Ο πρύτανης του σινεμά «έφυγε» σε ηλικία 106 ετών |thetoc.gr». The TOC. 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• Σταθογιάννης, Πάνος (26 Ιανουαρίου 2012). «"Δεν έχω πει ακόμα αυτό που θα 'θελα να πω". Η πιο ειλικρινής συνέντευξη του Θ. Αγγελόπουλου». LiFO.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• «Και πάλι ο Θ. Αγγελόπουλος». Παιδείας Εγκώμιον. 10 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2016.
•  
• Το γύρισμα της ταινίας διακόπηκε καθώς ο σκηνοθέτης σκοτώθηκε σε ατύχημα κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της και δεν ολοκληρώθηκε. Είναι άγνωστο αν και πότε θα κυκλοφορήσει.
•  
• «All-TIME 100 Movies». Time. ISSN 0040-718X. Ανακτήθηκε στις 2016-06-24.
•  

Επιπλέον βιβλιογραφία

• Θόδωρος Αγγελόπουλος, Διαβάζω, τ/χ. 457, (Δεκέμβριος 2004), σελ. 77-114

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Στάθη Ειρήνη, Χώρος και χρόνος στον κινηματογράφο του Θ. Αγγελόπουλου, [Διδακτορική διατριβή], Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, 1996.
• (Αγγλικά) Ιστοσελίδα Senses of Cinema, Theodoros Angelopoulos, Great Directors Critical Database, Issue 27.
• (Αγγλικά) Ιστοσελίδα Miscellanea, Theo Angelopoulos, Internet Library
• (Αγγλικά) Ιστοσελίδα Musiclog, Theo Angelopoulos
• (Αγγλικά) Ιστοσελίδα Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου, Theo Angelopoulos, [Συνέντευξη], Νοέμβριος 2003.
• Νίκος Χασαπόπουλος, Επιστροφή στον Μεγαλέξανδρο. Ταξίδι στο κρυφό παρελθόν η ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου
• Επίσημη σελίδα του σκηνοθέτη http://www.theoangelopoulos.gr/index.php?lng=Z3JlZWs=

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ

• Η ιστορία των χρόνων μου, Θόδωρος Αγγελόπουλος 1970 (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Ο αιώνας που φεύγει, Ένας αιώνας και μία μέρα μέσα από τις ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Παρασκήνιο, Θόδωρος Αγγελόπουλος, η συντήρηση των ταινιών και η κινηματογραφική μνήμη (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Οι πρόσφυγες που δακρίζουν, Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα, Θόδωρος Αγγελόπουλος 2004 (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)