Ο Ζίγμκουντ Μπάουμαν (Zygmunt Bauman, 19 Νοεμβρίου 1925 – 9 Ιανουαρίου 2017) ήταν Πολωνός κοινωνιολόγος, συγγραφέας και στοχαστής. Γεννήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 1925 στο Πόζναν της Πολωνίας. Έζησε στην Αγγλία από το 1971, αφού διώχθηκε από την Πολωνία από μια αντισημιτική εκστρατεία που υπέθαλψε και υποκίνησε η κομμουνιστική κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας.
Υπήρξε ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λιντς (Leeds), Ο Μπάουμαν ήταν ένας από τους πιο επιφανείς θεωρητικούς της κοινωνιολογίας παγκοσμίως, συγγράφοντας σχετικά με ποικίλα θέματα, όπως νεωτερικότητα και το Ολοκαύτωμα, «Μεταμοντέρνος καταναλωτισμός και ρευστή νεωτερικότητα».
Κατά την εφηβεία του, η Ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία (1939), γεγονός που ανάγκασε την οικογένειά του να διαφύγει προς τα ανατολικά στη Σοβιετική Ένωση. Ο Μπάουμαν αργότερα στρατολογήθηκε στον υπό Σοβιετική επίβλεψη Πολωνικό Κόκκινο Στρατό, εργαζόμενος ως καθοδηγητής πολιτικής εκπαίδευσης. Πήρε μέρος στις μάχες του Kolberg (τώρα Kołobrzeg) και του Βερολίνου. Τον Μάιο του 1945 του απονεμήθηκε ο Στρατιωτικός Σταυρός της ανδρείας. Περαιτέρω ο Μπάουμαν εργάστηκε για τη Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών από το 1945 έως το 1948. Ενόσω ήταν στο στρατό, σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας και το 1948 παντρεύτηκε τη Janina Lewinson[Σημ 1]. Προσωπική γνώση σχετικά με το Ολοκαύτωμα ήρθε από την αγαπημένη του γυναίκα, η οποία είχε επιζήσει από τον πόλεμο ως φυγάς, ενώ έχασε το μεγαλύτερο μέρος της οικογένειάς της.
Ο αντισημιτισμός στάθηκε εμπόδιο στην ακαδημαϊκή του πρόοδο και οδήγησε στην απόλυσή του από τον στρατό το 1954. Οι παράγοντες αυτοί, παράλληλα με την απογοήτευσή του από τον κομμουνισμό στην Πολωνία, διαμόρφωσαν την απόφασή του να αποχωρήσει από την Πολωνία το 1968. Πρώτος προορισμός του ήταν το Ισραήλ, όχι όμως ως σιωνιστής, και σύντομα μετακινήθηκε στην έδρα του στο Leeds της Αγγλίας το 1972.
Μέχρι τότε ο Μπάουμαν μπορούσε να επιλέξει μια σπουδαία ακαδημαϊκή θέση οπουδήποτε, αλλά το Λιντς τον βόλευε. Του προσέφερε μια σταθερή θέση για να σκεφτεί, να γράψει και να διδάξει, όπως ο ίδιος επιθυμούσε, με συμπαθείς συναδέλφους, αφοσιωμένη οικογένεια,φίλους και άξιους μαθητές. Από το 1972 μέχρι το 1990 διετέλεσε καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου του Λιντς. Σήμερα είναι ομότιμος καθηγητής κοινωνιολογίας στα Πανεπιστήμια του Λιντς και της Βαρσοβίας.
Από τη «συνταξιοδότηση» το 1990 και μετά, έχει δημοσιεύσει περίπου 40 σημαντικά βιβλία και συνεχίζει να παραδίδει μαθήματα σε όλο τον κόσμο.
Του απονεμήθηκε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Αμάλφι για την Κοινωνιολογία (1992), το Βραβείο Τέοντορ Αντόρνο (1998) και το Βραβείο Πρίγκιπας των Αστούριας (2010).
Η σκέψη του Μπάουμαν έχει δεχτεί επιρροές από σημαντικούς διανοούμενους του 19ου αιώνα, όπως τον Καρλ Μαρξ και τον Μαξ Βέμπερ, αλλά και του 20ού αιώνα, όπως τον Τεοντόρ Αντόρνο, τον Κορνήλιο Καστοριάδη και τον Εμανουέλ Λεβινάς. Ο Μπάουμαν πιστεύει ότι η κοινωνιολογία είναι υπόθεση ηθική: «Το να σκεφτόμαστε κοινωνιολογικά σημαίνει ότι καταλαβαίνουμε περισσότερο τους ανθρώπους γύρω μας, κατανοούμε τις ελπίδες τους και τις επιθυμίες τους, τις ανησυχίες και τα προβλήματά τους»
Το Πανεπιστήμιο δημιούργησε το Ινστιτούτο Μπάουμαν προς τιμήν του το 2010, αφιερωμένο στη μελέτη των ανησυχιών του – τον καταναλωτισμό, την παγκοσμιοποίηση, την ηθική και την ανάλυση στη νεωτερικότητα και τη μετανεωτερικότητα. Η Βιβλιοθήκη αναπτύσσει ένα μοναδικό ‘Zygmunt Bauman’ Αρχείο με τη γενναιόδωρη βοήθειά του.
Απεβίωσε στις 9 Ιανουαρίου του 2017 στο Λιντς.
Βιβλιογραφία
Κατά τη διάρκεια της παραμονής στο London School of Economics, ετοίμασε μια ολοκληρωμένη μελέτη στο βρετανικό σοσιαλιστικό κίνημα, το πρώτο σημαντικό βιβλίο του. Δημοσιεύθηκε στην πολωνική το 1959, η μετάφραση και η αναθεωρητική έκδοση εμφανίστηκε στην αγγλική γλώσσα το 1972.Συνέχισε να δημοσιεύσει άλλα βιβλία, συμπεριλαμβανομένου του: «Κοινωνιολογία της καθημερινής ζωής», 1964, το οποίο απέκτησε μεγάλη λαϊκή απήχηση στην Πολωνία και αργότερα αποτέλεσε το θεμέλιο για την αγγλική γλώσσα στους Πολωνούς σπουδαστές.
Ενδεικτικά βιβλία κατά χρονολογική σειρά:
- (1994) Ο πολιτισμός ως πράξη
- (1998) Και πάλι μόνοι
- (2002) Η μετανεωτερικότητα και τα δεινά της
- (2004) Παγκοσμιοποίηση
- (2004) Η εργασία, ο καταναλωτισμός και οι νεόπτωχοι
- (2005) Σπαταλημένες ζωές
- (2006) Ρευστή αγάπη
- (2007) Ρευστός φόβος
- (2008) Ζωή για κατανάλωση
- (2009) Ρευστοί καιροί
- (2012) Παράπλευρες απώλειες
- (2013) Πλούτος και ανισότητα
Σημειώσεις
- Janina Lewinson Bauman (γεννήθηκε 18 του Αυγούστου, 1926 στη Βαρσοβία και πέθανε στις 29 Δεκεμβρίου 2009, στο Λιντς) ήταν μια Πολωνέζα επιζώσα του ναζιστικού εβραϊκού γκέτο στη Βαρσοβία. Ο πατέρας της ήταν χειρουργός. Συνελήφθη ως Πολωνός αξιωματικός της Σοβιετικής Ένωσης το 1939 και δολοφονήθηκε στο Κατίν. Η Janina σπούδασε δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, αποφοιτώντας το 1959 με μεταπτυχιακό τίτλο. Αργότερα εργάστηκε ως μεταφράστρια, επιμελήτρια και εκδότρια σεναρίου σε πολωνικές ταινίες. Ήταν σύζυγός του Zygmunt Bauman και απέκτησε μαζί του τρεις κόρες: την Άννα, την Irena και τη Λυδία. Μετά από τρία χρόνια παραμονής στο Ισραήλ, η οικογένεια μετακόμισε το 1971 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έγραψε αξιόλογα βιβλία. Τα δημοφιλέστερα ήταν αυτοβιογραφικά εξιστορώντας τις κακουχίες, την ομηρία και την απόκρυψή της στα ερείπια του εβραϊκού γκέτο στη Βαρσοβία («Πέρα από αυτά τα τείχη», «Χειμώνας το πρωί», κλπ).