Ο Μαρί Ζαν Αντουάν Νικολά ντε Καριτά, μαρκήσιος ντε Κοντορσέ (Marie-Jean-Antoine-Nicolas Caritat, Marquis de Condorcet, 17 Σεπτεμβρίου 1743 – 29 Μαρτίου 1794) ήταν Γάλλος μαθηματικός και φιλόσοφος.
Σε ηλικία 16 χρονών έγραψε το πρώτο του δοκίμιο για τον ολοκληρωτικό λογισμό. Συνδέθηκε με τον Βολταίρο, τον Ντ’ Αλαμπέρ, τον Κλερώ, τον Τυργκώ κ.ά. εγκυκλοπαιδιστές και συνεργάστηκε στην “Εγκυκλοπαίδεια” με θέματα πολιτικής οικονομίας. Το 1769 έγινε μέλος της Ακαδημίας Επιστημών και έγραψε μια σειρά Εγκωμίων για τα μέλη της Ακαδημίας που πέθαναν.
Ο Κοντορσέ ήταν ένας πεπεισμένος φιλελεύθερος και πολιτιστικός νεωτεριστής πριν και μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Το 1790 εξέφρασε την επιθυμία του και οι γυναίκες να κατέχουν ατομικά και πολιτικά δικαιώματα. Στο πολιτικό δοκίμιο του Sur l’admission des femmes au droit de cité που δημοσιεύτηκε στις 3 Ιουλίου 1790 κάνει λόγο για την εισαγωγή του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες.
Υποστήριξε την καθολική και μικτή (μεταξύ των δυο φύλων) εκπαίδευση καθώς και την ανάγκη να δοθεί σημασία στην ύλη των θετικών έναντι των φιλολογικών επιστημών. Στην προσπάθειά του να θεμελιώσει τη φιλοσοφία της ιστορίας σε διδακτικές βάσεις, έγραψε το περίφημο έργο του Σκιαγράφημα ιστορικού πίνακα των προόδων του ανθρώπινου πνεύματος, όπου και διαιρεί την ανθρώπινη ιστορία σε δέκα στάδια.
Κατηγορήθηκε ως φίλος των Γιρονδίνων και φυλακίστηκε. Αυτοκτόνησε στη φυλακή για να αποφύγει την γκιλοτίνα. Εγκάθειρκτος έγραψε το “Περίγραμμα ιστορικού πίνακα των προόδων του ανθρώπινου πνεύματος” στο οποίο υποκαθιστά το θρησκευτικό συναίσθημα με εκείνο της απεριόριστης τελειοποίησης του ανθρώπου. Στην πολιτική οικονομία τάχτηκε υπέρ της προοδευτικής φορολογίας και του περιορισμού των γεννήσεων.
- Condorcet, M. de: Σχεδίασμα για έναν ιστορικό πίνακα των προόδων του ανθρώπινου πνεύματος. Μετάφρ. Νικολέτα Χαρδαλιά, Εισαγωγικά κείμενα: Άννα Καρακατσούλη, Γιώργος Σιακαντάρης. Κείμενα επιμέτρου: Jean-Pierre Schandeler, Pierre Macherey, Χρυσάνθη Αυλάμη, Bertrand Binoche. “Πόλις”, Αθ. 2006
Βιβλιογραφία
- Μαγκίρης, Βαγγέλης: «MARIE JEAN ANTOINE NICOLAS CARITAT,ΜΑΡΚΗΣΙΟΣ ΤΟΥ CONDORCET(1743–1794)/Η Στατιστική γεννιέται μαζί με τη Γαλλική Επανάσταση», Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 202 (Ιανουάριος 1997), σσ. 10-11