Ο θεατρικός συγγραφέας, διηγηματογράφος, δοκιμιογράφος, ποιητής, συγγραφέας βιβλίων για νέους και μυθιστοριογράφος Jon Fosse, έλαβε το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023.

Η Επιτροπή θέλησε να χαιρετίσει «τα καινοτόμα έργα του και την πεζογραφία του που δίνει φωνή στο ανείπωτο»

Απονέμοντας το Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Jon Fosse –ο τέταρτος Νορβηγός συγγραφέας που λαμβάνει αυτό το βραβείο μετά τους Bjørnstjerne Bjørnson (1903), Knut Pedersen Hamsun (1920) και Sigrid Undset (1928) – τα μέλη της Επιτροπής χαιρέτησαν έναν συγγραφέα που γοητεύτηκε από τη γλώσσα, την μουσική της δύναμη, αλλά και από ό,τι του διαφεύγει.

Γεννημένος στις 29 Σεπτεμβρίου 1959 στο Haugesund, στη δυτική ακτή της Νορβηγίας, ο Jon Fosse έγραψε το πρώτο του κείμενο, Raudt, Svart («Κόκκινο, Μαύρο») σε ηλικία 23 ετών. Θα χρειαζόταν άλλα δέκα χρόνια, που σημαδεύτηκαν από τη δημοσίευση περίπου δεκαπέντε πεζογραφημάτων – Closed Guitar (1985) , The Boathouse (1989) ή Plomb et eau (1992)…– για να δοκιμάσει το είδος που θα τον έκανε παγκοσμίως γνωστό, το θεατρικό έργο.

 Ήταν το 1994 που εκδόθηκε το πρώτο του έργο. Από εκεί και πέρα, δεν θα σταματήσει. Άκρως παραγωγικός, γράφει ένα ή δύο κομμάτια το χρόνο – Et la nuit chante (1997) , Variations sur la mort (2003), Dead Dogs (2004), Days Go (2005), Je suis le vent (2007)… Συνολικά γύρω στα τριάντα θεατρικά έργα σε είκοσι χρόνια. Θεατρικά έργα μεταφρασμένα σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες, παιγμένα σε όλη την Ευρώπη.

«Γράφω για τους ανθρώπους»

Σε κάθε συγγγραφικό είδος, είναι η χρήση της γλώσσας που κάνει τον Jon Fosse τόσο πρωτότυπο. Μια πολύ απλή και μινιμαλιστική γραφή, εκλεπτυσμένη στα άκρα, εξυπηρετούν μια πλοκή που περιορίζεται και στην πιο απλή της έκφραση. Οι χαρακτήρες του Fosse, σχεδόν άγνωστοι, δεν έχουν ονόματα. Ορίζονται με απρόσωπο τρόπο, αυτός, αυτή, ο γιος, ο πατέρας… Το παρελθόν τους δεν έχει σημασία. Ούτε η εμφάνισή τους. Δεν έχουν πρόσωπο. «Ποτέ …», είπε ο Fosse στη Le Monde το 2003. Είναι φωνές. Δεν περιγράφω χαρακτήρες με την παραδοσιακή έννοια. Γράφω για τους ανθρώπους.» Για τον άνθρωπο που καταλαβαίνει πάνω απ' όλα στις αλληλεπιδράσεις και τις αντιφάσεις του. Γιατί, πάντα μέσα από τη γλώσσα, ο Fosse δείχνει πόσο σύνθετες είναι αυτές οι φωνές. «Γλώσσα σημαίνει ένα πράγμα και το αντίθετό του και κάτι άλλο πάλι», λέει.

Πληροφορίες από εφημερίδα Le Monde