Loading...

Κατηγορίες

Παρασκευή 18 Ιούν 2021
Θέλω να κολυμπήσω μαζί σου προς την κοινή μας θάλασσα
Κλίκ για μεγέθυνση



18.06.2021, 17:02

 

 

Ηράκλειτος, Πλάτων και η Πολωνή ποιήτρια Βισουάβα Σιμπόρσκα( Nobel 1996).

Θέλω να κολυμπήσω μαζί σου προς την κοινή μας θάλασσα.

Στο ποτάμι του Ηράκλειτου: Το ποίημα της Βισουάβα Σιμπόρσκα. Φιλοσοφική- ποιητική σπουδή στον «Ρέοντα» και «Σκοτεινό» Ηράκλειτο.

Βισουάβα Συμπόρσκα, 1923- 2012. Πολωνή ποιήτρια, δοκιμιογράφος, μεταφράστρια. Nobel Λογοτεχνίας 1996.
 

Το ποίημα της Βισουάβα Σιμπόρσκα: Στο ποτάμι του Ηράκλειτου.

Στο ποτάμι του Ηράκλειτου

ψάρι ψαρεύει ψάρια,

ψάρι κομματιάζει ψάρι με κοφτερό ψάρι,

ψάρι κτίζει ψάρι, ψάρι κατοικεί σε ψάρι,

ψάρι δραπετεύει από πολιορκημένο ψάρι.
 

Στο ποτάμι του Ηράκλειτου

ψάρι αγαπάει ψάρι,

τα μάτια σου –λέει- λάμπουν σαν ψάρια στον ουρανό,

θέλω να κολυμπήσω μαζί σου προς την κοινή μας θάλασσα,

ω ομορφότερό μου απ` όλο το κοπάδι.
 

Στο ποτάμι του Ηράκλειτου

ψάρι φαντάστηκε ψάρι ψαριών,

ψάρι γονατίζει μπροστά σε ψάρι, ψάρι τραγουδά σε ψάρι,

παρακαλεί ψάρι για πιο ανάλαφρο κολύμπι.
 

Στο ποτάμι του Ηράκλειτου

εγώ ψάρι μοναδικό, εγώ ψάρι ξεχωριστό

(από ψάρι δέντρο και ψάρι πέτρα λόγου χάριν),

σε μεμονωμένες στιγμές γράφω μικρά ψάρια,

τα ασημένια λέπια των οποίων αστράφτουν τόσο φευγαλέα

που ίσως μόνο το σκοτάδι αμήχανα τρεμοπαίζει.

Από τη συλλογή Sól (Αλάτι),1962. Η ποιήτρια ήταν γύρω στα 40 της όταν εκδόθηκε το συγκεκριμένο ποίημα φανερώνοντας την κλασική της παιδεία αλλά και τον φιλοσοφικό της στοχασμό.
 

Μετάφραση από τα Πολωνικά: Μπεάτα Ζουλκιέβιτς- Σιακαντάρη, Η ζωή εδώ και τώρα, Ποιήματα, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα, 2021.
 

Στατιστικά, τεχνικά και δομικά στοιχεία του ποιήματος:

-28 φορές η ποιήτρια αναφέρεται στην οντότητα ψάρι( ψάρι, ψάρια, ψαρεύω).

-4 φορές αναφέρει τον Ηράκλειτο και ακόμη μία στον τίτλο.

-4 φορές αναφέρει το Ποτάμι και ακόμη μία στον τίτλο.

-Και οι 4 στροφές αρχίζουν με την ίδια φράση: «Στο ποτάμι του Ηράκλειτου» που είναι και ο τίτλος του ποιήματος.

Ηράκλειτος, Πλάτων, Σιμπόρσκα.

Σωκράτης: Λέγει που Ηράκλειτος ότι πάντα χωρεί και ουδέν μένει, και ποταμού ροή απεικάζων τα όντα λέγει ως δις ες τον αυτόν ποταμόν ουκ αν εμβαίεις. Πλάτων, Κρατύλος, 402a. Λέει κάπου ό 'Ηράκλειτος ότι όλα κινούνται και τίποτα δεν μένει σταθερό, και, παρομοιάζοντας τα όντα με ροή ποταμού, λέει ότι δεν μπορούμε δύο φορές να μπούμε στο ίδιο ποτάμι.

Η ποιητική απόδοση της Σιμπόρσκα στο παραπάνω απόσπασμα του Πλάτωνα για τον Ηράκλειτο: Τα πάντα χωρεί και ουδέν μένει, μεταπλάθονται από την Σιμπόρσκα ως εξής:

Στο ποτάμι του Ηράκλειτου

εγώ ψάρι μοναδικό, εγώ ψάρι ξεχωριστό

(από ψάρι δέντρο και ψάρι πέτρα λόγου χάριν),

σε μεμονωμένες στιγμές γράφω μικρά ψάρια,

τα ασημένια λέπια των οποίων αστράφτουν τόσο φευγαλέα

που ίσως μόνο το σκοτάδι αμήχανα τρεμοπαίζει.

Οι στίχοι αυτοί, αλλά και όλοι οι στίχοι του ποιήματος, αποδίδουν την Ηρακλείτεια ροή των μεμονωμένων στιγμών που περιγράφονται μικρά ψάρια με ασημένια λέπια αστραφτερά και απαστράπτοντα φευγαλέα στο σκοτάδι που ρέει και αμήχανα τρεμοπαίζει. Η ροή δεν έχει τέλος αλλά το ερωτευμένο ψάρι θέλει να κολυμπήσει με την αγάπη του μέχρι την κοινή τους θάλασσα ζητώντας απεγνωσμένα ένα τέλος.

Ο Ηράκλειτος παρομοιάζοντας τα όντα με το ρέμα του ποταμού, λέει ότι δεν μπορούμε δύο φορές να μπούμε στο ίδιο ποτάμι, επεκτείνοντας και ενισχύοντας την φιλοσοφική του άποψη και στα όντα τα οποία υπόκεινται σε συνεχή αλλαγή όπως και η ροή του ποταμιού. Έτσι η ποιήτρια χρησιμοποιεί τα ψάρια- όντα 28 φορές σ` ένα μικρό ποίημα 4 στροφών. Έχουμε: Ψάρι ψαρά που ψαρεύει ψάρια, ψάρι που τεμαχίζει ψάρι με εργαλείο ένα κοφτερό ψάρι, ψάρι κτίστη που κτίζει ψάρι, ψάρι που ενοικεί σε ψάρι, ψάρι που δραπετεύει από πολιορκημένο ψάρι. Ένα άλλο ψάρι αγαπάει ψάρι που τα μάτια του λάμπουν σαν ψάρια στον ουρανό και θέλει να κολυμπήσει μαζί του μέχρι την κοινή τους θάλασσα.

θέλω να κολυμπήσω μαζί σου προς την κοινή μας θάλασσα,

ω ομορφότερό μου απ` όλο το κοπάδι.

Στο ποτάμι του Ηράκλειτου

ψάρι φαντάστηκε ψάρι ψαριών,

ψάρι γονατίζει μπροστά σε ψάρι, ψάρι τραγουδά σε ψάρι,

παρακαλεί ψάρι για πιο ανάλαφρο κολύμπι.

Η Σιμπόρσκα σίγουρα γνώριζε και το παρακάτω απόσπασμα του Ηράκλειτου το οποίο περιέχει το νερό αλλά και τα ψάρια.

Θάλαττα ύδωρ καθαρώτατον και μιαρώτατον, ιχθύσι μεν πότιμον και σωτήριον, ανθρώποις δε άποτον και ολέθριον. Απόσπ. 61, Ιππόλυτος, Έλεγχος, ΙΧ, 10. Το θαλασσινό νερό είναι καθαρότατο και μιαρότατο. Για τα ψάρια είναι πόσιμο και ζωογόνο ενώ για τους ανθρώπους μη πόσιμο και ολέθριο.

Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος: 6ος- 5ος αι. π.Χ. Μέγας προσωκρατικός φιλόσοφος, γνωστός και ως « Σκοτεινός φιλόσοφος» Ο Ηράκλειτος ταυτίστηκε με την ιδέα της συνεχούς ροής-αλλαγής που υπάρχει στον κόσμο. Καθοριστική, ιδρυτική, αρχετυπική η φράση του «Δεν μπορείς να μπεις στο ίδιο ποτάμι δύο φορές».

Η ποίηση( της Βισουάβα Συμπόρσκα) με την ειρωνική της ακρίβεια επιτρέπει στα ιστορικά και βιολογικά συμφραζόμενα να αποκαλυφθούν μέσα από τα αποσπάσματα της ανθρώπινης πραγματικότητας: Σουηδική Ακαδημία, για το Nobel της Βισουάβα Συμπόρσκα το 1996.

*Αρχιτέκτων. Ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Ιστορικός Τέχνης.

** Στον αγαπημένο φίλο καλλιτέχνη Γιάννη Βέτσο. Με τον Γιάννη καταλήγουμε πάντα, στις ατέλειωτες καθημερινές συζητήσεις, στο συμπέρασμα, ότι η ποιότητα καθορίζεται από ένα ρέον Ηρακλείτειο βάθος.
 
πηγη: https://www.efsyn.gr

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου