Η Μελισσάνθη, το πραγματικό όνομα της οποίας ήταν Ήβη Κούγια-Σκανδαλάκη (7 Απριλίου 1907 – 9 Νοεμβρίου 1990), ήταν ποιήτρια. Η Μελισσάνθη σπούδασε γαλλική και γερμανική φιλολογία στο Γαλλικό Ινστιτούτο και στην Abendschule Αθηνών αντίστοιχα και φοίτησε στην προπολεμική Δημοσιογραφική Σχολή Αθηνών. Ασχολήθηκε επίσης με την αγγλική γλώσσα, τη μουσική, τη ζωγραφική και το χορό.

Εργάστηκε ως καθηγήτρια γαλλικών σε ιδιωτικά και δημόσια σχολεία και ως δημοσιογράφος. Το 1932 παντρεύτηκε τον Ιωάννη Ν. Σκανδαλάκη, δικηγόρο, πολιτικό και συγγραφέα φιλοσοφικών πραγματειών. Συνεργάστηκε σε λογοτεχνικές και θεατρικές εκπομπές του Ελληνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (1945-1955), ήταν μέλος της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς (1961-1972), της επιτροπής Κρατικών Βραβείων (1969-1975), του Κύκλου για το παιδικό βιβλίο (1969-1971). Πέθανε στην Αθήνα.

Στο χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε το 1930 με την έκδοση της ποιητικής συλλογής Φωνές εντόμου και το 1931 κυκλοφόρησε τη λιθογραφημένη ποιητική συλλογή Προφητείες, η οποία αποτέλεσε το λογοτεχνικό γεγονός της χρονιάς. Η ποίηση της Μελισσάνθης τοποθετείται στο χώρο του υπαρξισμού και της μεταφυσικής αγωνίας. Ξεκίνησε να γράφει ποίηση στα πλαίσια της παραδοσιακής στιχουργικής και οδηγήθηκε σταδιακά προς τον ελεύθερο στίχο (από το 1945), επιλογή που οδήγησε και σε μια ανάλογη ανανέωση των θεματικών και γλωσσικών της επιλογών.

Ασχολήθηκε επίσης με το φιλοσοφικό δοκίμιο και τις λογοτεχνικές μεταφράσεις. Τιμήθηκε με τον Έπαινο της Ακαδημίας Αθηνών (1936), την Εύφημο Μνεία Βραβείου Παλαμά, το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1965), το Παράσημο Χρυσούς Σταυρός Τάγματος Εποποιίας, το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1976), το Βραβείο του Ιδρύματος Ουράνη, το Βραβείο Μεταφραστών, το Μετάλλιο Δήμου Πειραιώς και το Αργυρούν Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες.

1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία της Μελισσάνθης βλ. Τον όρθρον τον ερχόμενον · Αφιέρωμα στην Μελισσάνθη. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α, 1985, Ζήρας Αλεξ., «Μελίσσάνθη», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό6. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1987 και Μαυροειδή – Παπαδάκη Σοφία, «Μελισσάνθη», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας10. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ..

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Αγγελάκη-Ρουκ Κατερίνα, Αγγελάκης Ανδρέας, Αγγέλου Αθανάσιος, Αθανασιάδης-Νόβας Γεωργ., Αλεξίου Έλλη, Άντζακα Σοφία, Αυγέρης Μάρκος, Βεργή Έλσα, Βρεττάκος Νικηφόρος, Γεωργουσόπουλος Κώστας, Γλέζος Πέτρος, Ζερβού Ιωάννα, Ζήρας Αλέξης, Θέμελης Γιώργος, Ιωάννου Γιώργος, Κακναβάτος Έκτωρ, Καρέλλη Ζωή, Κλάρας Μπάμπης, Κόρφης Τάσος, Κοτζιάς Αλέξανδρος, Λαμπαδαρίδου-Πόθου Μαρία, Μερακλής Μιχάλης, Μιχαηλίδης Κώστας, Μουντές Ματθαίος, Μπεκατώρος Στέφανος, Νάκου Λιλίκα, Νεγρεπόντης Γιάννης, Πάσχος Π.Β., Πέγκλη Γιολάντα, Πλατής Ε.Ν., Ποντιακός Ηλίας, Σταύρου Τατιάνα, Στεργιόπουλος Κώστας, Φράιερ Κίμων, Φωσκαρίνης Θάνος, Χάρης Πέτρος, Τον όρθρον τον ερχόμενον · Αφιέρωμα στην Μελισσάνθη. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α, 1985.
• Άντζακα Σοφία, Η πνευματική και ποιητική πορεία της Μελισσάνθης. Αθήνα, 1974.
• Αργυρίου Αλεξ., «Μελισσάνθη», Η ελληνική ποίηση · Νεωτερικοί ποιητές του μεσοπολέμου, σ.226-228 (της εισαγωγής) και 392-394. Αθήνα, Σοκόλης, 1979.
• Αυγέρης Μάρκος, «Μελισσάνθη», Καινούργια Εποχή, Φθινόπωρο-Χειμώνας 1963, σ.106-107.
• Βαρίκας Βάσος, «Νέες ποιητικές συλλογές. Μελισσάνθης: Ανθρώπινο σχήμα – Τάσου Πορφύρη: Νεμέρτσκα» και «Φωνές εκ βαθέων. Μελισσάνθη: Εκλογή», Συγγραφείς και κείμεναΑ΄· 1961-1965, σ.72-74 και 289-292. Αθήνα, Ερμής, 1975 (πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα Το Βήμα, 4/2/1962 και 20/6/1965).
• Ζήρας Αλεξ., «Μελισσάνθη», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό6. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1987.
• Ησαΐα Νανά, «Η μεταφυσική στάση στην εποχή μας», Η λέξη67, 9/1987, σ.679-682.
• Θέμελης Γιώργος, Η νεώτερη ποίησή μας ΙΙ, σ.126-136. Αθήνα, Βάκων, 1967.
• Καραντώνης Αντρέας, «Μελισσάνθη», Η ποίησή μας μετά τον Σεφέρη, σ.231-234. Αθήνα, Δωδώνη, 1976.
• Καρβέλης Τάκης, «Μελισσάνθης: Τα Ποιήματα (1930-1974), Διαβάζω1, 1-2/1976, σ.51-52.
• Καρέλλη Ζωή, «Ο τρομαγμένος λόγος του σύγχρονου ανθρώπου», Η λέξη67, 9/1987, σ.676-677.
• Μαλακάσης Μιλτιάδης, «Η ποιήτρια», Κύκλος, 2/1932, σ.160.
• Μαυροειδή – Παπαδάκη Σοφία, «Μελισσάνθη», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας10. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Παράσχος Κλέων, «Ήβης Κούγια (Μελισσάνθης): Φωνές εντόμου», Νέα Εστία, 1/7/1930.
• Παράσχος Κλέων, «Ήβης Κούγια (Μελισσάνθης): Προφητείες», Νέα Εστία11, ετ.Στ΄, 1η/5/1932, αρ.129, σ.497-499.
• Παράσχος Κλέων, «Δυο νέες ποιήτριες», Θεατής, 19/3/1932.
• Πεντζίκης Γαβριήλ Ν., Ανθολογημένη ποίηση Β’, σ.446. Αθήνα, 1980.
• Σαραντάρης Γιώργος, «Μελισσάνθη», Καθημερινή, 24/4/1939, 15/5/1939 και 18/7/1939.
• «Σ’ αυτό το φως τ’ αμφίβολο της μέρας και της νύχτας · Η Μελισσάνθη μιλάει στον Θάνο Φωσκαρίνη», Διαβάζω234, 7/3/1990, σ.67-72.
• «Σε β΄ πρόσωπο· Μια συνομιλία της Μελισσάνθης με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο», Η λέξη67, 9/1987, σ.735-737.
• Σκίπης Σωτήρης, «Της Συντάξεως: Μια νέα ελληνίς μεγάλη ποιήτρια», Εργασία, 20/2/1932, σ.229.
• Σκίπης Σωτήρης, Μαλακάσης Μιλτιάδης, Λοβέρδος Σπύρος, Γρυπάρης Ιωάννης, Αθανασιάδης-Νόβας, Ξενόπουλος Γρηγόριος, Χορν Παντελής, Ζεβός Ι., “Έρευνα περί της αξίας του ποιητικού έργου της Ήβης Κούγια, Εργασία, 27/2/1932, σ.257, 5/3/1932, σ.203, 12/3/1932, σ.325, 18/3/1932, σ.355.
• Σταύρου Τατιάνα, «Η Μελισσάνθη», Ελληνίς, 2/1937, σ.53.
• Στεργιόπουλος Κώστας, «Από τη θρησκευτική στην υπαρξιακή αγωνία», Εποχές33, 1/1966, σ.63-66.
• Ταρσούλη Αθηνά, «Μελισσάνθη», Ελληνίδες ποιήτριες, σ.176-194. Αθήνα, 1951.
• Φράιερ Κίμων, Σύγχρονη ελληνική ποίηση, σ.156-160. Αθήνα, Κέδρος, 1982.
• Χριστιανόπουλος Ντίνος, «Η κριτική του βιβλίου (Η εποχή του Ύπνου και της Αγρύπνιας)», Νέα Αλήθεια, 18/8/1952.
• Χωρεάνθη Ελένη, «Μέσα κι έξω απ’ το φράγμα της σιωπής», Διαβάζω169, 3/6/1987, σ.58-61.

Εργογραφία
(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)

Ι.Ποίηση
• Φωνές εντόμου· Ποιήματα. Αθήνα, Αντωνόπουλος, 1930.
• Προφητείες. Αθήνα, 1931.
• Η Φλεγόμενη βάτος. Αθήνα, 1935.
• Γυρισμός του Ασώτου. Αθήνα, 1936.
• Ωσαννά και Οραματισμός. Αθήνα, Αντωνόπουλος, 1939.
• Λυρική Εξομολόγηση · Φωτόδραμα. Αθήνα, 1945.
• Η εποχή του Ύπνου και της Αγρύπνιας. Αθήνα, 1950.
• Ανθρώπινο Σχήμα· Ποιήματα. Αθήνα, Δίφρος, 1961.
• Το Φράγμα της Σιωπής. Αθήνα, Δίφρος, 1965.
• Εκλογή· Ποιήματα. Αθήνα, 1965.
• Μικρή εκλογή 1930-1961. Αθήνα, 1970.
• Εκλογή 1961-1965. Αθήνα, 1970.
• Εκλογή 1961-1977. Αθήνα, 1979.
• Τα Νέα Ποιήματα 1974-1982. Αθήνα, Πρόσπερος, 1982.
ΙΙ.Δοκίμιο
• Νύξεις· Επιμέλεια εκδόσεως Ντενίζ Ρώντα – Τυπογραφικές διορθώσεις Μαίρη Ρωντά. Αθήνα, Ρωντάς, 1985.
ΙΙΙ.Παιδική λογοτεχνία
• Ο μικρός αδελφός · Θέατρο. Αθήνα, 1960.
• Με τους αρχαίους θεούς · Παιδικές ιστορίες. Αθήνα, Ευρωεκδοτική, 1985.
ΙV. Μεταφράσεις
• Γκαρνιέ Πιερ, Εκλογή. Αθήνα, Δίφρος,1965.
• Ντίκινσον Έμιλυ, Ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Η μικρή Εγνατία, 1980.
• Βαλερύ Πωλ, Χορός και Ψυχή· Πρόλογος – Μετάφραση Μελισσάνθης. Αθήνα, Διάττων, 1988.
V. Συγκεντρωτικές εκδόσεις
• Εκλογή. 1930-1950. Αθήνα, 1965.
• Τα Ποιήματα της Μελισσάνθης (1930-1974). Αθήνα, Οι εκδόσεις των Φίλων, 1975.
• Οδοιπορικό · Ποιήματα 1930-1984. Αθήνα, 1986.

Επιπλέον Πληροφορίες

Αρχείο του λογοτέχνη υπάρχει στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.)