Loading...

Κατηγορίες

Τρίτη 27 Ιούλ 2021
Η μοναξιά ενός εντατικού, αθόρυβου, σπουδαίου ποιητή
Κλίκ για μεγέθυνση



27.07.2021, 10:35

 

 

Στα 94 χρόνια του πέθανε το Σάββατο ένας από τους σημαντικότερους ποιητές και δοκιμιογράφους της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Η κηδεία του έχει αναγγελθεί ότι θα γίνει σήμερα το πρωί (10 π.μ.) στο Α’ Νεκροταφείο

«Υπαρξη εντατική αλλά όχι θορυβώδης». Δεν θα μπορούσε να είναι ακριβέστερος ο τίτλος που είχε επιλέξει ο ποιητής Τάσος Αναστασίου για την ανθολόγηση του έργου του ομοτέχνου του Νίκου Φωκά, στον δέκατο τόμο της σειράς «Δύο αιώνες ελληνικής ποίησης» που εξέδωσε το 2018 το Ιδρυμα Τάκης Σινόπουλος-Σπουδαστήριο Νεοελληνικής Ποίησης, σε συνεργασία με τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Από τους σημαντικότερους ποιητές και δοκιμιογράφους της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, αλλά και δεινός μεταφραστής μιας πλειάδας σημαντικών διανοητών, πεζογράφων και ποιητών (Προσπέρ Μεριμέ, Καίης Τσιτσέλη, Γιάνους Γκλοβάσκι, Τόμας ντε Κουίνσι, Σαρλ Μποντλέρ, Τόμας Χάρντι, Κώστα Αξελού κ.ά.) ο Νίκος Φωκάς πέθανε το περασμένο Σάββατο, στα 94 του χρόνια, έχοντας σιγήσει, όμως, πολλά χρόνια πριν, χτυπημένος από άνοια - την πιο «άδικη» ασθένεια για τα δρώντα πνεύματα. Η κηδεία του έχει αναγγελθεί ότι θα γίνει σήμερα το πρωί (10 π.μ.) στο Α’ Νεκροταφείο.

Και νωρίτερα ωστόσο ο Φωκάς, που ήταν εντατικός και εργασιομανής αλλά κάθε άλλο παρά θορυβώδης, ακριβώς λόγω αυτής του της ιδιότητας δεν είχε επισημανθεί από το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό όσο του άξιζε, παράλειψη που τουλάχιστον επιχείρησε να αποκαταστήσει το Αριστείον Γραμμάτων και Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών το 2005, για τη συνολική του προσφορά στα γράμματα. Είχαν βέβαια προηγηθεί κι άλλες σημαντικές διακρίσεις: το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης το 1995 για τα «Δεκαπέντε ποιήματα» του Μποντλέρ και το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού «Διαβάζω» το 1998 για τη συλλογή «Στον ποταμό Κολύμα». Ποιήματά του μεταφράστηκαν επίσης στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα ισπανικά.

Ο Νίκος Φωκάς είχε γεννηθεί το 1927 στα Φωκάτα της Κεφαλονιάς, γόνος ιστορικής οικογένειας γραμμένης στο Libro d’ oro και με έφεση στα γράμματα (δεν είναι τυχαίο ότι με την ποίηση έχει ασχοληθεί και ο αδελφός του Αγγελος Φωκάς). Μεγάλωσε στην Αθήνα, αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών, έχοντας δείξει ήδη από τότε έφεση στην ποίηση (έστελνε ποιήματα με ψευδώνυμο στην περίφημη τότε «Διάπλαση των Παίδων»), και σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Γερμανική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Η πρώτη του δουλειά ήταν στην Ελληνική Υπηρεσία του ΒΒC στο Λονδίνο όπου εργάστηκε την περίοδο 1961-1972 και την επόμενη διετία (1972-1974) ως ελεύθερος δημοσιογράφος. Στην Ελλάδα επέστρεψε λίγο πριν από τη Μεταπολίτευση για να εργαστεί στη Μέση Εκπαίδευση και στο ραδιόφωνο έως το 1982, όταν ταξίδεψε στις ΗΠΑ ως προσκεκλημένος του Διεθνούς Προγράμματος Συγγραφέων. Με την επιστροφή του αφιερώθηκε στη συγγραφή, τη μετάφραση λογοτεχνίας και τη διδασκαλία δημιουργικής γραφής. Υπήρξε και ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, από την οποία αποχώρησε το 1996.

Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε το 1954 με την ποιητική συλλογή «Κυνήγια από σύγχρονα γεγονότα» (ιδιωτική έκδοση) και ακολούθησαν ακόμα 16 συλλογές με πιο πρόσφατη την «Κοντή σκιά» (2013, εκδόσεις Υψιλον), χωρίς να συνυπολογιστεί ο συγκεντρωτικός τόμος «Ποιητικές συλλογές 1954-2000» (εκδ. Υψιλον). Ξεχωριστή περίπτωση ήταν επίσης το, ερωτικής επίφασης, οργιαστικό, σατιρικό ποίημα «Παρτούζα ή Ενα κλείσιμο ματιού», που είχε εκδώσει το 1991 από την «Εστία». Σ’ αυτό, συνδυάζοντας την κεφαλονίτικη παράδοση στην έμμετρη σάτιρα, τη βρετανική ειρωνεία και το φλέγμα στα οποία είχε θητεύσει, αλλά και το δικό του αστραφτερό πνεύμα, επιστρατεύοντας τον δεκαπεντασύλλαβο και διασκεδάζοντας «σαν παιδί», εξασκούσε, κόντρα στο αυστηρής λιτότητας ποιητικό του ύφος, την ικανότητά του να γράφει κι «ένα ποίημα τόσο αντιρητορικό, αντιδιδακτικό, αντισοβαροφανές και προπάντων τόσο φριχτά κατανοητό» ως «αυθόρμητη βωμολοχική αντίδραση στη μιμητικότητα, την εγκεφαλικότητα και τον κομφορμισμό του μεγαλύτερου μέρους της σημερινής λογοτεχνικής παραγωγής». Την ίδια χρονιά (1991) είχε εκδώσει και το πεζό παραμύθι «Το κάλεσμα της αλεπούς».

Δημοσίευσε, επίσης, δοκίμια για τη νεοελληνική λογοτεχνία, όπως τα «Επιχειρήματα (για τη γλώσσα-για τη λογοτεχνία)» (Εστία, 1982), «Το γλωσσικό μας πρόβλημα είναι εξωγλωσσικό» (Ερμείας, 1991), «Με θάμβος και κρίση, δοκίμια για τον Παπαδιαμάντη» (Νεφέλη, 2004), «Η μοναξιά της ποίησης» (Νεφέλη, 2015) κ.ά., ενώ συμμετείχε σε πολλά συλλογικά έργα αποτίμησης του έργου του Ελύτη, του Κοτζιά κ.ά. ή σε συλλογικά δοκίμια, όπως (μαζί με τη Μαρίνα Λαμπράκη και τον Αλέξη Ζήρα) το «Ελληνική πολιτισμική ταυτότητα και ευρωπαϊκή ενοποίηση» (Εστία, 1993).

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου