(Μέρος Γ’)
Η δράση της κίνησης του Αρμαγεδώνα και των αναρχικών του Πύργου
Η δεύτερη ομάδα που προήλθε από την διάσπαση της Σοσιαλιστικής αδελφότητας είχε αναρχοχριστιανικό προσανατολισμό. Οι αντιεξουσιαστικές και χριστιανικές θεωρήσεις, σε συνδυασμό με την εξαθλίωση και την έντονη θρησκευτικότητα που επικρατούσαν στους πληθυσμούς της βορειοδυτικής Πελοποννήσου, είχαν ως αποτέλεσμα η ομάδα να έχει έντονη επιρροή στους κατοίκους και για το λόγο αυτό να κυνηγηθεί και να διαλυθεί από το κράτος. Η ομάδα ενώ δεν είχε ευθείες αναφορές στην αναρχία, η ρητορική της γύρω από κοινωνικά ζητήματα μπορεί να χαρακτηριστεί σίγουρα από αντιεξουσιαστικά, αντικρατικά και αναρχικά χαρακτηριστικά. Η ύπαρξη και αυτής της ομάδας στην Πάτρα θορυβεί τον τοπικό τύπο της εποχής: «…έν Πάτραις ό σοσιαλισμός και ό άναρχισμός έχουν βαθέως ριζοβολήσει, ότι άριθμούσι παμπληθείς οπαδούς, ότι αί άρχαί της μεταφυτεύσεως αυτών εις τό ήμέτερον έδαφος ανάγονται εις έποχήν πάλαιαν και ότι απειλείται ύπό τούτων ό τόπος».[1]
Η ομάδα απαρτίζονταν από τον Ιωάννη Αρνέλλο, καθηγητή μαθηματικών και θρησκευτικών[2], τον Αθανάσιο Χριστογιαννόπουλο, διδάκτορα φιλοσοφίας, τους δικηγόρους Θεόδωρο Καπετάνο και Βασίλη Θεοδωρίδη και τον Σωτήρη Κυριαζόπουλο. Αυτή η αναρχοχριστιανική τάση εξέδιδε την εβδομαδιαία εφημερίδα «Αρμαγεδώνας»[3]. Η εφημερίδα κυκλοφόρησε από τον Σεπτέμβρη του 1896 μέχρι τον Νοέμβρη του ίδιου έτους.
Η κίνηση αυτή συσπειρωνόταν κυρίως γύρω από τα πρόσωπα του Ιωάννη Αρνέλλου και του Αθανάσιου Χριστογιαννόπουλο. Το όραμα των δύο παραπάνω ήταν η μεταφορά και η εγκαθίδρυση της αρμονίας και ηθικής τάξης του ουρανού στην γη.
Τα άτομα της ομάδας κατατρέχουν την ύπαιθρο, αλλά και τις πόλεις της Ηλείας και της Αχαΐας, ιδρύουν δική τους αδελφότητα και συμμετέχουν σε αγροτικά συλλαλητήρια για το σταφιδικό, με φυσική παρουσία αλλά και με εκφορά αντιεξουσιαστικών και πρωτοχριστιανικών λόγων. Τα ανατρεπτικά κηρύγματα τους αμφισβητούσαν την δεδομένη κρατική πολιτική συγκρότηση και την ιδιοκτησία. Επίσης μέσα από τις διδαχές τους προπαγάνδιζαν την ανάγκη εξάλειψης των αφεντικών και του πλούτου.
Μέσα από τις εφημερίδες της εποχής μπορούμε να αντιληφθούμε τον θόρυβο που είχε προκαλέσει η ομάδα στην πόλη και την πιθανή επιρροή που μπορεί να είχε. Η εφημερίδα Πελοπόννησος καταγράφει μέσα από άρθρα της την πορεία της ομάδας. Οι τίτλοι είναι χαρακτηριστικοί: «Βλαβερά διδαχή, Αναρχικά κινήματα, Υπάρχουσιν αρχαί;, Οι νέοι Χριστοί, Οι ψευδοπροφήται, κ.α».[4]
Τον Νοέμβρη του 1896 η αστυνομία με αφορμή την δολοφονία Φραγκόπουλου από τον Μάτσαλη κατάσχει τον Αρμαγεδώνα, παραπέμπει σε δίκη τον ήδη προφυλακισμένο, για άλλο λόγο, Χριστογιαννόπουλο, ενώ ο Αρνέλλος καταφέρνει να διαφύγει της σύλληψης. Ο τύπος της εποχής καταγράφει την κατασταλτική επιχείρηση: «Χθες το απόγευμα έγιναν πολλές συλλήψεις υπόπτων εν Πάτραις και αλλαχού. Κατεσχέθη μάλιστα εν Πάτραις και παράρτημα του ‘Αρμαγεδώνος» του Χρισταγιαννόπουλου και συνελήφθησαν πάντες οι οπαδοί του παραδόξου θρησκομανούς, διότι είς το φύλλον του Αρμαγεδώνος, υβρίζετο ο Μητροπολίτης, ηπευλείτο ο διασωθείς εκ της επιθέσεως του Μάτσαλη τραπεζίτης Κόλλας και προελέγετο ότι την 12την τρεχόνοτος θα γείνουν σοβαρά γεγονότα. Ο Χρισταγιαννόπουλος δια βουλεύματος παραπέμπεται να δικασθή την 12ην τρέχοντος επί ασεβεία και εξυβρίσει κατά των νόμων και των αρχών».[5]
Σύμφωνα με τις αρχές η εφημερίδα είχες σχέσεις με τον Μάτσαλη. Μάλιστα πριν από την δολοφονία ο Αρμαγεδώνας δημοσιεύει σχόλιο που προσλαμβάνετε ως προτροπή στον Μάτσαλη να ενεργήσει: «Καί σύ Δημήτριε Tί ποιήσεις; Εγώ επιμένω ότι γραφαί άπεσφραγίσθηκαν ό δε καιρός της οργής απείρως εγγύς».[6] Ενώ αμέσως μετά την δολοφονία Φραγκόπουλου η εφημερίδα Αρμαγεδώνας προειδοποιεί και προτρέπει τον τραυματία σταφιδέπμπορο Κόλλα να μοιράσει τα χρήματά του στους φτωχους: «Είς σέ δέ, Κόλλα, γινωσκε παρ’εμού ότι εδόθη καιρός ελάχιστος μετάνοιας. Σκόρπισον χρήματα εις τους πένητας».[7] Τα δύο παραπάνω δημοσιεύματα στάθηκαν η αφορμή ώστε ο κύκλος σύνταξης να συσχετιστεί άμεσα με την δολοφονική ενέργεια του Μάτσαλη.
Ο Χριστογιαννόπουλος καταδικάστηκε σε ένα χρόνο φυλάκιση και σε πέντε χρόνια αστυνομική επιτήρηση, με τις κατηγορίες ότι φέρονταν κατά της θρησκείας και κήρυττε την παραβίαση του νόμου, εκφράζοντας θέσεις που διασάλευαν την ηρεμία και την ασφάλεια της κοινωνίας. Πολλοί οπαδοί της κίνησης εκφράζουν την αλληλεγγύη τους στον συλληφθέντα ζητώντας την απελευθέρωσή του: « οί επανωχωρίται δέν έπαυσον μετά την προχθεσινήν αναφοράν των νά ζητούν επιμόνως τήν απόλυσιν του περιβοήτου διδασκάλου των[…]».[8] Ο Αρνέλλος έχοντας διαφύγει της σύλληψης τυπώνει και διανέμει χιλιάδες προκηρύξεις στην Πάτρα και στην Αθήνα. Στις προκηρύξεις εξηγεί τις ιδέες του, το άδικο της ποινής στον σύντροφό του Χριστογιαννόπουλο, ενώ υβρίζει τον πρόεδρο και τον εισαγγελέα του δικαστηρίου με ουσιαστικά όπως «βέβηλος, ακατονόμαστος, δυσώνυμος και άρχιβλάξ».[9]
Επίσης την ίδια περίοδο συνελήφθησαν επιπλέων δεκαέξι άτομα μέλη του Αρμαγεδώνα, ενώ διέφυγαν των συλλήψεων δύο. Οι κατηγορίες ήταν ότι προπαγάνδιζαν την απείθεια των πολιτών ενώ χλεύαζαν την Ανατολική Εκκλησία και πολιτικά πρόσωπα.
Το κύμα διώξεων συνεχίστηκε περίπου δύο χρόνια μετά, με αφορμή την απόπειρα δολοφονίας του Γεωργίου Ά. Ο λόγος της έντασης της καταστολής της ομάδας του Αρμαγεδώνα καθώς και των συντρόφων του Αρνέλλου και του Χριστογιαννόπουλου, μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί από το παρακάτω δημοσίευμα που περιγράφει την στιχομυθία του Γεωργίου Ά με κάποιον ιερέα που στοχοποιεί και εμπλέκει τον Αρνέλλο, τον Χριστογιαννόπουλο και τους συντρόφους τους με την δολοφονική απόπειρα στον βασιλιά: «Κατά τήν έν Πάτραις διαμονήν του ό Βασιλεύς έκάλεσε είς ιδίαν άκρόασιν τόν ιερέα Χρ. Λαμπρόπουλον, όστις πρώτος κατήγγειλε τόν Χριστογιαννόπουλον καί τους οπαδούς του. Ό προσκληθείς ιερεύς ερωτηθείς ύπό του Βασιλέως περί Άρνέλλου άπήντησεν, ότι ούτος δεν είνε θρησκόληπτος, άλλ’ αναρχικός διατελών μετά τών έν τώ έξωτερικώ τοιούτων, καί ότι ύπό τό πρόσχημα της θρησκείας προσελκύει πολλούς οπαδούς, έκ τών όποιων τους εμπιστότερους καθιστά γνώστας τών σχεδίων του καί ότι όλα τούτα γνωρίζει έξ οπαδού του Αρνέλλου. Τόν παρελθόντα Σεπτέμβριον μάλιστα ό Δημ. Ξακουστής άρνελλιστής, εϊπεν είς αυτόν ότι ό Βασιλεύς θά έφονεύετο.
-Καί ποίας ενεργείας έκάματε; Τόν ήρώτησε ό Βασιλεύς!
-Ειδοποίησαν τόν έν Αθήναις δικηγόρον κ. Γεώργιον Οικονόμου, είς όv υπέδειξε καί τά μέρη είς ά έσύχναζον οι άρνελλισταί.
-Νομίζετε λοιπόν, ήρώτησε ό Βασιλεύς, ότι καί ό Καρδίτσης [ένας έκ τών συμμέτοχων στην απόπειρα] είνε εξ’αύτών;
-Βεβαιότατα.
Ό Βασιλεύς ηύχαρίστησε τόν ιερέα διά τάς πληροφορίας του ταύτας.».[10]
Ο Χριστογιαννόπουλος ξανασυλλαμβάνεται μαζί με δεκαεννέα άτομα. Ο Αρνέλλος συνεχίζει να διαφεύγει ενώ η αστυνομία συνεχίζει, ανά διαφορά μερικών ημερών να συλλαμβάνει άτομα που πρόσκεινται στον Αρνέλλο και τον Χριστογιαννόπουλο. Από τις μαζικές συλλήψεις οδηγήθηκαν σε δίκη και καταδικάστηκαν: εννέα άτομα σε ένα μήνα φυλάκισης, δύο άτομα σε εξάμηνη φυλάκιση, πέντε άτομα με ποινή φυλάκισης οχτώ μηνών και πέντε άτομα με ποινή φυλάκισης δύο χρόνων. Τελικά στις 8 Νοέμβρη 1898, μετά από δύο χρόνια στην παρανομία, συλλαμβάνεται ο Αρνέλλος και καταδικάζεται από δύο διαφορετικές δίκες συνολικά σε 3,5 χρόνια φυλάκισης. Μετά από το τελευταίο σφοδρό κύμα διώξεων η κίνηση αυτή διαλύθηκε. Ο Αρνέλλος και ελάχιστοι ακόμα συνέχισαν για λίγο τις διαλέξεις αλλά με μικρότερη απήχηση.
Η δράση των αναρχικών του Πύργου
Την εποχή όπου οι διώξεις εναντίων των αναρχικών στην Πάτρα είχαν ενταθεί, με αποτέλεσμα την διάλυση των ομάδων που κινούνταν γύρω από την έκδοση της αναρχικής εφημερίδας Επί τα Πρόσω, καθώς και αυτής που κινούνταν γύρω από την έκδοση του Αρμαγεδώνα, του Αρνέλλου και του Χριστογιαννόπουλου, στον Πύργο κάνει την εμφάνιση της η αναρχική εφημερίδα Νέον Φως. Την έκδοση την αναλαμβάνει ο δικηγόρος Βασίλης Θεοδωρίδης, παλαιό μέλος του Αρμαγεδώνα.[11] Η εφημερίδα κυκλοφορεί εβδομαδιαίως από τον Οκτώμβρη του 1898 έως τον Ιούνη του 1899 με προμετωπίδα τις λέξεις «Ελευθερία- Αλληλεγγύη». Εκτός από τον Πύργο διανέμεται στην Πάτρα, το Αίγιο, την Κόρινθο, στην Αθήνα και στον Πειραιά. Ενώ συνδρομητές υπήρχαν και στην πόλη του Βόλου. Συνεργάτες της εφημερίδας ήταν ο Δημήτρης Φωτόπουλος που έστελνε ανταποκρίσεις από την Κρήτη, ο Πάνος Μαχαιράς, λεπτουργός στο επάγγελμα και οι φοιτητές ιατρικής: Δρόσος Μεϊντάνης[12] με καταγωγή από την Κέρκυρα και ο Δημήτρης Αρνέλλος[13], αδερφός του Ιωάννη Αρνέλλου.
Οι αναρχικοί του Πύργου θεωρούσαν το κράτος, την δικαιοσύνη και το κεφάλαιο ως την βάση όλων των κοινωνικών προβλημάτων. Ήταν ενάντια της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και του θεσμού της βασιλείας.[14] Δεν πίστευαν σε μεταρρυθμιστικές λύσεις εντός του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος και ήταν ενάντια των εκλογών. Μάλιστα για τις εκλογές του Φεβρουαρίου του 1899 αρθρογραφούν υποστηρίζοντας την αποχή: «Όχι! Δεν ψηφίζομεν. Ή Βουλή δέν είναι δι’ήμας, ούτε οι Νόμοι, ούτε τά Συντάγματα, ούτε οι στρατοί, ούτε αί αστυνομίαι, ούτε ή χωροφυλακή, ούτε τά δικαστήρια, ούτε τίποτε, εξ όσων αποτελούν τό παρόν τυραννικόν καθεστώς, αλλά δι’ εκείνους, πού μας κλέπτουν, αλλά δι’ εκείνους πού μας τυραννούν, αλλά δι’ εκείνους πού μας ποτίζουν καθημερινώς δηλητήριον. Οίοιδήποτε νόμοι και αν ψηφισθούν, δέν είναι δυνατόν παρά νά υπερασπίζουν τους κεφαλαιούχους, εκείνους δηλαδή, πού κατέχουν έξ αρπαγής νομίμου τους ιδρώτας και τους κόπους του εργαζομένου κόσμου. Έκ της ψήφου ουδέν καλόν δύναται νά πρόκυψη[…]. Όχι! Δεν ψηφίζομεν διότι δεν θέλομεν την παράτασιν τής τοιαύτης δυσαρμονίας και βαρβαρότητος, διότι δεν θέλομεν νόμους, διότι δεν θέλομεν να προσθέσωμεν νέους στύλους είς το καταρρέον οικοδόμημα τής ανισότητος και της τυραννίας[…] ».[15] Κάνουν ανοιχτό κάλεσμα σε όσους θα απέχουν από την ψηφοφορία να το δηλώσουν στην εφημερίδα. Ώστε να καταρτιστεί κατάλογος για την αποφυγή πλαστοπροσωπίας Όταν όμως οι προσδοκίες τους για αυξημένη αποχή διαψεύδονται και εκλέγεται πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης δεν διστάζουν να γράψουν: «[…]Ταλαίπωρε Λαέ! Πόσον οικτρώς πλανάσαι! Και πόσον οικτρώς εμπαίζεσαι! […] Αλληλοδιαδόχως βλέπεις πέριξ της δημοσίας τραπέζης διαφόρους δαίμονας καθημένους καί εσθίοντας τάς σάρκας σου καί μεθυσκομένους έκ του αίματός σου, και λουομένους έν τω ιδρώτι σου[…] καί ορχουμένους επί της κεκυρτωμένης ράχεώς σου,[…] χειροκροτών καί επευφημών αυτούς, τονίζων ύμνους και παιάνας υπέρ αυτών! Η κατάστασις όμως αύτη ουδόλως μας απελπίζει. Διά μέσου του ζόφου όστις μας περικαλύπτει και διά μέσου της σήψεως ήτις μας αποπνίγει, διορώμεν την ακτίνα του ανατέλλοντος Νέου Ηλίου[…]. Και αί ακτίνες αι προάγγελοι της Νέας Εποχής και το άρωμα τό λεπτόν του Νέου Έαρος είνε αι δύο εκείναι επιστολαί των έν Πύργω καί έν Πάτραις αναρχικών, […] ότι δεν ήθελον μιάνη τάς αγνάς αυτών χείρας είς το ακάθαρτον αγγείον όπερ καλούσι κάλπην.[…]».[16] Μάλιστα οι αναρχικοί μετά την εκλογή του Θεοτόκη τοποθετούν μαύρες σημαίες σε διάφορα σημεία του Πύργου: «Οί έν Πύργω σύντροφοι ανήρτησαν είς διάφορα κέντρα μελαίνας σημαίας, όπως εκδηλώσωσι το εαυτών πένθος διά τη αυτοκτονία του Λαού κατά την ημέραν των εκλογών, τίνες δε έθεσαν και πένθος επί των βραχιόνων αυτών.[…]».[17]
Όπως και οι αναρχικοί της Πάτρας έτσι και αυτοί εναντιώνονται σε όλες της εξουσιαστικές οργανώσεις. Δεν επιθυμούσαν την ίδρυση συλλόγων: Μας λέγουν πολλοί θέλομεν και ημείς νά εγγραφώμεν είς τόν σύλλογόν σας, που έχετε γραφείον; ποιόν έχετε εκλέξει πρόεδρον; πρός τίνα ν’ αποτανθώμεν; Καί όταν απαντώμεν ότι όχι μόνον δέν έχομεν σύλλογον, συμβούλους, προέδρους, καταστατικά, αλλά καί είμεθα εναντίον πάσης τοιαύτης εξουσιακής οργανώσεως, εκπλήσσονται καί απορούν.[…].[18]
Επίσης στην εφημερίδα Νέον Φως δημοσιεύονται κείμενα που είναι ενάντια στον πολιτισμό. Κάνουν γνωστές τις απόψεις ευρωπαίων φυσιοκρατών και μάλιστα δημοσιεύουν και ανακοίνωση του Ερρίκου Ζιλσύ για τις αρχές των φυσιοκρατών: […]Οι φυσιοκράται είναι αντιεπιστημονικοί, οίτινες εκθιάζουσι τήν δι’ αντικοινοβουλευτικών μέσων επάνοδο της ανθρωπότητος είς τήν αρχέγονον φυσικήν κατάστασιν.[…]θεωρούντες τόν βιομηχανισμόν ως κοινωνικήν μάστιγα,[…] μάχονται ενατίων των ψευδών επιστημονικών προόδων,[…] λέγουσι δέ ακόμη ότι ή επιστήμη είναι η νέα θρησκεία χρησιμεύουσα είς τήν διατήρησιν της δουλείας.[…].[19] Επίσης υπάρχει και δικιά τους δημοσίευση με τίτλο: Κάτω ο πολιτισμός! Ζήτω η φύσις![20]
Οι αναρχικοί του Πύργου μέσα από την εφημερίδα Νέον Φως προσπαθούν να αφυπνίσουν και να προσφέρουν αναρχικές λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αγρότες εξ αιτίας της σταφιδικής κρίσης. Διαλύουν του μύθους των πολιτικών σωτήρων και των σωστών νόμων που θα λύσουν τα προβλήματα και προσπαθούν να εμβαθύνουν, φτάνοντας στην ιδιοκτησία και την εξουσία ως οργανικά κοινωνικά προβλήματα: «Ήδη η κρίσης εγένετο αισθητή παρά πάσιν.[…]. Του εμπορίου η νέκρωσις, της σταφίδος ο εξευτελισμός, των πολιτών τά κατηφή πρόσωπα καί τ’ απεγνωσμένα όμματα και αί πανταχόθεν ακουόμεναι κραυγαί δυστυχίας καί απογνώσεως δεν έχουν ανάγκη διερμηνέως.[…] Τίνες νομίζουν ότι τό νόσημα είνε επιπόλαιον καί ότι αρκεί νά εκλεγούν οί δείνα βουλευταί, να ψηφισθεί ό δείνα νόμος, να γίνει προς το δείνα πρόσωπο μία αναφορά, νά επιτεθεί τέλος το δείνα κατάπλασμα επί της αιμορροούσης πληγής, ίνα ως εκθαύματος η κοινωνία αμέσως ορθωθή είς τούς πόδας της[…]. Αλλά η εποχή των βδελλών και των καταπλασμάτων παρήλθε, καθώς και εκείνη των θαυμάτων. Η νόσος δεν είνε τόσο απλή όσον φαίνεται[…] η νόσος είνε βαθεία, βαθύτατη, ότι η αιτία αυτής είναι οργανική[…] Ο φοβερός καρκίνος όστις κατατρώγει τό κοινωνικών σώμα καί όστις είνε η ιδιοκτησία καί η εξουσία[…].
Ιδού όλαι αί σταφιδοφόροι επαρχίαι πεινούν πάσχουν, καί η πρωτεύουσα οργιάζει[…] Και τόν καθαρισμόν καί τήν εξυγίανσιν της κοινωνίας θέλει επιτύχει η εκλαΐκευσις του αφρογάλακτος της κοινωνιολογικής επιστήμης, των αναρχικών ιδεών, αίτινες τόσην απέχθειαν προξενούσι σήμερον είς τον μέγαν ασθενή, αλλ’ αίτινες αποτελούσι και το μόνον αποτελεσματικό φάρμακον».[21]
Στο Διεθνές Επαναστατικό Συνέδριο στο Παρίσι το 1900 ,συμμετέχουν συντάσσοντας μια αναφορά όπου παρουσιάζεται εν τάχη η δράση τους. Εξηγούν τις δυσκολίες της ιδεολογικής τους δουλειάς και αναφέρονται οι συμμετοχές τους σε συλλαλητήρια:
«Από τις όχθες του Αλφειού, από την ιερή Άλτιδα, την ιστορική Ολυμπία, απευθύνουμε τον αδελφικό μας χαιρετισμό στους συνέδρους. Λυπούμαστε που εμποδιζόμενοι από την βαθειά οικονομική κρίση που μαστίζει την περιοχή μας, δεν μπορούμε να στείλουμε αντιπρόσωπο στο Συνέδριο. Πρέπει λοιπόν να αρκεστούμε στο να σας απευθύνουμε την παρακάτω έκθεση.
Εδώ η αναρχική προπαγάνδα άρχισε στα 1892 και γρήγορα πήρε μια μεγάλη έκταση. Ριχτήκαμε σε όλους τους θεσμούς και μέρα με τη μέρα η νεολαία όλο και περισσότερο δέχεται την δικήν μας ιδεολογία. Με ευχαρίστηση παρατηρούμε πως εδώ δεν έχουμε δεσποτικούς σοσιαλιστές. Δεν έχουμε να αντιπαλέψουμε παρά με συντηρητικούς και φιλελεύθερους. Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι στην περιοχή μας δεν υπάρχουν εργατικά σωματεία, επειδή δεν υπάρχει οιαδήποτε βιομηχανία. Είναι ένας τόπος όπου καλλιεργείται, κατά αποκλειστικότητα, το αμπέλι για την παραγωγή κορινθιακής σταφίδας· οι εργάτες έρχονται τρεις φορές τον χρόνο από τα βουνά και μετά πάλι φεύγουν, πράγμα που κάνει την ιδεολογικήν μας δουλειά δύσκολη και μας περιορίζει στο να τους μοιράζουμε μόνο αναρχικά προπαγανδιστικά φυλλάδια. Στην περιοχή μας ακόμα δεν υπάρχει καθόλου μεγάλη γαιοκτησία· κυριαρχεί η μικρή παραγωγή, καταχρεωμένη και υποκείμενη στην τοκογλυφία. Κάτω από την επίδραση των ιδεών μας οργανώθηκαν πολλές συγκεντρώσεις και συλλαλητήρια, ιδίως ενάντια στην τοκογλυφία, μα ακόμη και ενάντια στους φόρους. Οι φοροεισπράκτορες και πολλοί άλλοι δημόσιοι υπάλληλοι, που διατρέχουν την ύπαιθρο για να εισπράξουν τους φόρους, επανειλλημένα γίναν δεκτοί με πυροβολισμούς· ακόμα και οι αγροτικοί παπάδες συνενώθηκαν με το κίνημα μας διαμαρτυρίας ενάντια στην εξουσία και στους κεφαλαιούχους. Πολλοί σύντροφοι μας και πολλοί άλλοι αγρότες συνελήφθηκαν και ρίχτηκαν για μήνες ολόκληρους στις φυλακές. Στο ίδιο διάστημα πολλές τρομοκρατικές απόπειρες οργανώθηκαν εναντίον ορισμένων κεφαλαιούχων.
Το ιδεολογικό όργανο της κίνησης μας ονομάζεται Νέον Φως και εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 1898, σταμάτησε όμως την κυκλοφορία του τον Ιούνιο του 1899. Το περιοδικό αυτό εκδιδόταν με ευθύνη του συντρόφου μας Βασίλη Θεοδωρίδη. Μεταφράσαμε ακόμα και διανείμαμαι σε χειρόγραφο αρκετά αναρχικά κείμενα: το Θεός και Κράτος του Μπακούνιν, το Αναρχία, η φιλοσοφία της και τα ιδεώδη της του Κροπότκιν, τις Διακηρύξεις του Ετιεβάν, το Αναρχικό Έργο του Ζιράρ. Μεταφραστής ήταν ο σύντροφος Δ. Αρνέλλος.
Για το Αναρχικό Τμήμα Πύργου: Πάνος Μαχαίρας, Νικόλαος Διδάχος, Δημήτριος Αρνέλλος, Παύλος Κοροβέσσης, Σπυρίδων Κατήρας, Βασίλης Θεοδωρίδης, Δημήτριος Διονυσόπουλος, Κωνστ. Νοβιτιέρης, Γεώργιος Πετρίτσης, Βασίλης Παύλος, Ι. Παναγούτης».[22]
Όπως η ίδιοι αναφέρουν η δράση τους σταματάει τον Ιούνιο του 1899. Μάλιστα στα δύο τελευταία φύλλα πληροφορούμαστε την δολοφονία ενός συντρόφου τους του Δημήτρη Μπατούνα. Την δολοφονία την αναφέρουν ως πράξη παρακρατική με σκοπό τον εκφοβισμό τους. Ο χαμός του συντρόφου τους έπαιξε κάποιο ρόλο στην απότομη διακοπή της δράσης τους. Οι αναρχικοί του Πύργου δεν κατόρθωσαν να δημιουργήσουν γερούς δεσμούς με τις αγροτικές κοινότητες. Όπως και οι Πατρινοί της Επί τα Πρόσω έμειναν στην δεδομένη συμπάθεια που τους έτρεφαν οι πληθυσμοί λόγω των αντιεξουσιαστικών και αναρχικών διακηρύξεων τους ενάντια στους φόρους, τους φοροεισπράκτορες, τους τοκογλύφους και το διεφθαρμένο κράτος. Επίσης οι Πυργιώτες αναρχικοί ίσως εξ’ αιτίας της αγωνίας τους να μείνουν στο προσκήνιο, συμμετείχαν σε διαβήματα προς τον βασιλιά και στήριξαν μεταρρυθμιστικές κρατικές λύσεις. Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με τον μετεωρισμό τους και την σύγχυση ανάμεσα στην αναρχία και τον σοσιαλισμό καθώς και την καταστολή που υπέστησαν, τους οδήγησε στην διακοπή της δράσης τους αναλαμβάνοντας λίγα χρόνια μετά -όπως θα έλεγαν οι Πυργιώτες αναρχικοί- οι δεσποτικές σοσιαλιστικές δυνάμεις, με εξουσία, σχέδιο και πρόγραμμα, σαρώνοντας και καταστέλλοντας έτσι οποιαδήποτε απελευθερωτική προσπάθεια.
Ελευθερόκοκκος
[1] Χουμεριανός Μανώλης, Αγροτική κρίση και κοινωνική διαμαρτυρία στην Πελοπόννησο. 1893- 1905, Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα, 2000,σελ. 139, όπου αναφέρεται στην εφ. Νεολόγος, Νοέμβρη 1896.
[2] Ο Ιωάννης Αρνέλλος ήταν αδερφός του Δημήτρη Αρνέλλου που συμμετείχε στους αναρχικούς της Επί τα Πρόσω.
[3] Ο τίτλος Αρμαγεδών είναι ευθεία αναφορά στην Αποκάλυψη του Ιωάννη.
[4] Αρώνη-Τσιχλή Καίτη, Το Σταφιδικό Ζήτημα και Οι Κοινωνικοί Αγώνες, ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 1893-1905, εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ, Αθήνα, 1999, σελ 88.
[5]Χουμεριανός Μανώλης, Αγροτική κρίση και κοινωνική διαμαρτυρία στην Πελοπόννησο. 1893- 1905, Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα, 2000, σελ. 200, όπου αναφέρεται στην εφ. Εστία, 8 Νοεμβρίου 1896.
[6] ό,π., σελ 140, όπου αναφέρεται στην εφ. Αρμαγεδώνας 2 Νοεμβρίου 1896.
[7] ό,π., σελ 140, όπου αναφέρεται στην εφ. Ακρόπολις, αρ.φ.5267, 8.11.1896
[8]Αρώνη-Τσιχλή Καίτη, Το Σταφιδικό Ζήτημα και Οι Κοινωνικοί Αγώνες, ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 1893-1905, εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ, Αθήνα, 1999, σελ. 90.
[9] Χαρμπίλας Χρήστος, Οι αναρχικοί της Πάτρας και του Πύργου στα τέλη του 19ου αρχές του 20ου αιώνα. Διασυνδέσεις, επιρροές και ο πολιτικός τους ρόλος, Διδακτορική Διατριβή, Κέρκυρα, 2006, σελ 141.
[10] ό, π., σελ. 144 όπου αναφέρεται στην εφ. Εμπρός (Αθηνών), αρ.φ. 557,26.5.1898.
[11] Για το λόγο αυτό στην εφημερία Νέον Φως υπάρχουν αρκετές θεολογικές προσεγγίσεις. Επίσης υπάρχουν πολλά άρθρα που εκφράζουν την συμπαράσταση τους στον Αρνέλλο.
[12] Συμμετείχε και στον Σύνδεσμο Αναρχικών Εργαζομένων της Αθήνας.
[13] Με συμμετοχή στην ομάδα Επί τα Πρόσω και υπεύθυνος μεταφράσεων πολλών αναρχικών κειμένων του Μπακούνιν του Κροπότκιν κ.α τα οποία διανέμονταν στον Πύργο.
[14] Εντύπωση πάντως προκαλεί και κείμενο με υπογραφή Α., που υπερασπίζεται τις δημοσιευμένες, σε άλλη εφημερίδα, φιλοβασιλικές απόψεις του Πλάτωνα Δρακούλη. Το κείμενο πάντως έτυχε πολλών επικριτικών απαντήσεων σε αρκετά φύλλα στην εφημερίδα Νέον Φως.
[15] Νέον Φως, αρ. φ. 17, 31 Ιανουαρίου 1899.
[16] ό, π., αρ. φ. 19, 28 Φεβρουαρίου 1899.
[17] ό, π., αρ. φ. 19, 28 Φεβρουαρίου 1899.
[18] ό, π., αρ. φ. 3, 18 Οκτωβρίου 1898.
[19] ό, π., αρ. φ. 18, 11 Φεβρουαρίου 1899.
[20] ό, π., αρ. φ. 20, 7 Μαρτίου 1899.
[21] ό, π., αρ. φ. 19, 28 Φεβρουαρίου 1899.
[22] Χουμεριανός Μανώλης, Αγροτική κρίση και κοινωνική διαμαρτυρία στην Πελοπόννησο. 1893- 1905, Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα, 2000,σελ. 207 και Αρώνη-Τσιχλή Καίτη, Το Σταφιδικό Ζήτημα και Οι Κοινωνικοί Αγώνες, ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 1893-1905, εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ, Αθήνα, 1999, σελ. 93-94.
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ.173, Ιούλιος- Αύγουστος 2017
πηγη: https://anarchypress.wordpress.com