Το φαινόμενο του συνωστισμού των επισκεπτών στην Ακρόπολη και οι εικόνες με τους χιλιάδες τουρίστες που συνωθούνται σε ατελείωτες ουρές με πολύωρη αναμονή ασφαλώς δεν αποτελεί θετική εικόνα. Η Ακρόπολη, με βάση δημοσιευμένα στοιχεία, τους μήνες τουριστικής αιχμής σε ημερήσια βάση δέχεται απίστευτα μεγάλο αριθμό επισκεπτών, από 15.000 έως 20.000 επισκέπτες. Είναι προφανές ότι τόσο μεγάλος αριθμός επισκεπτών δημιουργεί πολλαπλά διαχειριστικά προβλήματα. Αυτά τα προβλήματα ασφαλώς δεν μπορούν να λυθούν με απλές επιχειρησιακές λύσεις. Γιατί καλοδεχούμενες είναι μικρές παρεμβάσεις, όπως η τοποθέτηση σκιάστρων και η διανομή νερού σε σταθμούς κατά μήκος της ουράς που σχηματίζεται, αλλά το πρόβλημα εστιάζεται περισσότερο στην εκπόνηση σχεδίου για την αντιμετώπιση των πιέσεων που δέχεται ο αρχαιολογικός χώρος από το φαινόμενο του υπερτουρισμού.
Σε αυτή τη συνθήκη αποκτούν ιδιαίτερη σημασία οι παρατηρήσεις της πρόσφατης έκθεσης εμπειρογνωμόνων της UNESCO ειδικά για τα θέματα της διαχείρισης του τουριστικού πλήθους. Στην εν λόγω έκθεση επισημαίνεται ότι, παρά τις κατά καιρούς εξαγγελίες, ακόμα δεν έχει υπάρξει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης για την Ακρόπολη, που σε συνδυασμό με το σχέδιο τουριστικής διαχείρισης, που επίσης λείπει, θα προτείνει βιώσιμες και τεχνικά επαρκείς λύσεις για τη διαχείριση της ροής και του μεγάλου αριθμού επισκεπτών κατά τους χρόνους αιχμής.
Κέρδη ή και παραγωγική εμπειρία;
Σημασία έχει επίσης να εξετάσει κανείς και τους άξονες της πολιτικής που πρέπει να εφαρμοστεί σε σχέση με την τουριστική πίεση που δέχονται τα μνημεία, με προεξάρχον παράδειγμα αυτό της Ακρόπολης. Αν σκοπός είναι η μεγέθυνση των εσόδων και η υπερεκμετάλλευση των χώρων πολιτιστικού ενδιαφέροντος χωρίς να λαμβάνονται υπόψη άλλες σημαντικές παράμετροι, ώστε στο τέλος της ημέρας να παρουσιάζονται αυξημένα έσοδα, τότε κάθε άλλη συζήτηση περιττεύει. Αν όμως σκοπός είναι η εμπειρία της επίσκεψης να είναι παραγωγική για τον επισκέπτη και παράλληλα να ενισχύονται τα δημόσια οικονομικά, χρειάζεται να μπουν στη συζήτηση και μια σειρά από άλλα στοιχεία που μέχρι σήμερα απουσιάζουν.
Για παράδειγμα, έχει ιδιαίτερη σημασία ειδικά αυτές τις ημέρες που προβλέπεται ισχυρή θερμική καταπόνηση λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, αλλά ακόμα και όταν δεν υπάρχουν ισχυρά μετεωρολογικά φαινόμενα, να εφαρμοστούν μέτρα που σχετίζονται όχι μόνο με την ταχεία πρόσβαση στον χώρο, αλλά και με την ασφαλή παραμονή και έξοδο από αυτόν. Αναφέρομαι σε σχέδιο διαχείρισης που θα λαμβάνει υπόψη τρεις κυρίως παράγοντες: τον μέγιστο αριθμό επισκεπτών εντός του χώρου, τις προϋποθέσεις για την παραμονή των επισκεπτών στον χώρο με τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια και το αναγκαίο πλήθος εργαζομένων, όπου παρατηρούνται δραματικές ελλείψεις διαχρονικά. Πρόσφατη μελέτη του ΕΜΠ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όπως είναι σήμερα η κατάσταση ο ασφαλής αριθμός επισκεπτών στον χώρο πάνω από τα Προπύλαια είναι 500 άτομα, ενώ αν προχωρήσουν συγκεκριμένες παρεμβάσεις, αυτός ο αριθμός αυξάνεται σε 2.500 άτομα για ταυτόχρονη παραμονή και ασφαλή εκκένωση του χώρου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Ολοι από την ίδια είσοδο
Το μοντέλο «όσο περισσότεροι τουρίστες τόσο το καλύτερο» προφανώς δεν μπορεί να αποτελεί στόχο μιας εμπνευσμένης πολιτιστικής πολιτικής σε σχέση με αρχαιολογικούς χώρους αλλά και μουσεία υψηλής επισκεψιμότητας, ακριβώς γιατί αναδεικνύει ζητήματα όπως αυτά του συνωστισμού ή της ασφαλούς παραμονής. Το ηλεκτρονικό εισιτήριο, που αλήθεια είναι ότι έχει γενικευθεί η χρήση του, μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης του προβλήματος, αλλά από μόνο του δεν αποτελεί θαυματοποιό στοιχείο. Για παράδειγμα, για να βρει εφαρμογή το skip the line, χρειάζεται να υπάρχει και αντίστοιχη πρόβλεψη για ξεχωριστές εισόδους ταχείας πρόσβασης για τους κατόχους ηλεκτρονικού εισιτηρίου, κάτι που είχε προβλεφθεί το 2019, αλλά στη συνέχεια παραδόξως ξεχάστηκε, καθώς σήμερα ο κάτοχος προκρατημένου ηλεκτρονικού εισιτηρίου αποφεύγει την ουρά στα εκδοτήρια αλλά όχι την ουρά για την είσοδό του στον χώρο από τα λίγα σε αριθμό τουρνικέ. Αντίστοιχο πρόβλημα παρατηρείται και με τη συσσώρευση του μέγιστου όγκου επισκεπτών κατά τις πρωινές ώρες, που συνδέεται άμεσα με το πλήθος των κρουαζιερόπλοιων και την ταυτόχρονη προσέλευση χιλιάδων ανθρώπων με προκρατημένα εισιτήρια. Η λύση και εδώ θα ήταν να υπάρχουν στις προκρατήσεις ώρες επίσκεψης (time slots), όπως γίνεται σε αρκετούς χώρους στο εξωτερικό, ώστε να αποφεύγονται η ταυτόχρονη είσοδος, η παραμονή και η έξοδος χιλιάδων επισκεπτών. Είναι ευθύνη της κυβέρνησης και των αρμόδιων υπουργείων σε συνεργασία με τους φορείς, ειδικά τα μεγάλα τουριστικά γραφεία, να δοθεί λύση και να υπάρξει προγραμματισμός τουλάχιστον σε σχέση με την ταυτόχρονη άφιξη κρουαζιερόπλοιων, που συνεπάγεται τη μαζική μετακίνηση των επιβατών τους προς την Ακρόπολη σε συγκεκριμένα ίδια χρονικά διαστήματα.
Λύσεις της τελευταίας στιγμής
Τελικά, σε σχέση με τον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης αποδεικνύεται με τον καλύτερο τρόπο ότι τόσο οι υπηρεσίες και οι εργαζόμενοι στο ΥΠΠΟΑ όσο και η επιστημονική κοινότητα έχουν καταθέσει κατά καιρούς προτάσεις που ασφαλώς θα βελτιώσουν την υφιστάμενη κατάσταση. Αντ’ αυτού μέχρι σήμερα παρακολουθούμε μόνο δηλώσεις για αυξημένη τουριστική κίνηση, που υπονοεί και αυξημένα έσοδα, τεχνικές αστοχίες και λύσεις της τελευταίας στιγμής που δεν απαντούν στην ρίζα του προβλήματος.
Η ανάγκη για την εκπόνηση ενός ολιστικού διαχειριστικού σχεδίου για την Ακρόπολη παρά τις κατά καιρούς εξαγγελίες εξακολουθεί να παραμένει ζητούμενο, και στις τηλεοπτικές οθόνες εξακολουθούν να καταγράφονται εικόνες που μάλλον δυσφημούν παρά προβάλλουν τη θετική εικόνα της χώρας και της πολιτιστικής της κληρονομιάς.
Ο Δέδες Λιώνης είναι αρχαιολόγος, πρόεδρος του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων Υπουργείου Πολιτισμού Αττικής, Στερεάς και Νήσων
πηγη: https://www.avgi.gr