Το αγαθό του Πολιτισμού είναι ό,τι πιο όμορφο και δημιουργικό παράγει ο άνθρωπος. Ως δημόσιο αγαθό, θα πρέπει να είναι στις πρώτες φροντίδες των κρατικών και αυτοδιοικητικών ηγεσιών. Τώρα που τελείωσαν οι αυτοδιοικητικές εκλογές και νέοι περιφερειάρχες, δήμαρχοι, αντιδήμαρχοι κ.λπ. αναλαμβάνουν καθήκοντα, θα πρέπει να μην ολισθήσουν στην ευκολία του πολιτιστικού ρουσφετιού, αλλά να επιδοθούν σε σοβαρό έργο όσον αφορά τον Πολιτισμό. Το πελατολόγιο των δημάρχων και κοινοταρχών που απαιτούν ένα πανηγυράκι στον τόπο τους για να «βγουν από την υποχρέωση» της θεραπείας του πολιτιστικού αγαθού, προς όφελος των δημοτών τους, θα πρέπει να πάει στα σκουπίδια.
Οι υποχρεώσεις ενός υπουργείου Πολιτισμού είναι πολλές και δυστυχώς ούτε το ανθρώπινο δυναμικό του αλλά ούτε ο προϋπολογισμός του φτάνουν ώστε να καλύψει τις ούτως ή άλλως πολλές υποχρεώσεις του. Το κενό αυτό έρχονται να καλύψουν μη κρατικές ενώσεις πολιτών, η εκπαιδευτική κοινότητα, ανεξάρτητοι σύλλογοι, τοπικές πολιτιστικές μονάδες και συλλογικότητες.
Ο τομέας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι ένα προνομιακό πεδίο καλλιέργειας και προσφοράς Πολιτισμού. Η Τ.Α. είναι πιο κοντά στον πολίτη από ό,τι η κεντρική εξουσία και αφουγκράζεται πιο άμεσα τις ιδιαίτερες ανάγκες και προτιμήσεις του σε σχέση με την μεγάλη γκάμα των προϊόντων του Πολιτισμού.
Ο χώρος, λοιπόν, όπου το έδαφος είναι εύφορο και όπου υπάρχει η υποχρέωση και όχι μόνο η δυνατότητα πολιτιστικής δράσης αναμφισβήτητα είναι εκείνος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Εδώ καταγράφουμε λαμπρές σελίδες πολιτιστικής δημιουργίας για πάνω από έναν αιώνα. Ο πρώτος βαθμός Αυτοδιοίκησης ενέπνευσε και στήριξε ερασιτεχνικούς και επαγγελματικούς θιάσους, χορωδίες, ορχήστρες, φεστιβάλ, εκθέσεις ζωγραφικής, χορευτικές ομάδες, εικαστικά, μουσικά και θεατρικά εργαστήρια, φιλαρμονικές, τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα και πολλές ακόμα δομές και δράσεις. Ειδικά για τα ΔΗΠΕΘΕ να σημειώσουμε πως, ενώ σύμφωνα με τον τίτλο τους είναι και Περιφερειακά, εντούτοις μηδαμινή ή εντελώς ανύπαρκτη είναι η συμβολή των περιφερειών στα οικεία ΔΗΠΕΘΕ. Διαχρονικά, η Τ.Α. πρώτου βαθμού προσέφερε στους δημότες ωφέλιμη απασχόληση, ευκαιρίες για δημιουργία, γνώση και καλλιέργεια. Οι πολιτιστικές δραστηριότητες που εκπορεύονται από την Τ.Α. οφείλουν να παίρνουν υπόψη τους τις ιδιαιτερότητες των τοπικών κοινωνιών, να συνεισφέρουν στην πολυπολιτισμικότητα μιας περιοχής και κυρίως να αναδεικνύουν το ανθρώπινο δυναμικό της τοπικής κοινωνίας. Όλες αυτές οι δράσεις καταλήγουν σε ένα σημαντικό ζητούμενο που δεν είναι άλλο από την κοινωνική συνοχή, συνθήκη καίρια και αποφασιστική για την πολυπόθητη τοπική ανάπτυξη τόσο σε επίπεδο οικονομικό όσο και σε μορφωτικό-αισθητικό.
Στα δύσκολα χρόνια της οικονομικής κρίσης αλλά και της πανδημίας που διανύσαμε, το αρνητικό οικονομικό περιβάλλον, η ανεργία, η συμπίεση προς τα κάτω των ευπαθών ομάδων στη χώρα μας έκαναν ακόμα πιο αναγκαία την παρηγορητική παρουσία του Πολιτισμού στις τοπικές κοινωνίες. Και αυτό παντού στη χώρα. Δυστυχώς, ο Πολιτισμός μονίμως συμπιέζεται σε επίπεδο πόρων. Οπωσδήποτε θα πρέπει να ενισχυθεί σε επίπεδο πρωτοβουλιών και συμμετοχής για την καλλιέργειά του. Ακόμα και εθελοντικής. Η στήριξη σε τοπικές πολιτιστικές δράσεις, στις περισσότερες των περιπτώσεων, γίνεται απρογραμμάτιστα, ρουσφετολογικά, όπως είπαμε, και με κριτήρια αμφισβητούμενα. Είναι απαράδεκτο οι ασχολούμενοι με τον Πολιτισμό τοπικοί άρχοντες να δρουν με πυξίδα την ικανοποίηση αιτημάτων των πολιτικών ή κομματικών τους φίλων. Εκεί που οι πελατειακές πολιτικές σχέσεις θριαμβεύουν.
Ως αποτέλεσμα, καταγράφεται δυστυχώς η εξαφάνιση πολλών δομών, ελλείψει ζεστού δημόσιου χρήματος. Παρ’ όλα αυτά, κάποιες από αυτές άντεξαν και κάποιες νέες εμφανίστηκαν με το πείσμα του γεωργού που κάνει έφορο ένα κακοτράχαλο κομμάτι γης.
Δυστυχώς, η εξουσία των τοπικών διοικήσεων (δήμων και περιφερειών) στην πλειονότητά τους αποδεικνύεται εξαιρετικά ανίκανη και απρόθυμη να πάρει μέτρα για τον χώρο του Πολιτισμού. Υπάρχει κίνδυνος να μοιράζεται το δημόσιο χρήμα με αδιαφάνεια, προχειρότητα και προς άγνωστες κατευθύνσεις.
Είναι υποχρέωση, λοιπόν, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όλων των βαθμών να ενθαρρύνει και να στηρίξει τις πολιτιστικές δράσεις που δημιουργούνται εντός των ορίων ευθύνης τους. Είναι υποχρέωση του υπουργείου Εσωτερικών να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στον τομέα δράσης του, το οποίο θα έχει να κάνει με τον Πολιτισμό. Αλλά και τα άλλα υπουργεία (Παιδείας, Τουρισμού, Δικαιοσύνης, Ναυτιλίας, Εθνικής Άμυνας, Εξωτερικών κ.λπ.) ισχυριζόμαστε πως θα πρέπει να ανοίξουν μια νέα σελίδα στις δράσεις τους, η οποία θα αφορά και την υποχρέωσή τους απέναντι στον πολιτισμό. Είναι αναγκαίο, μάλιστα, να έρθουν αυτές οι δράσεις ως στήριξη και της Τ.Α. στο πολιτιστικό έργο της.
Γιατί ο Πολιτισμός εντέλει διαπερνά τα πάντα. Μεταφέρει ποιότητα, θετικά αποτελέσματα και πληρότητα στον δημόσιο βίο. Και όταν κάνουμε καλύτερο τον βίο των πολιτών, τότε έχουμε πετύχει και με διαφορά. Ποιοτική διαφορά.
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι ηθοποιός, μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
www.avgi.gr