Την τελευταία φορά που είδα τον Μανώλη ήταν στο νοσοκομείο, τρεις βδομάδες πριν από τον θάνατό του. Δίπλα στο κρεβάτι του, η γενναία γυναίκα του, η Τζώρτζια. Θυμάμαι τα γαλανά του μάτια, όλο φωτιά και υγρασία μαζί. Χαμογελούσε με σπινθηροβόλο βλέμμα καθώς φαίνονταν έξω από τα σεντόνια τα γυμνά μπράτσα και το στέρνο μέσα από το λευκό φανελάκι. Η τελευταία του κουβέντα καθώς άφηνα το δωμάτιο: «Χαιρέτα μου τους συντρόφους. Μην ξεχάσεις!».
Την πρώτη φορά που αντίκρισα το Μανώλη ήταν στις φυλακές της Αίγινας το 1962, θαρρώ λίγο πριν αποφυλακιστεί. Ο πατέρας μου, καταδικασμένος από το στρατοδικείο σε ισόβια, μόλις είχε πάρει μεταγωγή στις εκεί φυλακές από το Ιτζεδίν, την ενετική φυλακή της Κρήτης στο Νομό Χανίων. Ο Μανώλης, μετά από προηγούμενες θανατικές καταδίκες στη διάρκεια του Εμφυλίου, βρισκόταν στην Αίγινα αφού είχε καταδικαστεί το 1959 από στρατοδικείο πέντε χρόνια φυλάκιση με τον στρατιωτικό Νόμο 375 για κατασκοπεία. Θυμόμουν τις δημοσιευμένες φωτογραφίες του από τη δίκη, τον είχανε πιάσει όντας εκείνη την εποχή διευθυντής της ΑΥΓΗΣ. Τότε έγραψαν οι εφημερίδες -αναγκαστικά λόγω της γενικής κατακραυγής στον ξένο Τύπο- για το ηρωικό κατέβασμα της ναζιστικής σημαίας από την Ακρόπολη από τον Γλέζο μαζί με τον Λάκη Σάντα.
Έφτασα με το πλοίο νωρίς, Κυριακή πρωί. Περνώντας από την είσοδο των φυλακών της Αίγινας στην ουρά για να μπούμε στον χώρο του επισκεπτηρίου -όπου ορθωνόταν το διαχωριστικό τοιχίο με τα πυκνά πλεγμένα τέλια μπρος από τα ορθωμένα χοντρά σίδερα- τυχαία στον μικρό διάδρομο αναμονής ήταν ανοιχτή η πόρτα που οδηγούσε προς την εσωτερική αυλή της φυλακής. Εκείνη την ώρα ακόμη αυλίζονταν οι κρατούμενοι. «Να ο Γλέζος» μας σφύριξε κάπως δυνατά ένας από τους συγγενείς, που περίμενε κι αυτός στην ουρά μέχρι να μπορέσει να δει για είκοσι λεπτά τον άνθρωπό του. Ο Μανώλης φαίνεται πως τον άκουσε και γύρισε προς εμάς το κεφάλι ρίχνοντας ένα βλέμμα πίσω από την ανοιχτή πόρτα.
Πρέπει να ήταν καλοκαίρι του 1962 κι έκανε ζέστη. Ο Μανώλης ήταν και εκείνη τη μέρα με γυμνά μπράτσα μέσα από τη λευκή φανέλα, σκούρο μουστάκι και τότε ακόμη σκούρα μαλλιά. Είδε στην ουρά για το επισκεπτήριο το νέο κορίτσι, που πρέπει να κατάλαβε ότι αυτό περίμενε για να δει τον φυλακισμένο πατέρα του, και χαμογέλασε, χαιρέτησε με νεύμα, χαμογέλασε ανοιχτά σε όλους: με εμπιστοσύνη, με καλοσύνη, δίνοντας χαρά και περηφάνια, δίνοντας χαρά σ’ εμάς αυτός, κάτω από τους ψηλούς τοίχους της περιφραγμένης αυλής που τον χώριζε από τον έξω κόσμο. Ήταν τότε 40 χρόνων και ο πατέρας μου 41. Τι νέοι που ήταν! Και τι αισιοδοξία, τι ελπίδα είχανε μέσα στα μάτια. Έφηβοι για πάντα!
Πέντε χρόνια αργότερα ήρθε η χούντα, το Πολυτεχνείο, η Μεταπολίτευση. Παρακολουθούσα τους αγώνες του Μανώλη μέσα από την ΕΔΑ, αργότερα τους αγώνες για την ενότητα της Αριστεράς. Με συγκινούσε πάντα η μάχη του για την Αυτοδιοίκηση, για την άμεση δημοκρατία, ότι εκλέχτηκε δήμαρχος στ’ Απεράθου, το αιγιοπελαγίτικο ναξιώτικο χωριό του, ότι καθιέρωσε τις ανοιχτές λαϊκές συνελεύσεις που μπορούσαν να παίρνουν άμεσα αποφάσεις. Μαζί με όλα τα άλλα μεγάλα που κατάφερε με συμβολή του στη Γεωλογία, τη Γλωσσολογία, τη μεγάλη μάχη ιδιαίτερα για τις γερμανικές κατοχικές επανορθώσεις, υπήρξε σπουδαία αυτή η ανεκτίμητη προσφορά στην Αυτοδιοίκηση της χώρας του.
Τέλος, ο Μανώλης Γλέζος αγαπούσε τους ανθρώπους, ακόμη κι όταν διαφωνούσε, αγαπούσε και τιμούσε τους συντρόφους του. Μεγάλο μάθημα κι αυτό μέσα στο δύσκολο σήμερα.
* Συμμετοχή της Άννας Φιλίνη στη διαδικτυακή εκδήλωση «Θυμάμαι τον Μανώλη» που διοργάνωσε η οικογένειά του στις 30 Μαρτίου 2021
πηγη: https://www.avgi.gr