Ως βασικό επιχείρημα για την υποστήριξη του αφηγήματος της «επιτυχούς» διαχείρισης της πανδημίας η κυβέρνηση επικαλείται ορισμένες διεθνείς συγκρίσεις. Οι διεθνείς συγκρίσεις είναι χρήσιμο εργαλείο όταν είναι μεθοδολογικά ορθές και σε συνάφεια με τον επιδιωκόμενο σκοπό. Ωστόσο, οι συγκρίσεις στις οποίες καταφεύγει η κυβέρνηση παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα τόσο στη μέθοδο όσο και στη στοχοθεσία. Το προβληματικό στοιχείο στη μέθοδο εντοπίζεται στην επιλογή του χρονικού διαστήματος αναφοράς, ενώ όσον αφορά τη στοχοθεσία το πρόβλημα είναι ότι δεν εστιάζει στην άντληση επικαιροποιημένης πληροφορίας για τη διαχείριση της τρέχουσας κατάστασης, που είναι, μάλιστα, σε φάση επιδείνωσης.

Η επιλογή του χρονικού διαστήματος από την αρχή της πανδημίας είναι μεθοδολογικά εσφαλμένη διότι πρόκειται για φαινόμενο σε εξέλιξη, το οποίο έχει τρεις διακριτές φάσεις με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Συνεπώς, η ενιαία ανάλυση από την αρχή της πανδημίας οδηγεί σε συγχώνευση ποιοτικά ετερογενών στοιχείων και σε απώλεια κρίσιμων πληροφοριών για κάθε επιμέρους φάση.

Η ακαταλληλότητα των διεθνών συγκρίσεων με βάση τα στοιχεία από την έναρξη της πανδημίας προκύπτει από την απλή παρατήρηση του διαγράμματος που αναφέρεται στην ανά μήνα υπερβάλλουσα θνησιμότητα. Ως υπερβάλλουσα θνησιμότητα ορίζεται το ποσοστό των επιπλέον θανάτων σε σύγκριση με τον μέσο όρο ενός προηγούμενου διαστήματος (εδώ 2016 - 2019).

Είναι πασιφανές ότι η υπερβάλλουσα θνησιμότητα στην Ελλάδα ήταν λιγότερο δυσμενής έως τον Ιούνιο, από τον Ιούλιο κινείται στον μέσο όρο της Ε.Ε., αλλά σε σχετικά χαμηλό επίπεδο, ενώ στο τέλος του έτους ακολουθεί την Ε.Ε. και μάλιστα σε υψηλό επίπεδο υπερβάλλουσας θνησιμότητας. Με αναφορά την περίοδο από την αρχή της πανδημίας, η Ελλάδα εμφανίζει καλύτερο δείκτη σε σχέση με την Ε.Ε. (9,9% έναντι 15,1%). Ωστόσο, τον Νοέμβριο - Δεκέμβριο η πορεία της Ελλάδας, ενώ παραμένει καλύτερη, συγκλίνει με την Ε.Ε. (30,8% έναντι 35,6%). Συνεπώς, η κριτική αφορά το λάθος μήνυμα προς τους πολίτες από την ωραιοποίηση μιας σχετικά καλύτερης, αλλά διαρκώς επιδεινούμενης κατάστασης.

Η σύγκριση με μεμονωμένες χώρες έχει νόημα για την άντληση εμπειρίας, θετικής ή και αρνητικής. Η επιλεκτική σύγκριση με περιπτώσεις χωρών, και μάλιστα για όλο το χρονικό διάστημα, δημιουργεί εντυπώσεις και δεν συμβάλει στην εξαγωγή αντικειμενικών και χρήσιμων συμπερασμάτων. Παράδειγμα επιλεκτικής σύγκρισης είναι η αναφορά στην Ιταλία με τους πλέον δυσμενείς δείκτες (20,4%) και όχι στη Δανία (2,8%). Ωστόσο, χαρακτηριστικό της αριστείας είναι η σύγκριση με καλύτερες επιδόσεις και όχι με μέτριες ούτε, βέβαια, με κακές.

Απόδειξη ότι η στοχοθεσία των εν λόγω συγκρίσεων δεν αφορά την αποτελεσματική διαχείριση της πανδημίας, αλλά μάλλον την εικόνα της κυβέρνησης, είναι το γεγονός ότι κανείς δεν διανοείται να προτείνει μέτρα διαχείρισης με βάση τον μέσο όρο των δεδομένων από την έναρξη της πανδημίας. Ενώ λοιπόν οι προτάσεις της επιτροπής των «ειδικών» αλλά και οι αποφάσεις της κυβέρνησης βασίζονται στα πλέον πρόσφατα στοιχεία, ο πληθυσμός, μέσω των διεθνών συγκρίσεων για όλη την περίοδο, γίνεται αποδέκτης επιπλέον στοιχείων, πλην όμως μη χρήσιμων έως και παραπλανητικών, καθώς παρουσιάζουν καλύτερη εικόνα από την εκάστοτε πραγματική.

Αυτή η κατασκευασμένη «ασύμμετρη πληροφόρηση» οδηγεί τους πολίτες σε σύγχυση και σε υποτίμηση του κινδύνου, δυσχεραίνει την κατανόηση των μέτρων και δημιουργεί προϋποθέσεις για την πλημμελή εφαρμογή τους^. εν ολίγοις, υπονομεύει την ατομική ευθύνη. Η ατομική ευθύνη είναι αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, της κατανόησης του φαινομένου και άρα προϋποθέτει τη σαφήνεια της ενημέρωσης, ενώ επιπλέον επηρεάζεται από τη διαφάνεια της διαχείρισης και την αξιοπιστία των αρχών.

Εν κατακλείδι, η προβολή από την κυβέρνηση διεθνών συγκρίσεων, με αναφορά σε μέσους όρους από την αρχή της πανδημίας, αλλοιώνει την τρέχουσα πραγματική κατάσταση και αποδυναμώνει την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στην αντιμετώπιση της πανδημίας.

* Ο Ευάγγελος Νικολαΐδης διδάσκει στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης

πηγη: https://www.avgi.gr