Η πυρκαγιά στη Μόρια ανέδειξε τόσο τις ευθύνες της κυβέρνησης για τη διόγκωση της ανθρωπιστικής κρίσης στα νησιά του Βόρειου Αιγαίου που υποδέχονται πρόσφυγες όσο και την άγνοια και τις εμμονές όσων χειρίστηκαν μέχρι σήμερα, απολύτως αποτυχημένα, το προσφυγικό από την πλευρά της ΝΔ.

Μπροστά στην κατάσταση που διαμορφώνεται και το χάος που επικρατεί στη Λέσβο, στο κόμμα της ΝΔ απελευθερώνονται οι ακροδεξιές φωνές και οι προτάσεις για ακραίες λύσεις, δηλαδή κλειστά κέντρα κράτησης, ή άλλες πιο φρικαλέες απόψεις για "ξερονήσια" και ακατοίκητα νησιά που ταυτίζονται με αυτές των Βελόπουλου σήμερα και της Χρυσής Αυγής στο παρελθόν. Ακόμη και ο Αντιπρόεδρος της ΝΔ Άδωνις Γεωργιάδης, με αφορμή την καταστροφή στη Μόρια, φαίνεται να θυμάται προτάσεις και πολιτικές από την περίοδο του ΛΑΟΣ.

Με δεδομένο το αδιέξοδο, πολλοί είναι αυτοί που αναζητούν λύσεις  προκειμένου να "κρυφτεί" σε κλειστά κέντρα το πρόβλημα που διόγκωσε η κυβέρνηση, που όμως είναι συνήθως παράνομες αλλά και απάνθρωπες. Στον φιλοκυβερνητικό τύπο αρκετοί "φλερτάρουν" με την επάνοδο του καθεστώτος της Αμυγδαλέζας, ενδεχομένως και ως συνέχεια της πολιτικής της ΝΔ για "κολαστήρια" που θα λειτουργούσαν αποτρεπτικά και η οποία απέτυχε  και "θάφτηκε" στις στάχτες της Μόριας.

Έχει ήδη δεχτεί "απαγορευτικό" από την Κομισιόν για κλειστά κέντρα

Η ιδέα των κλειστών κέντρων δεν έρχεται για πρώτη φορά στο προσκήνιο καθώς ήταν πρόταση του Υφυπουργού Άμυνας Αλκιβιάδη Στεφανή το σύντομο διάστημα που επιφορτίστηκε με τα θέματα του προσφυγικού, με μεγάλη αποτυχία.  Η περίπτωση "ακατοίκοιτων νησιών" ως στρατοπέδων συγκέντρωσης που μπαίνει στο τραπέζι από ακροδεξιούς "λαγούς", προφανώς δεν έχει θέση σε καμία συζήτηση που αφορά ευρωπαϊκό έδαφος.

Προσπαθώντας να ανακατευθύνει τον κόσμο που ασφυκτιούσε στα νησιά, σε κλειστά κέντρα, η κυβέρνηση είχε δεχτεί "απαγορευτικό" από την Κομισιόν καθώς τα κλειστά κέντρα κράτησης δεν χρηματοδοτούνται επ' ουδενί από ευρωπαϊκούς πόρους, κάτι που γνώριζαν οι περισσότεροι αλλά αγνοούσε, τελικά, η ίδια η κυβέρνηση.

Αυτό δεν σημαίνει ότι απαγορεύεται η κατασκευή τους αλλά για να λειτουργήσουν πρέπει να εκπληρωθούν πολύ συγκεκριμένες νομικές προϋποθέσεις  . Η βασικότερη είναι ότι σε αυτά τα κλειστά κέντρα, με μορφή "Προαναχωρησιακού Κέντρου Κράτησης,  μπορεί να υπάρξει κράτηση για μια μικρή μόνο μερίδα ανθρώπων που είναι δεδομένη η απέλασή τους, κάτι που δεν ισχύει για το 95% των αιτούντων ασύλου και προσφύγων.

Με λίγα λόγια η στέρηση της ελευθερίας, έχει πολύ σφιχτά χρονικά όρια που δεν μπορούν να ξεπερνούν τις 50-100 μέρες ενώ ενεργοποιεί αυτόματα τις αιρέσεις που προβλέπονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, όσον αφορά τη μεταχείριση του κρατούμενου.

Σοβαρές πρακτικές δυσκολίες για κλειστά κέντρα

Πέρα από τα νομικά προβλήματα, υπάρχουν πολύ σοβαρές τεχνικές δυσκολίες για ένα τέτοιο εγχείρημα καθώς είναι αδύνατο να φιλοξενηθούν σε τέτοιες εγκαταστάσεις παραπάνω από μερικές εκατοντάδες προσφύγων καθώς ανακύπτουν σοβαρά ζητήματα ασφάλειας αλλά και συνθηκών διαβίωσης. Ακόμη και αν η κυβέρνηση επιλέξει να παρανομήσει απροκάλυπτα και να υποχρεώσει παράνομα σε εγκλεισμό χιλιάδες πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, υπάρχουν πολύ πρακτικές δυσκολίες και παράμετροι που αδυνατεί να χειριστεί.

Σε κάθε περίπτωση, έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι τα κλειστά κέντρα κράτησης παραβιάζουν συστηματικά τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης. Παράλληλα, είναι αδύνατο να φυλαχθούν αποτελεσματικά αν ο πληθυσμός αρχίσει να αριθμεί χιλιάδες, κάτι που θα προκαλέσει μια σειρά από σοβαρά προβλήματα σε ειδικές κατηγορίες κρατουμένων και πολύ μεγαλύτερη "έκρηξη" από αυτή που σημειώθηκε στη Μόρια, παρότι ήταν ανοιχτή δομή.  Ειδικά σε συνθήκες πανδημίας, κάτι τέτοιο θα καταλήξει σε μια κατάσταση μη διαχειρίσιμη από υγειονομικής άποψης.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η κυβέρνηση έχει περιέλθει σε ένα αδιέξοδο. Όσο και αν αρκετοί εισηγούνται μια ακόμη πιο σκληρή προσέγγιση, αυτή καταρρίπτεται διαρκώς από την ίδια την πραγματικότητα, εφόσον η Ελλάδα είναι η χώρα που δέχεται πίεση από παντού και η κυβέρνηση δεν διαθέτει κάποιο ρεαλιστικό και νόμιμο σχέδιο για διέξοδο καθώς συχνά εμφορείται από ιδεοληψίες και δεν αντιλαμβάνεται το συνολικό πρόβλημα.

Τα κλειστά κέντρα, κοστίζουν ακριβά και δεν θα ήταν αποτελεσματικά. Συγκεντρώνουν μια σειρά από πολύ σοβαρά και δυσεπίλυτα πολιτικά, τεχνικά και οικονομικά προβλήματα και θα προκαλέσουν την άμεση παρέμβαση διεθνών θεσμών και φορέων.