Το κλίμα ύφεσης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις καλά κρατεί δύο εβδομάδες μετά τις τουρκικές εκλογές και δύο εβδομάδες πριν τις δεύτερες εκλογές στην Ελλάδα της θεοποίησης των αυτοδύναμων κυβερνήσεων από τον νικητή των πρώτων εκλογών. Κρατεί καλά, παρά το γεγονός ότι το προεκλογικό επιτελείο της Ν.Δ. κάνει ό,τι μπορεί για να πουλήσει «πατριωτισμό» - και να στήσει ένα νέο «έπος του Έβρου». Αφενός διότι η τουρκική πλευρά δεν έκανε καμία κίνηση να ωθήσει πρόσφυγες και μετανάστες πέρα από το ποτάμι, αφετέρου διότι η υπηρεσιακή κυβέρνηση στην Ελλάδα φρόντισε να ξεκαθαρίσει ότι η Τουρκία δεν προσπάθησε τις προηγούμενες ημέρες να εργαλειοποιήσει το μεταναστευτικό. Μάλιστα, ο υπηρεσιακός υπουργός Εξωτερικών Βασίλης Κασκαρέλης φρόντισε να τηλεφωνηθεί με τον νέο Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, ώστε να μιλήσουν για τις μεταναστευτικές κινήσεις στον Έβρο, η κοίτη του οποίου έχει χαμηλώσει λόγω εποχής. Κατόπιν ο Κασκαρέλης δεν έκανε δηλώσεις, πλην όμως σχεδόν 300 άνθρωποι που είχαν φτάσει από την τουρκική όχθη του ποταμού σε νησίδες μέσα στον Έβρο προωθήθηκαν πίσω επισήμως.
Αυτό θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως χειρονομία καλής θέλησης από την τουρκική πλευρά, όπως χειρονομία καλής θέλησης από την ελληνική πλευρά ήταν η δήλωση του υπηρεσιακού υπουργού Προστασίας του Πολίτη, αντιστράτηγου ε.α. Χαράλαμπου Λαλούση ότι η Τουρκία δεν εργαλειοποιεί το μεταναστευτικό.
Η προσφυγιά ως πολιτικό πρόβλημα
Σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπου τον Απρίλιο του 2023 «φιλοξενούνταν» 11.770 άτομα που περίμεναν να εξεταστεί το αίτημά τους για άσυλο, στην Τουρκία ζουν εδώ και χρόνια τουλάχιστον 4 εκατ. πρόσφυγες από τη Συρία και ένας αδιευκρίνιστος -αλλά μεγάλος- αριθμός προσφύγων από το Αφγανιστάν. Τα πρώτα χρόνια οι Τούρκοι πολίτες εμφανίζονταν αλληλέγγυοι με τους πρόσφυγες, όπως άλλωστε και οι Έλληνες στην κρίση του 2015. Με τον καιρό, όμως, και με την οικονομική κρίση στην Τουρκία να βαθαίνει η πλειονότητα των ντόπιων άρχισε να βλέπει τους πρόσφυγες ως επικίνδυνους αντιπάλους στην αγορά εργασίας ως φτηνά εργατικά χέρια που τους παίρνουν τις δουλειές. Στη διάρκεια της -παρατεταμένης- προεκλογικής περιόδου στην Τουρκία οι προεδρικές συμμαχίες (του Ταγίπ Ερντογάν, του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και του υπερεθνικιστή Σινάν Ογάν) διαγκωνίζονταν για το ποια θα μιλήσει με περισσότερη αυστηρότητα για τους πρόσφυγες και θα υποσχεθεί την ταχύτερη απέλασή τους. Ταυτόχρονα, ο -ηττημένος- Κιλιτσντάρογλου ως πιο φιλοδυτικός φιλοδοξούσε να διαπραγματευτεί μια καλύτερη συμφωνία με την Ε.Ε. για τους πρόσφυγες. Τώρα, θα είναι πάλι ο Ερντογάν που θα παζαρέψει με τις Βρυξέλλες. Και μένει να δούμε τι θα καταφέρει και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις όποιας νέας συμφωνίας για την Ελλάδα ως άμεση γειτόνισσα.
Η «ιστορική συμφωνία» για το άσυλο
Βεβαίως, μια τέτοια διαπραγμάτευση θα πάρει πολύ χρόνο, καθώς η Ε.Ε. αντιδρά με ταχύτητα μόνο όταν έχει φτάσει ο κόμπος στο χτένι. Ενώ της είχε πάρει μόλις λίγους μήνες να φτάσει στην πρώτη «δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας», όταν κόντευαν να τιναχτούν στον αέρα τα ελληνικά νησιά και οι εύθραυστες χώρες της Βαλκανικής, και έφταναν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στα σύνορα της Γερμανίας, τώρα δεν φαίνεται να βιάζεται. Όπως δεν βιάστηκε να συμφωνήσει για την αναθεώρηση της πολιτικής ασύλου. Αν και εδώ και επτά χρόνια τα κράτη-μέλη προσπαθούν να συμφωνήσουν για το πώς θα χειριστούν το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα, πώς θα μοιραστούν τα βάρη, κατάφεραν μόλις το βράδυ της περασμένης Πέμπτης να καταλήξουν σε μια συμφωνία για τους κανονισμούς της διαδικασίας ασύλου και για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης σε επίπεδο Συμβουλίου Εσωτερικών Υποθέσεων, που σημαίνει ότι υπάρχει ακόμα δρόμος για να οριστικοποιηθεί η συμφωνία. Η οποία ορίζει, πρώτον, ότι οι χώρες πρώτης υποδοχής, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, πρέπει να δημιουργήσουν αυστηρά ελεγχόμενες εγκαταστάσεις υποδοχής, όπου θα παραμένουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες μέχρι να εξεταστεί το αίτημα ασύλου, διαδικασία που θα πρέπει να ολοκληρώνεται το αργότερο μέσα σε τρεις μήνες. Σε απλά ελληνικά, αυτό σημαίνει ότι οι κατατρεγμένοι θα περιμένουν φυλακισμένοι να κριθεί το αίτημά τους.
Δεύτερον, για τους «τυχερούς» που θα πάρουν άσυλο θα γίνουν πιο αυστηροί οι κανόνες μετακίνησής τους σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Ωστόσο, θεσμοθετείται πλέον μια «υποχρεωτική αλληλεγγύη», που προβλέπει τη μετακίνηση 30.000 ανθρώπων τον χρόνο από τις χώρες πρώτης υποδοχής προς τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Σε όσες χώρες δεν συμμορφώνονται, όπως, για παράδειγμα, η Ουγγαρία και η Πολωνία, που έχουν ξεκαθαρίσει ότι αρνούνται, θα επιβάλλεται πρόστιμο 20.000 ευρώ ανά άτομο. Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι η αλληλεγγύη δεν έγινε και τόσο υποχρεωτική και ότι όσοι πληρώνουν μπορούν να συνεχίσουν να φορτώνουν στους άλλους τους κατατρεγμένους.
Τρίτον, για όσους ανθρώπους απορριφθεί η αίτησή τους για άσυλο, η συμφωνία προβλέπει ότι θα επαναπροωθούνται στις χώρες εισαγωγής, εφόσον έχουν κριθεί ασφαλείς.
Αυτή η συμφωνία είναι καλύτερη από την πρότερη κατάσταση, όταν την ευθύνη για τους πρόσφυγες την είχαν οι χώρες πρώτης υποδοχής - και μόνο παράτυπα ή χάρη στη… γενναιοδωρία των χωρών προορισμού έφευγε ο πρόσφυγας από την Ελλάδα ή την Ιταλία για να πάει στη Γερμανία ή στη Σουηδία. Ωστόσο, πρόκειται για μια συμφωνία που ουσιαστικά θεσμοθετεί την παραβίαση των περιβόητων «ευρωπαϊκών αξιών», για τις οποίες η Κομισιόν έχει ορίσει και αρμόδιο επίτροπο, τον Μαργαρίτη Σχοινά, ο οποίος τη χαρακτήρισε «ιστορική».
πηγη: https://www.avgi.gr