Loading...

Κατηγορίες

Πέμπτη 07 Μάι 2020
Το νομοσχέδιο για το περιβάλλον και η Αχαϊα- Του Κώστα Μάρκου
Κλίκ για μεγέθυνση

 

 

 

Μερικά δεδομένα που αφορούν την Αχαΐα με την εφαρμογή του νέου ΝΑ που εισηγείται η κυβέρνηση της ΝΔ και ο Υπουργός Κ. Χατζηδάκης

Σύστημα προστατευόμενων περιοχών (ΠΠ)

Σημαντικό πρόβλημα είναι η αφαίρεση της αρμοδιότητας έκφρασης γνώμης για υπό αδειοδότηση έργα και δραστηριότητες από τα νέα σχήματα διοίκησης ΠΠ. Δηλαδή ο Φορέας Διαχείρησης (ΦΔ) του Βουραϊκού ή της Στροφυλιάς (με την νέα μορφή τους) δεν θα μπορούν να εκφράσουν καν γνώμη ασχέτως το πόσο επιβαρυντικό είναι ένα έργο για το προστατευταίο αντικείμενο τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυτόματη ακύρωση δράσεων περιβαλλοντικής προστασίας. Είναι αλήθεια ότι αρκετοί ΦΔ που διαθέτουν και το κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό είχαν ως τώρα εκφράσει αντιρρήσεις για έργα που δεν άρμοζαν στην περιβαλλοντική προστασία των περιοχών τους.  Προφανώς αυτό ενοχλεί.

Η απογοητευτική αποδυνάμωση της τοπικής συμμετοχής που πρέπει επιτέλους να αντιμετωπιστεί ως θεμελιώδες συστατικό για τη βιώσιμη διοίκηση των πυρήνων βιοποικιλότητας της χώρας. Ως τώρα στα διοικητικά συμβούλια των ΦΔ συμμετείχαν αρκετοί κοινωνικοοικονομικοί φορείς της περιοχής. Αυτό είχε τρία (μεταξύ άλλων) σημαντικά πλεονεκτήματα: 1. Οι αποφάσεις διαχείρισης ήταν συλλογικές επομένως οι τοπικοί παράγοντες είχαν λόγο στην διαχείριση της ΠΠ της περιοχής τους (ο ορισμός της διαβούλευσης), 2. Δεν είχαν πλέον την δικαιολογία «δεν ήξερα, δεν με ρώτησαν» που συνήθως έλεγαν όταν η διαχείριση γινόταν από ένα μη συλλογικό όργανο (π.χ. Δασαρχείο). 3. Οι τοπικοί φορείς μάθαιναν για τις ΠΠ, αφουγκράζονταν τα συμφέροντα και τα ειδικά ενδιαφέροντα των τοπικών κοινωνιών, τυπικά και ουσιαστικά τις εκπροσωπούσαν. Για παράδειγμα οι Δήμοι Καλαβρύτων και Αιγιαλείας ήταν μέλη του ΔΣ του ΦΔ Χελμού-Βουραικού και έτσι είχαν αποφασιστική εξουσία στην διαχείριση της περιοχής. Πέρα από τα προβλήματα καθυστερήσεων ή συγκρούσεων συμφερόντων, το σχήμα αυτό ήταν η εξασφάλιση ότι γινόταν διαβούλευση με την τοπική κοινωνία. Με το νέο νομοσχέδιο ο ρόλος τους περιορίζεται σε μια μη υποχρεωτική (ως προς την σύσταση της) συμβουλευτική επιτροπή διαχείρισης της οποίας την άποψη, λαμβάνει υπόψη του (αν το επιθυμεί) το νέο διαχειριστικό σχήμα. Σημαντικό στοιχείο της διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών βάσει διεθνών και ευρωπαϊκών ενδεδειγμένων πρακτικών είναι η τοπικότητα και η συμμετοχικότητα στη διαχείριση. Και τα δύο αυτά στοιχεία είναι υποβαθμισμένα στο προτεινόμενο νομικό καθεστώς, σε σχέση με το ισχύον.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τη φύλαξη, το νομοσχέδιο αν και αναφέρει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς δεν επιλύει τα υφιστάμενα προβλήματα φύλαξης των ΠΠ με κυριότερο την ανάγκη οι φύλακες των φορέων ή τα μελλοντικά στελέχη των μονάδων διαχείρισης να έχουν ανακριτικά καθήκοντα ή/και να συνεργάζονται υποχρεωτικά με τις αρμόδιες αρχές και σώματα (λιμεναρχεία, δασαρχεία, αστυνομία, κλπ) τόσο στον από κοινού σχεδιασμό της φύλαξης της εκάστοτε ΠΠ, αλλά και επιχειρησιακά κατά την υλοποίηση της φύλαξης με μικτά κλιμάκια στο πεδίο. Επομένως δεν γίνεται καμιά προσπάθεια βελτίωσης της προβληματικής, έτσι αλλιώς σήμερα, φύλαξης.

Μείωση των 36 σήμερα ΦΔ και μετατροπή τους σε 24 μονάδες Διαχείρισης. Αντί λοιπόν να αυξάνονται τοπικά τα σχήματα διαχείρισης, μειώνονται και γίνονται πιο συγκεντρωτικά. Το στοιχείο της τοπικότητας χάνεται και κανείς δεν ξέρει αν η διαχείριση μιας ΠΠ όπως ο Χελμός-Βουραικός θα γίνεται από την φυσική του έδρα που είναι τα Καλάβρυτα  ή από την Πάτρα (στην καλύτερη περίπτωση…). Ήδη οι σημερινοί 36 ΦΔ καλούνται να διαχειριστούν τεράστιες περιοχές, σίγουρα με τις 24 θα είναι ακόμα χειρότερα τα πράγματα. Και μιλάμε για σχήματα που πρέπει να είναι κάθε μέρα έξω στο πεδίο, να έχουν διαρκή παρουσία στις περιοχές τους για φύλαξη, για διαχείριση, για επαφή με τον κόσμο της υπαίθρου, δηλαδή επαφή με το φυσικό αντικείμενο. Και ας μην ξεχνάμε και τις χαμένες θέσεις εργασίας ή τα οφέλη της τοπικής οικονομίας όταν επιστημονικό προσωπικό εργάζεται σε ορεινές περιοχές όπως τα Καλάβρυτα. Η συγκέντρωση των Μονάδων και η μετατροπή τους από ένα δυναμικό, ευέλικτο  σχήμα σε μια ακόμα «υπηρεσία» κάνει το σύστημα απρόσωπο, τους ντόπιους δύσπιστους, την εργασία στο φυσικό αντικείμενο δύσκολη.

Έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)

Η εκτίμηση μου είναι ότι η απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας προκειμένου να διευκολυνθούν οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα επηρεάσει τους ορεινούς όγκους της περιοχής των Καλαβρύτων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας έρευνας από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, οι ανεμογεννήτριες που ήδη βρίσκονται σε διάφορα στάδια αδειοδότησης για περιοχές εκτός Natura επαρκούν για να υπερκαλυφθεί κατά δύο έως τρεις φορές ο εθνικός στόχος για το 2030. Παρά ταύτα, αυτή τη στιγμή εκκρεμεί η αδειοδότηση για επιπλέον 5.514 ανεμογεννήτριες μέσα σε προστατευόμενες περιοχές. Για ποιο λόγο λοιπόν να κατοχυρωθούν επιπλέον  άδειες και να επιβαρύνουμε τις πιο παρθένες περιοχές της Ελλάδας;    Διαφαίνεται μια εύνοια προς τα μεγάλα έργα ΑΠΕ το προτεινόμενο νέο καθεστώς ευνοεί τις μεγάλες εγκαταστάσεις εις βάρος των μικρών και μεσαίων επενδυτών και των ενεργειακών κοινοτήτων: όσο μεγαλύτερη η εγκατάσταση, τόσο μικρότερο είναι το χρηματικό αντίτιμο που πληρώνει στις επιμέρους βεβαιώσεις. Δίνονται ευνοϊκές διευκολύνσεις για τα αιολικά πάρκα, λίγο πριν την αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ. Δημιουργούν τετελεσμένα για να προλάβουν τις αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών και να γίνουν όσα περισσότερα έργα γίνεται.

Περιοχές Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) σε Π.Π.

Ο νόμος 3937/2011 "Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις" είχε ρητή απαγόρευση της χωροθέτησης "περιοχών ολοκληρωμένης τουριστικής ανάπτυξης" (ΠΟΤΑ) μέσα σε προστατευόμενες περιοχές. Λογική απαγόρευση, ώστε να μην καταλαμβάνονται οι περιοχές Natura από εκτεταμένες αναπτύξεις ξενοδοχειακών μονάδων, τουριστικών χωριών, γηπέδων γκολφ, κλπ. Επιτρέπεται μεν, πολύ σωστά, η τουριστική δραστηριότητα και ανάπτυξη, όμως με κατασκευές και ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις που δεν καταλαμβάνουν και δεν αλλοιώνουν τεράστιες εκτάσεις, αλλά σέβονται τα ευαίσθητα στοιχεία του περιβάλλοντος. Αυτή η απαγόρευση εξαφανίζεται, καθώς η σχετική πρόβλεψη του νόμου 3937/2011 καταργείται. Δεν ξέρω αν προβλέπεται ή σχεδιάζεται κάποια τέτοιου μεγέθους επέμβαση σε Στροφυλιά ή Καλάβρυτα αλλά είναι σίγουρο ότι δεν θα υπάρχει πλέον εμπόδιο για τέτοιες μεγάλες επεμβάσεις π.χ. ένα γήπεδο γκόλφ στην Στροφυλιά ή μια τεράστια τουριστική εγκατάσταση σε συνδυασμό με το Χ.Κ. στα Καλάβρυτα. Και όλα τα αυτά συνήθως είναι all inclusive με μικρά οικονομικά οφέλη για την τοπική οικονομία.

Υδρογονάνθρακες και άλλες χρήσεις

Νομίζω ότι εδώ παίζεται το χοντρό παιχνίδι. Επανακαθορίζοντας τις ζώνες προστασίας και τις χρήσεις τους, ενόψει και των υπό σύνταξη Π.Δ. για τις Π.Π. ξαναμοιράζεται η τράπουλα. Ας πάρουμε την περιοχή της Στροφυλιάς που έχει οικόπεδα προς παραχώρηση και εκμετάλλευση.

96369145_2649847778671296_7172024879519105024_n.jpg

 

 

Με το νέο νομοσχέδιο προβλέπονται 4 ζώνες προστασίας μέσα σε Natura ή Εθνικά Πάρκα.

  1. Ζώνη απόλυτης προστασίας της φύσης
  2. Ζώνη προστασίας της φύσης
  3. Ζώνη διαχείρισης οικοτόπων και ειδών
  4. Ζώνη βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων

Στις 3 και 4 επιτρέπει τις εξορύξεις αν και στην 3 «ως ζώνες διατήρησης οικοτόπων και ειδών ορίζονται εκτάσεις που υπόκεινται σε κατάλληλη διαχείριση για τη διασφάλιση ικανοποιητικού βαθμού διατήρησης των προστατευταίων αντικειμένων (τύπων φυσικών οικοτόπων και ειδών ενωσιακής σημασίας ή/και εθνικού ενδιαφέροντος) που αυτές φιλοξενούν. Στις Ζώνες Διαχείρισης Οικοτόπων και Ειδών απαγορεύονται ή περιορίζονται, σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις της πράξης χαρακτηρισμού της προστατευόμενης περιοχής ή/και του οικείου Σχεδίου Διαχείρισης, δραστηριότητες όταν αυτές είναι σε θέση μεμονωμένα, σωρευτικά με άλλες ή σε συνέργεια με άλλες, να υποβαθμίσουν τον βαθμό διατήρησης προστατευταίου αντικειμένου και ειδικά όταν η υποβάθμιση αυτή δρα αρνητικά στην κατάσταση διατήρησης του προστατευταίου αντικειμένου σε εθνικό επίπεδο». Όταν λοιπόν επιτρέπονται βαριές δραστηριότητες όπως λατομεία, εξορύξεις κτλ. καταλαβαίνουμε ότι οι δηλώσεις για προστασία είναι μια σκέτη κοροϊδία.

Τέλος έχει την δυνατότητα με βάση τις υπό διαμόρφωση Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες και τα Π.Δ. που θα ακολουθήσουν για κάθε περιοχή Natura να μην περιλάβει εντός τις ζώνες 1 και 2, να είναι μόνο 3 και 4 και επομένως ανοικτό το πεδίο για κάθε είδους χρήση και πόσο μάλιστα βαρειών δραστηριοτήτων. Αν αυτό συνδυαστεί με την κατάργηση των ΦΔ και την «απλοποίηση» των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης τότε ανοίγει ο δρόμος για ρυπογόνες δραστηριότητες εντός περιοχών όπου η περιβαλλοντική προστασία θα έπρεπε να είναι το πρώτο και κύριο μέλημα.

Νομίζω ότι η Στροφυλιά θα είναι ένα από τα θύματα αυτού του νομοσχεδίου και από μια περιοχή σύμβολο ως ένας από τους σπανιότερους βιοτόπους της χώρας και περιοχή RAMSAR, θα καταλήξει να γίνει μια  περιοχή εξυπηρέτησης ποικίλων «επενδύσεων».

Και το κερασάκι στην τούρτα το άρθρο 110, γιατί πλέον αρκετοί τοπικοί αιρετοί άρχιζαν να αντιδρούν και κάπως έπρεπε να καμφθούν οι αντιστάσεις. Μπαίνουμε λοιπόν στην Στροφυλιά (aka οικόπεδο εξορύξεων) και χωρίς να ρωτάμε κανέναν κάνουμε την δουλίτσα μας χωρίς να ρωτάμε. Συγκεκριμένα: «Για τη διενέργεια των σεισμικών ή άλλων γεωφυσικών και γεωλογικών ερευνών που προβλέπονται στις άδειες αναζήτησης που εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος, καθώς και στις συμβάσεις έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων που συνάπτει το Ελληνικό Δημόσιο, ο Ανάδοχος δύναται να χρησιμοποιεί, εντός του πλαισίου του παρόντος και των αδειών αναζήτησης και συμβάσεων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων βάσει των οποίων διενεργούνται, εκτάσεις που ανήκουν στο Δημόσιο, στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στα νομικά πρόσωπα αυτών, για το χρονικό διάστημα διενέργειας των παραπάνω ερευνών. Για την ανωτέρω προσωρινή χρήση δεν απαιτείται η λήψη οποιασδήποτε άδειας, έγκρισης ή συναίνεσης από τα παραπάνω πρόσωπα υπό την ιδιότητά τους ως κυρίων, νομέων ή κατόχων των εκτάσεων αυτών».

Με λίγα λόγια το νέο νομοσχέδιο καταργεί την ουσία της προστασίας των περιοχών Natura 2000 και προωθεί ακόμα και μεταλλευτικές δραστηριότητες και εξορύξεις υδρογονανθράκων σε περιοχές προστασίας της φύσης.

 

Αυθαίρετα

Οι ΠΠ της Αχαΐας δεν έχουν μεγάλα θέματα αυθαίρετων κατασκευών προς «τακτοποίηση». Μάλλον είναι από τις πιο «καθαρές». Αυτό φαίνεται και από την ως τώρα ανάρτηση των δασικών χαρτών στην Αχαΐα όπου οι ιώδεις περιοχές είναι λίγες και αυτές εκτός των δύο Εθνικών Πάρκων της, κυρίως στη Λακόπετρα και στα δυτικά όρια του πολεοδομικού συγκροτήματος της Πάτρας.

Όπως και να έχει το ζήτημα της αυθαίρετης δόμησης μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις επανέρχεται στην επικαιρότητα και συγκεκριμένα μέσα από τα άρθρα 50 έως 55 του νομοσχεδίου. Προκρίνεται  μία παράλληλη και ξέχωρη διαδικασία από την ανάρτηση του Δασικού Χάρτη εντός των ιωδών περιγραμμάτων, η οποία προβλέπει την τακτοποίηση των κατοικιών και των συνοδών κατασκευών για διάστημα 30 ετών. Η παράλληλη αυτή διαδικασία τακτοποίησης των αυθαιρέτων, η οποία υπονομεύει την αξία του Δασικού Χάρτη και του Δασολογίου, δεν προσδίδει κανένα αίσθημα δικαίου, ενώ τιμωρεί ουσιαστικά όσους δεν πρόλαβαν ή δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να οικοδομήσουν. Κανονικά αυτή η διαδικασία τακτοποίησης θα έπρεπε να ακολουθεί τη διαδικασία εξέτασης των αντιρρήσεων του αρθ.18 του ν.3889/2010 και όχι να προηγείται ή να γίνεται παράλληλα. Και σίγουρα δεν αποτελεί αντικίνητρο για μελλοντικές αυθαιρεσίες.

Το σ/ν, με τα επίμαχα άρθρα, προσθέτει έναν ακόμη τρόπο διευθέτησης της αυθαίρετης δόμησης. Η αντιμετώπιση κατασκευών και ιδιοκτησιών εντός μη εγκεκριμένων οικισμών της παρ. 2β του αρθ. 23 του ν. 3889/2010, όπως ορίζεται στο αρθ. 24 του ίδιου νόμου, προβλέπει μία πολύ πιο διαφορετική διαδικασία από αυτή της τακτοποίησης. Το ερώτημα που ανακύπτει είναι, πώς γίνεται μία αυθαίρετη κατασκευή εντός δασικής έκτασης να αντιμετωπίζεται με πολύ πιο ευνοϊκούς όρους, όταν υπάγεται μέσα στα αμφιλεγόμενα όρια μιας οικιστικής πύκνωσης και με αυστηρότερους όρους όταν υπάγεται μέσα σε ένα μη εγκεκριμένο Σχέδιο Πόλης.

Κατοικία

Με το νέο νομοσχέδιο προβλέπονται 4 ζώνες προστασίας μέσα σε μια Natura ή ένα εθνικό Πάρκο.

  1. Ζώνη απόλυτης προστασίας της φύσης
  2. Ζώνη προστασίας της φύσης
  3. Ζώνη διαχείρισης οικοτόπων και ειδών
  4. Ζώνη βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων

Στις 1-2 δεν επιτρέπεται η δόμηση κατοικιών (δηλαδή ότι χτίζεται θα είναι αυθαίρετο) ενώ στην 3 θα επιτρέπεται μόνο εντός σχεδίου οικισμού. Λογικά στην 4 δεν υπάρχει περιορισμός, αλλά αυτό μένει να φανεί και με τα ΠΔ που θα εξειδικεύουν τις χρήσεις. Δεν είναι σαφές. Τα άρθρα που αφορούν χρήσεις γης και καλύψεις γης είναι αρκετά συγκεχυμένα και θέλουν μια πιο λεπτομερή ανάλυση. Επίκειται νομοσχέδιο εντός Μαΐου (όπως προκύπτει από δημοσιεύματα) για τα θέματα δόμησης και ίσως εκεί να υπάρχει μια πιο σαφής πρόθεση για το τι θα γίνει. Όπως και να έχει η εκτός σχεδίου δόμηση θα έπρεπε να έχει καταργηθεί εδώ και χρόνια. Είναι μια παγκόσμια πατέντα της χώρας μας που έχει θρέψει γενιές και γενιές αυθαιρεσίας.

(Ευχαριστώ τον Καλαβρυτινό ειδικό επιστήμονα Ηλία Τζιρίτη για τις πολύτιμες πληροφορίες του)

Δευτέρα, 04 Μαΐου 2020 12:30

*Του καθηγητή και βουλευτή Αχαΐας του ΣΥΡΙΖΑ

 
© Copyright 2011 - 2024 Στύξ - Ανεξάρτητη Πολιτισμική και Πολιτική Εφημερίδα της Βόρειας Πελοποννήσου