Του Σωτήρη Μουτζουρέλη συγγραφέα - εκπαιδευτικού

Πλάτανος 5 Ιουλίου 2012

«Χρειαζόμαστε μιαν άλλη παιδεία. Μια εσωτερική παιδεία, μια παιδεία που να μην προσβάλλει το παρελθόν». Νικηφόρος Βρεττάκος.

Με την καλοκαιρινή γιορτή λήξης των μαθημάτων του 2ου Δημοτικού Σχολείου Ακράτας στις 13 Ιουνίου, η παιδεία μας φόρεσε όλα τα γιορτινά της πλουμίδια που η υπομονετική βοηθός της, η αγωγή, προετοίμαζε και φύλαγε όλο το χρόνο η αγαθή καλο-μάνα Εκπαίδευση. Διάλεξε από την προίκα της τη χαρισματική Κυρά-Παράδοση. Κρατά στο χέρι χαρτί και καλαμάρι, στέκεται στον κ. Έθιμο και λέγει: Όμορφα σε κανακεύω, σε κρατώ στη ζωή νικώντας το χρόνο. Πάρε ότι νομίζεις από τους θρύλους και τη μυθολογία και πορευθέντες, μαθητεύσατε το Κράθιο.

Η Παράδοση στη σχολική σκηνή ως δρώμενο

Η πατρίδα μας γέννησε και ανάθρεψε το θέατρο,. Αναρίθμητα είναι τα διάσπαρτα αρχαία θέατρα, όπου η τέχνη με την αμεσότητα του λόγου από την ιερή θυμέλη ως τραγωδία και κωμωδία που - αν και βρίσκονται σε σύγκρουση - καταλήγουν στην κάθαρση και στην ταπείνωση του κακού με θρίαμβο του καλού.

Το σχολικό θέατρο, έχει την απαρχή του από του από τους γραμματοδιδάσκαλους, ως υποχρεωτική εκδήλωση και απολογισμός του ετήσιου διδακτικού έργου, σε μια σχέση δασκάλου και μαθητή, όπως του κηπουρού με το καλλιεργούμενο άνθος. Το σχολικό θέατρο σήμερα μετέχει ενεργά στο σκοπό της αγωγής ως καλαισθητικό της στοιχείο.

Το παιδικό θέατρο, όταν γράφεται από ενήλικες και ερμηνεύεται από αυτά, έχει πολλές δυσκολίες, όπως η αμεσότητα του λόγου πεζού ή έμμετρου, η κυριαρχία της ταύτισης με το ρόλο, η εκμάθηση της σωστής κίνησης, η απαιτούμενη μίμηση. Το τοποχρονικό της εξέλιξης του θέματος, αναλαμβάνει η σκηνογραφία, η μουσική επένδυση, ο κατάλληλος φωτισμός, η ένδυση.

Το θέατρο με παιδιά, είναι ένα άριστο παιδαγωγικό κι ειδολογικό μέσο: Απελευθερώνει το παιδί, όταν ταυτίζεται με τον υποδυόμενο ήρωα. Τοποθετείται σε καταστάσεις - τάχα - ανταγωνιστικές, εκδηλώνει τις σωματικές και πνευματικές του ικανότητες, νιώθει τη χαρά και ενδυναμώνεται από το ευχάριστο αυτό συναίσθημα που του δίνει η συνεργασία με τους ομοίους του, τάσσεται αλληλέγγυος και συμμέτοχος με τη δική τους θέση στη δυναμική της ομάδας, με αναστολή της εγωκεντρικής στάσης και διάθεσης.

Τα παιδιά, δεν είναι άβολα πλάσματα, ούτε αγνώμονα. Είναι αδύναμα βιολογικά, αλλά η συσσωρευμένη ενέργεια τους σε όργανα νέα και αμεταχείριστα, παρέχει θαυμαστές ικανότητες ομαδικής και ατομικής δράσης και απόδοσης μαθησιακής, αρκεί να αφαιρηθεί το καπάκι της αποθάρρυνσης και καταπίεσης. Τότε ξανοίγονται, συγκροτούν φιλικές συμμορίες, η τάξη μεταβάλλεται σε κυψέλη. Και αβίαστα έρχεται η καταξίωση του δασκάλου και του σχολείου από τα ίδια τα παιδιά. Είναι πια βέβαιο πως το διδακτικό προσωπικό, θα έζησε στιγμές βιωματικής επίζησης και ικανοποίησης αφού ματτήρησαν τον αθεράπευτο παιδαγωγικό τους έρωτα με ανταπόκριση, ανταπόδοση και αντήχηση. Κέρδισε την υστεροφημία. Άναψαν τα φώτα για το φωτισμό του εσωτερικού ανθρώπου.

Το χρέος προς την Εθνική μας παράδοση

«Η Παράδοση, δεν σημαίνει οπισθοδρόμηση και είναι κακόπιστο να αποσυνδέεται από την πρόοδο». Παν. Φωτέας.

Ακολουθώντας αθόρυβα τη ροή του χρόνου, εμφανίζεται ως μόρφωμα λαϊκό, σύντομο, αφηγηματικό, πνευματικό δημιούργημα δροσερής φαντασίας. Φιλική στη συνήθεια, καταδεχτική στη μετακένωση. Την παραλαμβάνουν οι καιροί, την κρατούν και την φυλάγουν μέχρι να την παραδώσουν σε άλλους με μορφή εθίμου, δεσμού που ξετυλίγεται, ανανεώνεται και τροφοδοτείται από πολιτισμικά τοπικά στοιχεία κάθε τόπου, με ταυτότητα και επιστρωματώσεις, όπως η κληρονομιά. Την διεκδίκησε και την κέρδισε το σχολείο. Την μπόλιασε κι έκλεισε πάνω στο σώμα της αγωγής, σαν βασική αείροη κοίτη που πέφτουν όλα τα παραποτάμια των λαϊκών παλμών, θρύλοι, δοξασίες, μύθοι, μυθολογία, παροιμίες, όλα αποθησαύρισα σοφίας και ομορφιάς σε αντιπαράθεση με το χρόνο. Το παρελθόν δίνει την ανάμνηση στο γενέσιο, το μέλλον ανοιχτό στη διαφύλαξη και το παρόν σπρώχνεται από το ένα στο άλλο.

Οι εκπαιδευτικοί ώστε αυτοί οι εθιμογράφοι

Μια θεατρική εξέλιξη ενός εθίμου, ξεκινά από τη στιγμή που διαταράσσεται η ισόρροπη σχέση του ατόμου με τον εγγύς περιβάλλοντα χώρο από αίτια φυσικών φαινομένων, δοξασιών, μυθοπλασιών που ερμηνεύονται έτσι, ώσπου να καταλήξουν βαθύτερες επιθυμίες και προσδοκίες.

Οι δάσκαλοι του σχολείου, χωρίς να αποφύγουν το πλαίσιο του συντηρητισμού Φύση - Πατρίδα - Οικογένεια - Θρησκεία, κινήθηκαν νεωτερικά με προσωπικό εθιμικό προσανατολισμό. Έκλεισαν το τετράγωνο πλαίσιο στις δικές τους συνισταμένες βρήκαν το στίγμα στο περιβάλλον, στον κοινωνικό προβληματισμό με λόγο σαφή, ευρηματικότητα με πολύ χιούμορ και οξυδέρκεια, χωρίς να αποκόπτεται από το λεξικολογικό ρεπερτόριο των μαθητών. Παίζουν με το λόγο με λυρισμό συνάμα ρεαλιστικό. Κατάφεραν να μεταδώσουν μια απροσδιόριστη γοητεία του κάθε εθίμου, τη νοσταλγία του, τη γλυκιά μέθη που εκμηδενίζει κάθε εσωτερική αντίσταση, που σταματά το χρόνο και μας μεταφέρει στον κόσμο του ρεμβασμού και του ονείρου.

Αυτοί οι ΔΑΣΚΑΛΟΙ μέσα στο εργαστήρι της τάξης τους γνωρίζοντας τις κλίσεις και τις ικανότητες κάθε τους παιδιού, επιμέρισαν τους ρόλους αλάνθαστα. Πήραμε την απάντηση στο ερώτημα πώς θέλουμε το δάσκαλο, την αγωγή, το σχολείο. Και κάτι άλλο : Τίποτε δεν θα χαθεί αφού υπήρξε μια φορά που δημιούργησε μοντέλο, μη ανταλάξιμο.

Μαθητές και δάσκαλοι, κατάφερε να μας δείξουν εθνικές δραστηριότητες μαζί και η κυρία Ντορεμι που χρωματίζουν τη ζωή, την πορεία του λαού μας, τη σπιρτάδα μέσα από το φίλτρο της επινοητικότητας και καθημερινότητας. Ας τις προφυλάξουμε από άκαιρες, φονικές παρεμβάσεις. Θησαυρό πολύτιμο και αδαπάνητο μας χάρισε το Σχολείο.

Η Γερακίνα. (Μπορεί έτσι να έγινε)

Διάλεξε η Κυρά- Παράδοση τα ύδατα της Στυγός και άφησε απεσταλμένο της τον κ. Έθιμο να καταγράψει την επίσκεψη τη Γερακίνας, που κίνησε από τις Σέρρες όχι για να φέρει αθάνατο νερό, αλλά για να λάβει μέρος στη συνδιάσκεψη με αντιπροσώπους γης και ουρανού με θέμα: τοπικά προϊόντα, επάρκεια, ποιότητα, εμπορική και αγοραστική προτίμηση. Έφτασε, χωρίς να πέσει στο πηγάδι, καβάλα σε αστεράτο άλογο και νύχι ακαλίγωτο. Την περίμεναν οι μεγαλύτερες μυθικές προσωπικότητες , ο βασιλιάς Πηλέας με τη γυναίκα του τη Θέτιδα, ο γιος τους Θείοεος Πηλείδης Αχιλλέας, η ποδήνεμος βοηθητική θεά του Ολύμπου Ίρις, ο φτεροπόδαρος Κερδώος Ερμής, οι κόρες του Δία Ορειάδες, Αλσηίδες και Ναπαίες νύμφες με τα πρώτα δώρα τους λάδι, μέλι, κρασί, προκειμένου να εμπνεύσουν τη Γερακίνα, ώστε να λάβει το χάρισμα της νυμφόληπτης. Και χάρηκς η Γερακίνα από τις περιποιήσεις της Ίριδας και τα πρώτα δώρα των Νυμφών. Ένα καλαίσθητο κάνιστρο γέμισε ξαφνικά με όλα τα τοπικά προϊόντα, μικρός κήπος της Εδέμ: φασολάκια, κεράσια, μήλα, πεπόνια, λεμόνια, σταφίδα, σταφύλια, ακόμα και μούσμουλα. Και ο έμπορος και Κερδώος Ερμής, αφού τη βοήθησε να ανέβει στο άλογο της λέγει : Έχουν γουλιές από αθάνατο νερό,. Φρόντισε τη διακίνησή τους ώστε να ανακάμψει η αγορά με την αγοραστική τους προτίμηση. Μπορεί έτσι να έγινε. Ο κ. Έθιμος πλούτισε την εμπειρία του. Σημασία έχει η πλοκή, η ευρηματικότητα στη μυθοπλαστική άρθρωση και σκοπιμότητα.