Ως μέτρα εμφανίζει η κυβέρνηση ρυθμιστικές παρεμβάσεις σχετικά με τα χρέη στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και αναφορικά με τις ρευματοκλοπές, φαινόμενα που θα μπορούσαν να έχουν ήδη ελεγχθεί και σε έναν βαθμό αντιμετωπιστεί, αν και εντάθηκαν τα τελευταία χρόνια, είτε ως αποτέλεσμα της έκρηξης των τιμών ρεύματος ή επειδή βρήκαν χώρο μέσα στα προσωρινά, έκτακτα καθεστώτα και στην ανεξέλεγκτη λειτουργία των αγορών.

Συγχρόνως, και στις δύο περιπτώσεις η βασική στόχευση φαίνεται πως παραμένει η περιστολή των ζημιών που προκαλούν στις εταιρείες, οι οποίες ως γνωστόν τις μεταφέρουν σε όλους τους καταναλωτές. Βέβαια, η κυβέρνηση επικοινωνεί ότι ελαχιστοποιώντας τις επισφάλειες των προμηθευτών, θα υπάρξει πιθανό όφελος, το οποίο «αναμένεται να μετακυλιστεί» στα τιμολόγια των καταναλωτών μειώνοντας το ενεργειακό κόστος... Κάτι που μάλλον δεν θα μάθουν ποτέ τα νοικοκυριά, αφού συνήθως η όποια αλλαγή μεταφράζεται πρωτίστως σε επιπλέον κέρδη για τους προμηθευτές.

Πάντως, χωρίς καμία κοινωνική ευαισθησία, έλεγχο και διαχωρισμό συνθηκών και περιπτώσεων, το πιθανότερο είναι ότι θα εξαντληθούν η αυστηρότητα και οι κυρώσεις επί δικαίων και αδίκων.

Στρατηγικοί κακοπληρωτές

Με βάση τις επίσημες ανακοινώσεις που έχουν γίνει από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), ορίζεται ως στρατηγικός κακοπληρωτής ο καταναλωτής «που έχει προβεί σε συστηματική αλλαγή τουλάχιστον δύο προμηθευτών εντός πενταετίας και με αρχή την 1η Ιανουαρίου 2020». Οι στρατηγικοί κακοπληρωτές που εμπίπτουν στην έννοια αυτή δεν θα μπορούν να αλλάξουν προμηθευτή (τρίτη φορά) χωρίς να αποπληρώσουν ή να διακανονίσουν τις οφειλές τους στον τρέχοντα προμηθευτή.

Σ’ αυτόν τον κανόνα, σύμφωνα με τον οποίο οι οφειλέτες ονομάζονται συλλήβδην στρατηγικοί κακοπληρωτές, μάλλον δεν χωράει έλεγχος για την πραγματική ή μη αδυναμία των καταναλωτών να αποπληρώσουν τις οφειλές τους. Από την άλλη, δεν είναι σαφές τι θα συμβεί αν κλείσει ένας κύκλος με αποπληρωμή οφειλών και ανοίξει ένας νέος ή τι γίνεται με χρέη προ του 2020.

Θυμίζουμε ότι με το έκτακτο καθεστώς που ίσχυσε στην προμήθεια από το περσινό καλοκαίρι και λήγει στο τέλος Δεκεμβρίου δόθηκε ταυτόχρονα και η δυνατότητα της ελεύθερης μετακίνησης των καταναλωτών χωρίς ποινές αποχώρησης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου έως τον Αύγουστο 2023, συνολικά οι ληξιπρόθεσμες οφειλές ανέρχονται σε 2.840.766.064 ευρώ, εκ των οποίων 1.198.524.620 ευρώ αφορούν υφιστάμενους πελάτες και 1.642.241.444 ευρώ παλαιούς. Ωστόσο, θυμίζουμε ότι ως προς τις οφειλές από λογαριασμούς η Ελλάδα διατηρεί το ρεκόρ σε όλη την Ε.Ε.: το 26,3% των πολιτών το 2021 είχε απλήρωτους λογαριασμούς, όταν ο μέσος όρος στην Ε.Ε. των 27 και στην Ευρωζώνη ανερχόταν σε 6,4%, δηλαδή 4 φορές λιγότεροι από ό,τι στη χώρα μας.

Σημειώνεται ότι η αδυναμία των νοικοκυριών να θερμάνουν επαρκώς τα σπίτια τους καθώς και τα χρέη από λογαριασμούς αποτελούν τα δύο βασικά συστατικά της ενεργειακής ένδειας. Συνολικά, το ποσοστό των νοικοκυριών που αντιμετώπιζαν ενεργειακή ένδεια το 2021 ανέρχεται σε 12,4% -αυξημένο κατά 12% έναντι του 2020-, ενώ πλήττονται 513.000 νοικοκυριά.

Παράλληλα, έχει προκριθεί και η πρόταση της Ρυθμιστικής αρχής (ΡΑΑΕΥ) που προβλέπει τη σήμανση από τους προμηθευτές των υπερήμερων καταναλωτών σε περιπτώσεις ληξιπρόθεσμων οφειλών (debt flagging), δηλαδή κάτι σαν «Τειρεσίας» για τους οφειλέτες, που αναμένεται να υλοποιηθεί μέσω ειδικής πλατφόρμας στην οποία θα έχουν πρόσβαση οι πάροχοι όταν υπάρχει αίτηση αλλαγής προμηθευτή. Στην πρόταση φαίνεται ότι περιλαμβανόταν και δυνατότητα έκδοσης εντολής αποκοπής από πλευράς προμηθευτών εφόσον ο πελάτης δεν έχει εξοφλήσει ή διακανονίσει τα χρέη του, στοιχείο που φέρεται να επιθυμεί να αποσύρει το ΥΠΕΝ προσπαθώντας να αποφύγει το πολιτικό κόστος μιας πιθανής βροχής διακοπών επί δικαίων και αδίκων, προκαλώντας την αντίδραση των προμηθευτών, που μάλλον θεωρούν πως αν εκλείψει η απειλή της αποκοπής, ακυρώνεται το αποτέλεσμα στο καθεστώς της σήμανσης.

Ρευματοκλοπές

Σύμφωνα και πάλι με τα στοιχεία του ΥΠΕΝ, οι ρευματοκλοπές ανέρχονται περίπου στο 4,8% της συνολικής αγοράς ενέργειας. Ο ΔΕΔΔΗΕ διαπιστώνει περίπου 13.000 ετησίως, με την πλειονότητά τους να αφορά επιχειρήσεις, «από τις οποίες ζημιώνονται οι συνεπείς καταναλωτές» συνολικά κατά περίπου 400 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Το 50% των περιπτώσεων αφορούν ρευματοκλοπές αξίας μέχρι 4.500 ευρώ, το 25% μεταξύ 4.500 και 10.000 ευρώ και 25% άνω των 10.000 ευρώ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ρευματοκλοπές περιλαμβάνονται στους συντελεστές απωλειών (μη τεχνικές) στο δίκτυο και εφαρμόζονται για τον υπολογισμό των ποσοτήτων ενέργειας που χρεώνονται στους προμηθευτές στη χονδρεμπορική αγορά για την προμήθεια πελατών τους στο δίκτυο και συνακόλουθα λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό των τιμολογίων τους. Δηλαδή το κόστος των απωλειών αυτών περνά στους προμηθευτές, που το μετακυλίουν βέβαια στους καταναλωτές.

Πάντως, πριν από μερικούς μήνες, σε ειδική του έκθεση για την ενεργειακή κρίση, ο Συνήγορος του Πολίτη απέδωσε την αύξηση των ρευματοκλοπών και σε νοικοκυριά τα οποία, αδυνατώντας να ανταποκριθούν σε διακανονισμούς οφειλών, έρχονται αντιμέτωπα με τη διακοπή της παροχής. Στη συνέχεια προχωρούν σε παράνομες επανασυνδέσεις κι όταν εντοπίζονται για ρευματοκλοπές, οι νέοι διακανονισμοί είναι υψηλότεροι.

Είναι όμως χαρακτηριστικό ότι, ενώ οι ρευματοκλοπές έχουν εξελιχθεί σε μια μόνιμη πληγή, με το σχετικό πλαίσιο κυρώσεων κ.λπ. να έχει τεθεί από το 2018, μόλις φέτος διαπιστώθηκε ότι περίπου 1,5 εκατ. μετρητές στο πελατολόγιο της ΔΕΗ είναι αγνώστου... ταυτότητας, δηλαδή χωρίς ΑΦΜ.

Τα «μέτρα» που ανακοινώθηκαν πρόσφατα στην ουσία αφορούν αυστηροποίηση του υφιστάμενου πλαισίου:

* Σώρευση της επιβολής χρηματικών προστίμων και φυλάκισης, που μέχρι σήμερα επιβάλλονται διαζευκτικά.

* Προσωρινή αναστολή λειτουργίας της επιχείρησης και καθ’ υποτροπή μόνιμη.

* Προσωρινή ή μόνιμη αφαίρεση της επαγγελματικής άδειας των συνεργών ηλεκτρολόγων.

Παράλληλα, για την αλλαγή φορέα επιχείρησης στην ίδια παροχή ο ΔΕΔΔΗΕ θα ζητά νέα Υπεύθυνη Δήλωση Εγκαταστάτη (ΥΔΕ), ενώ θα γίνεται δειγματοληπτικός έλεγχος των ΥΔΕ με το μητρώο εγκαταστατών ηλεκτρολόγων. Η δε είσπραξη ληξιπρόθεσμων και επιδικασθεισών απαιτήσεων του ΔΕΔΔΗΕ που αφορούν ρευματοκλοπές θα γίνεται μέσω Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ).

www.avgi.gr