Με την πανδημία να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και τα κράτη να λαμβάνουν συνεχώς μέτρα αντιμετώπισης και των οικονομικών συνεπειών της, τα μηνύματα και οι προβλέψεις των οικονομολόγων ξεπερνούν σε απαισιοδοξία ακόμη και την «ελπίδα» του μικρότερου κακού.

Προσπαθώντας να «χαρτογραφήσουμε» την θέση τη Ελλάδας μέσα σε αυτόν τον υγειονομικό – οικονομικό τυφώνα και να δούμε τι μας περιμένει, απευθυνθήκαμε στον Παναγιώτη Κορκολή, πρώην Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Επανδύσεων και ΕΣΠΑ στο υπουργειο Οικονομίας και νυν υπεύθυνο Ανάπτυξης στο Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ.

 

Διότι το ερώτημα, τελικά, στο τέλος της ημέρας παραμένει: ‘Αντε και τη βγάλαμε με την επιδημία. Με την κρίση και τα εργασιακά δικαιώματα τι θα γίνει;

Το… «καλό σενάριο»

«Το καλό σενάριο» μας λέει ο Π. Κορκολής, «λέει ότι μέσα στο Καλοκαίρι, ή και πιο πριν για κάποιες χώρες, θα έχουμε άρση των απαγορεύσεων και σταδιακά αποκατάσταση της παραγωγικής δραστηριότητας. Ενδεχομένως να έχουμε έναν δεύτερο κύκλο έξαρσης της ασθένειας τον χειμώνα, αλλά θα έχουμε κάνει ήδη κάποιες προόδους για το εμβόλιο ή για αντιϊικά φάρμακα ώστε να μην είναι τόσο επικίνδυνη και να μην επηρεάσει την οικονομία στον ίδιο βαθμό».

Αλλά και πάλι, «με βάση το  καλό σενάριο, αυτό που προειδοποιούν όλοι  είναι ότι θα έχουμε μια κρίση σοβαρότερη από πλευράς όγκου ύφεσης, σε σχέση με την κρίση του 2008, μεγαλύτερη δηλαδή κρίση σε σχέση με την μείωση της οικονομικής δραστηριότητας με αυτή του 2008, και πιθανά, κάποιοι λένε, μεγαλύτερη και από την Μεγάλη Ύφεση του 1929. Εάν επικρατήσουν κακά σενάρια η κατάσταση θα είναι ακόμη χειρότερη».

 

Στο καλό σενάριο κάποιοι λένε ότι οι οικονομίες θα πάρουν πολύ γρήγορα μπροστά και το 2021 θα έχουμε μια ανάπτυξη που σχεδόν θα ισοφαρίσει την ύφεση του 2020. Είναι το αισιόδοξο σενάριο “ανάκαμψης τύπου V”, της καμπύλης δηλαδή που λέει ότι όσο απότομη ήταν η κάμψη, τόσο απότομη θα είναι και η άνοδος.

»Υπάρχει βέβαια και η απαισιόδοξη πλευρά κάποιων οικονομολόγων που λένε ότι ειδικά σε κάποιες χώρες, αλλά και παγκοσμίως, η κρίση αυτή θα έχει τόσες σοβαρές επιπτώσεις και τα μέτρα που θα παρθούν για την αντιμετώπισή της δεν θα είναι τόσο αποτελεσματικά, που θα καταλήξει σε μια πολύ βραδεία ανάκαμψη η οποία μπορεί να πάρει και μια πενταετία».

Το «τσουνάμι» θα χτυπήσει περισσότερο την Ελλάδα

Αυτό είναι το «μακροπεριβάλλον μέσα στο οποίο ερχόμαστε να βάλουμε την Ελλάδα. Η Ελλάδα έχει δυστυχώς τις εξής ιδιαιτερότητες που κάνουν τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα:

  1. Εξαρτάται πάρα πολύ από τον τουρισμό και τη ναυτιλία.
  2. Έχει έναν πάρα πολύ μεγάλο αριθμό αυτοαπασχολουμένων και μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, που εξαρτώνται από τη ζήτηση.
  3. Δεν ήμασταν σε ένα σημείο όπου η οικονομία έτρεχε προς τα πάνω και έρχεται τώρα ο κοροναϊός να ανατρέψει τα πράγματα. Διότι το δεύτερο εξάμηνο του 2019 και κυρίως το τελευταίο τρίμηνο του χρόνου, είδαμε μια χειροτέρευση σε πάρα πολλούς δείκτες που μας έκαναν να είμαστε αισιόδοξοι πριν και που πλέον έδειχναν μια επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Ελλάδα. Και αυτοί οι δείκτες είναι το ΑΕΠ, που είχαμε μεγάλη μείωση το τρίτο τέτερτο του 2019, η βιομηχανική παραγωγή, οι εξαγωγές κλπ. Αυτό αποδίδεται στις πολιτικές της Νέας Δημοκρατίας.

»Αν τα λάβουμε όλα αυτά υπόψην, η κρίση στην Ελλάδα θα είναι μεγαλύτερη από τον μέσο όρο των άλλων κρατών της ΕΕ και της Ευρωζώνης. Ειδικά ο τουρισμός, αυτή η μεγάλη, βαριά βιομηχανία της χώρας, δεν μπορώ να φανταστώ πώς μπορεί να είναι κερδισμένος αυτή τη χρονιά. Οι ίδιοι οι επιχειρηματίες του τουρισμού λένε, πως και στο καλύτερο σενάριο που όλα ομαλοποιούνται στο τέλος Μαϊου και ξεκινάνε να έρχονται τουρίστες τον Ιούνιο, θα υπάρχει 30% μείωση, ενώ, αν οι πρώτοι τουρίστες αρχίζουν να έρχονται από τα μέσα Ιουλίου και μετά, πάμε στα 80% μείωση σε σχέση με πέρυσι».

Πόσα, πότε και τι μέτρα;

Πόσο, όμως, βοηθούν τα μέτρα της κυβέρνησης στην άρση των άμεσων συνεπειών και πώς θα επιδράσουν στο παραπάνω δυσοίωνο σενάριο για την ελληνική οικονομία;

«Αυτό που ουσιαστικά λέει η διεθνής πρακτική και ουσιαστικά συμπίπτουν όλοι οι οικονομολόγοι»  είναι λέει ο Π. Κορκολής « ο χρυσός κανόνας, όση ύφεση αναμένεις, εάν θες να την ανασχέσεις, και εφόσον υπάρχουν οι δημοσιονομικές δυνατότητες, τόσα μέτρα πρέπει να πάρεις. Δηλαδή, αν περιμένεις 8% επιβράδυνση της οικονομίας σε σχέση με αυτό που περίμενες πριν τον κοροναϊό, πρέπει να πάρεις 8% μέτρα.

»Πώς θα πάρεις αντίστοιχα μέτρα; Επειδή δεν μπορεί να λειτουργήσει ο ιδιωτικός τομέας, έρχεται το δημόσιο να καλύψει με δαπάνες, ως “πληρωτής τελευταίας καταφυγής”, όπως είναι ο σχετικός διεθνής όρος. Ουσιαστικά το κράτος αναπληρώνει το εισόδημα, ή μέρος του, που χάνουν επιχειρήσεις και εργαζόμενοι. Εξού και τα μέτρα που λαμβάνονται σε όλες τις χώρες.

 

»Έρχεται λοιπόν το κράτος να αναπληρώσει και στο κομμάτι της ζήτησης, που είναι οι εργαζόμενοι (μισθός κλπ) και οι άνεργοι, και στο κομμάτι της προσφοράς, να στηρίξει τις επιχειρήσεις, να μείνουν ανοιχτές και να αρχίσουν να λειτουργούν αν είναι δυνατόν από την επόμενη μέρα της άρσης των περιορισμών.

»Βάζοντας στη συζήτηση και το ότι η Ελλάδα θα έχει χτυπηθεί αρκετά δυνατά από αυτήν την κρίση, καταλαβαίνει κανείς ότι η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να πάρει πολύ γερά μέτρα, αν δεν θέλει να έχει πολύ μεγάλη ύφεση. Και το κυριότερο, αν θέλει να έχει γρήγορη επαναφορά από την ύφεση, όσο μεγάλη κι αν είναι. Το επιχείρημα από την πλευρά της κυβέρνησης λέει, “λίγα – λίγα μέτρα, δεν ξέρουμε τί μας ξημερώνει, πάμε να αναπληρώσουμε τα στοιχειώδη και θα είμαστε έτοιμοι, όταν θα ανοίξουν τα μαγαζιά και αρχίσει η αγορά να κινείται, να βοηθήσουμε τις επιχειρήσεις να ξεκινήσουν ξανά”. Μέτρα με το σταγονόμετρο.

»Αλλά αν δεν πάρεις τώρα γενναία, πολύ γενναιότερα μέτρα από αυτά που παίρνεις – γιατί είναι πολύ συγκρατημένα αυτά που κάνεις – τότε θα έχουμε μεγαλύτερη ύφεση και θα είναι πολύ δύσκολο να την ανασχέσεις. ‘Αρα δεν σημαίνει, ότι αν δεν πάρεις τώρα τα μέτρα και τα πάρεις αργότερα, είναι το ίδιο πράγμα. Αν δεν τα πάρεις τώρα, η ύφεση θα μεγαλώσει και θα θες ακόμη περισσότερα. ‘Η θα μας κοστίσει πολύ περισσότερο η ανάκαμψη από όσο θα μας κόστιζε αν ήμασταν “προ-κυκλικοί”, δηλαδή, πριν τον κύκλο της ύφεσης.

»Αυτό αφαιρεί και το κυβερνητικό επιχείρημα “ναι, αλλά έχουμε και τα δημοσιονομικά μας και το χρέος μας. Θα δανειστεί το κράτος, θα φορτωθεί χρέος. Τι θα γίνει μετά;”. Θα είναι χειρότερα τα πράγματα μετά εάν η ύφεση είναι μεγαλύτερη, γιατί αυτό που μετράει είναι η σχέση ΑΕΠ προς χρέος και το αντίστροφο. Αν έχεις μεγαλύτερη ύφεση, τόσο περισσότερα μέτρα θα αναγκαστείς να πάρεις για να την ανασχέσεις και τόσο πιο δυσμενής θα είναι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ. Αυτό είναι το ποσοστικό στοιχείο.».

Αλλά είναι όντως λιγότερα τα μέτρα; Διότι η κυβέρνηση λέει ότι βλέπει τα άλλα κράτη και παίρνει τα ίδια μέτρα.

«Έχουμε όμως όλα τα κράτη να έχουν αναπλήρωση του μισθού από 70% και πάνω, για τους εργαζόμενους που δεν μπορούν να δουλέψουν – Πορτογαλία 70%, Σουηδία 90%, Ισπανία 80% κλπ – ενώ η Ελλάδα, αν κάνουμε την αναγωγή των 800 ευρώ για ένα μήνα είναι 533 ευρώ. Εάν αυτά τα συγκρίνουμε με τον μέσο ελληνικό μισθό, που είναι 970 ευρώ, το ποσοστό αναπλήρωσης είναι μόλις 55%. Καμία άλλη χώρα δεν έχει τόσο χαμηλό ποσοστό αναπλήρωσης, αν θεωρήσουμε ότι είναι αναπλήρωση τα 800 ευρώ».

Το ιδεολογικο-πολιτικό στίγμα

«Αλλά εδώ θα βάλουμε και τον ποιοτικό παράγοντα» επισημαίνει ο Π. Κορκολής. «Δεν είναι μόνο το πόσα μέτρα παίρνεις, αλλά και το τι σήμα δίνεις και στις επιχειρήσεις και στους εργαζόμενους και γενικά στην οικονομία. Στον καπιταλισμό, το πρώτο πράγμα που παίζει ρόλο στην οικονομία είναι η προοπτική, η ψυχολογία. Εδώ λοιπόν τι σήμα δίνεις; Όταν κάνεις τη μικρότερη δυνατή αναπλήρωση σε ευρωπαϊό μέσο όρο και μάλιστα δεν λες “όσους μήνες διαρκεί η κρίση εγώ θα το εφαρμόζω”, αλλά λες “ελάτε να σας δώσω γι’ αυτές τις 45 μέρες 800 ευρώ και βλέπουμε”, ουσιαστικά λες: “Εργαζόμενοι κοιτάξτε, θα σας δώσω ίσα – ίσα να περάσετε, αλλά δεν σας λέω μην ανησυχείτε και ό,τι και να γίνει εγώ το μεγαλύτερο μέρος του μισθού σας θα σας το αναπληρώσω”.».

Αντίστοιχης λογικής είναι η προσέγγιση στις επιχειρήσεις. «Πας στις επιχειρήσεις και λες εκ περιτροπής εργασία. Δεν κάνεις αυτό που κάνουν άλλα κράτη που ναι μεν επέτρεψαν την εκ περιτροπής εργασία για να διευκολύνουν τις επιχειρήσεις που υπολειτουργούν, αλλά το κράτος  αναπληρώνει το άλλο 50% που χάνει ο εργαζόμενος. Εδώ, ούτε κουβέντα. Στο τελευταίο πακέτο μετρων ο υπουργός είπε ότι θα δώσει μια επιχορήγηση στις επιχειρήσεις, αυτό το περίφημο 1 δις, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα κάνουν απολύσεις. Πότε δεν θα απολύσουν; Από τη στιγμή που ανακοινώθηκε το μέτρο. Όχι από αρχές Μαρτίου. Άρα οι επιχειρήσεις μπορούσαν να κάνουν όσες απολύσεις θέλανε και τώρα μπορούν να πάνε να πάρουν και την επιχορήγηση».

Το πολιτικό στίγμα από την παραπάνω πολιτική είναι, όπως το έθεσε ο Π. Κορκολής: «”Επιχειρήσεις θα σας δώσω όση ευελιξία θέλετε σε βάρος της εργασίας για να τη “βγάλετε”. Στην εργασία λέει “θα αναπληρώσω ό,τι μπορώ λιγότερο, ίσα – ίσα για να ζήσετε” και όλοι μαζί, “θα σας βρει η επόμενη μέρα με τα λιγότερα δυνατά εφόδια για να ξαναξεκινήσετε”».

Αλλά υπάρχει και ένας επιπλέον κίνδυνος: «Να μείνουν όλα αυτά, ή μέρος αυτών, ως “ευελιξία” και μετά την κρίση. Άρα εδώ μπαίνει και το ιδεολογικό κομμάτι. Τα δύο σχέδια που συγκρούονται, της Κεντροαριστεράς και της Δεξιάς. όπου το σχέδιο της Δεξιάς παραμένει το ίδιο: Χαμηλοί μισθοί για να έχουμε ανταγωνιστικότητα μπας και έρθουν επενδύσεις. Το γνωστό σχέδιο που δεν βρήκε εφαρμογή στην Ελλάδα ποτέ εδώ και δεκαετίες. Φανταστείτε τώρα με αυτό το οικονομικό περιβάλλον να περιμένουμε τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Και να νομίζουν ότι πάλι σε βάρος των εργαζόμενων, μειώνοντας δηλαδή το κόστος εργασίας, θά έρθουν δήθεν οι ξένες επενδύσεις μετά τον κοροναϊό στην Ελλάδα».

Για τον Π. Κορκολή, τα «εργαλεία άμεσης απόδοσης» συνοψίζονται σε δύο δράσεις: Την αναπλήρωση του μισθού και την ενίσχυση των επιχειρήσεων απευθείας απο το κράτος, χωρίς τη μεσολάβηση των τραπεζών, ειδικά για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις.

πηγη:https://tvxs.gr