του Κωνσταντίνου Βέργου*

Ποσοτική χαλάρωση (Quantitative Easing - QE) ονομάζεται η νομισματική πολιτική με την οποία μια κεντρική τράπεζα αυξάνει τη ρευστότητα στην οικονομία μια χώρας αγοράζοντας υποτιμημένα χρεόγραφα που πλέον δεν αγοράζει σχεδόν κανένας, όπως υποτιμημένα κρατικά ομόλογα.

Η ποσοτική χαλάρωση διοχετεύει επομένως ρευστότητα στην αγορά χωρίς να επηρεάζει το κόστος ζωής, αλλά επιτρέποντας στις τράπεζες, από όπου αγοράζει τα χρεόγραφα, να διοχετεύσουν αυτή τη ρευστότητα στην οικονομία, χρησιμοποιώντας τη ρευστότητα για να δανείσουν εταιρίες και καταναλωτές, οδηγώντας σε ανάπτυξη. Όταν αποκατασταθεί σε 2-3 χρόνια η κατάσταση στην οικονομία, η αξία των τίτλων βελτιώνεται και η Κεντρική Τράπεζα μπορεί να ξαναπουλήσει / επαναπροωθήσει τους τίτλους αυτούς στην αγορά, αποκομίζοντας μάλιστα κέρδος. Με τη βοήθεια της, και άλλα μέτρα αναπτυξιακού χαρακτήρα, οι ΗΠΑ κατάφεραν να περάσουν σε συνεχή 6ετή ανάπτυξη.

Είναι διπλό επομένως το όφελος της Ποσοτικής Χαλάρωσης όταν αυτή διενεργείται ορθολογικά. Ορθολογικά εφαρμόστηκε στις ΗΠΑ. Όχι όμως στην Ευρωπαϊκή Ένωση! Ενώ το αμερικανικό "Δημόσιο" προέβη σε αγορά χρηματοοικονομικών "σκουπιδιών" που ήταν υποτιμημένα διοχετεύοντας έτσι σημαντική ρευστότητα (μετρητά) σε όσες τράπεζες είχαν αυτούς τους προβληματικούς τίτλους, στην Ευρωπαϊκή Ένωση η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αγόρασε κυρίως τίτλους ομολόγων χωρίς πρόβλημα (υπερτιμημένους), μερικοί μάλιστα από τους οποίους (π.χ. από Γερμανία) ήταν εμφανώς υπερτιμημένοι καθώς είχαν... αρνητικά επιτόκια! Έτσι διοχέτευσε μετρητά στη... γερμανική οικονομία, που δεν χρειαζόταν τη ρευστότητα, αντί να τη δώσει εκεί όπου θα είχε αποτέλεσμα (περιφερειακές αγορές, Ελλάδα, Πορτογαλία κ.λπ.), ενώ επίσης είναι μαθηματικά βέβαιο ότι στο επόμενο διάστημα δεν θα μπορέσει να τους πουλήσει παρά μόνο με... ζημίες!

Ως αποτέλεσμα η ρευστότητα στην ΕΕ διοχετεύτηκε σε λάθος τσέπες και οι λαθεμένες πολιτικές της Γερμανοκρατούμενης Ε.Ε. δεν βοήθησαν σε έξοδο από την κρίση, η Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο δεν εισέρχεται σε ανάπτυξη, αλλά η κρίση διευρύνεται τόσο στις Ευρωπαϊκές εταιρίες όσο και στις Τράπεζες. Το χειρότερο όμως δεν έχει έρθει ακόμη και αφορά το κόστος της ποσοτικής χαλάρωσης για τον ίδιο τον Ευρωπαίο, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχοντας σχεδόν μηδενικά κεφάλαια η ίδια, θα υποχρεωθεί, πιθανότατα, να μετακυλήσει το κόστος της ποσοτικής χαλάρωσης στους ίδιους τους Ευρωπαίους πολίτες με νέα δυσβάστακτη φορολογία και ίσως με νέα προγράμματα λιτότητας / "φοροκαρπαζιάς" σε εθνικό επίπεδο. Η ΕΚΤ κάνει πλέον αγορές υπερτιμημένων γερμανικών ομολόγων της τάξης 20 δισ. περίπου (από τα 80 δισ. που αγοράζει μηνιαίως συνολικά η ΕΚΤ) που θα συνεχιστούν με αυτόν τον ρυθμό ως τον Μάρτιο του 2017.

Μετά θα πέσουν σε επίπεδα 5 δισ. μηνιαίως το πολύ, χρηματοδοτεί δηλαδή μια νέα χρηματιστηριακή φούσκα για τα γερμανικά ομόλογα, που θα μειώσει το "κόστος δανειοδότησης" της χώρας αυτής, ενώ αφήνει σε ασφυξία τις χώρες που όντως έχουν πρόβλημα. Η "ποσοτική χαλάρωση", εν ολίγοις στην ΕΕ, όχι μόνο δεν θα λύσει το πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μάλλον θα το χειροτερεύσει, κρίνοντας από την "επιτυχία" αυτής της τακτικής ώς τώρα επί ένα έτος.

* ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.

Σημείωση: Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.

Από EMEAgr -

11/10/2016