Ηταν Δεκέμβριος του 2002 όταν ο τότε υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Νίκος Χριστοδουλάκης απέφυγε να υποστηρίξει στη Βουλή την «ιδέα» για την έκδοση λαϊκών ομολόγων που θα διατεθούν απευθείας στη λαϊκή αποταμιευτική βάση μέσω Εφοριών και Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, παρακάμπτοντας δηλαδή τις τράπεζες και τους primary dealers (βασικούς διαπραγματευτές αγοράς με τους οποίους συνεργάζεται το ελληνικό Δημόσιο στις εκδόσεις του ελληνικού κρατικού χρέους).
Στο μεταξύ, η «ιδέα» είχε κυκλοφορήσει τις εβδομάδες πριν από την εμφάνιση του υπουργού στη Βουλή μέσω της… συνήθους διαδικασίας των διαρροών διά του Τύπου. Την παλιά αυτή ιστορία θύμισαν πρόσφατα δημοσιεύματα περί επερχόμενης έκδοσης «λαϊκών ομολόγων», που θα διατεθούν απευθείας στο αποταμιευτικό κοινό. Και το ερώτημα είναι: επειδή πρέπει να θεωρηθεί απίθανο να επρόκειτο για φαντασιώσεις των συναδέλφων δημοσιογράφων, ποια είναι η φωτιά πίσω από τον «καπνό»; Υπάρχουν στην κυβέρνηση και δη στο υπουργείο Οικονομικών θιασώτες του «λαϊκού καπιταλισμού» που γοητεύονται από πρωτοβουλίες στο πνεύμα αυτών που αναλαμβάνει εσχάτως η Ιταλίδα πρωθυπουργός κ. Μελόνι;
H πολιτική διάσταση
Οι προβληματισμοί για τα «λαϊκά ομόλογα» εκκινούν από ένα πραγματικό πρόβλημα: το γεγονός ότι σε συνθήκες υψηλού πληθωρισμού οι καταθέσεις χάνουν σημαντικό μέρος της πραγματικής τους αξίας επειδή τα ονομαστικά επιτόκια καταθέσεων είναι «κολλημένα» σε επίπεδα λίγο πάνω από το μηδέν. Η ιδέα είναι λοιπόν να δοθεί στους μικροκαταθέτες η εναλλακτική δυνατότητα τοποθετήσεων σε τίτλους του ελληνικού Δημοσίου με ικανοποιητική απόδοση.
Το ζήτημα όμως έχει και πολιτική διάσταση: πάντα όταν εξαγγέλλεται, συνδέεται με το φιλολαϊκό προφίλ του «λαϊκού καπιταλισμού» ή και με τη διάχυτη δυσαρέσκεια απέναντι στις τράπεζες. Στα διαβήματα της Ιταλίδας πρωθυπουργού κ. Μελόνι το τελευταίο διάστημα (λαϊκό ομόλογο, φόρος στα τραπεζικά υπερκέρδη, ανάκτηση «κόκκινων» δανείων με «κούρεμα») το πολιτικό στοιχείο είναι εμφατικό. Το ζήτημα είναι αν η ελληνική κυβέρνηση θέλει να μπει στο ίδιο κάδρο…
Το αγγλικό δίκαιο
Υπάρχει όμως ένα πραγματικό και μεγάλο εμπόδιο σε τέτοια σχέδια: ως συνέπεια του «κουρέματος» του ελληνικού δημόσιου χρέους το 2012 με το PSI, το ελληνικό χρέος διέπεται πλέον από το αγγλικό δίκαιο. Το αγγλικό δίκαιο διασφαλίζει σε υψηλό βαθμό τον επενδυτή και όχι τον εκδότη του χρέους, αλλά «απαγορεύει» ρητά εκδόσεις τύπου «λαϊκών ομολόγων», επιβάλλοντας οι εκδόσεις του χρέους που διέπονται από αυτό να πραγματοποιούνται μέσω των τραπεζών και των primary dealers.
Τυχόν έκδοση ελληνικών λαϊκών ομολόγων, λοιπόν, θα πρέπει να γίνει σε ελληνικό δίκαιο. Το οποίο όμως είναι δίκαιο μειωμένης εξασφάλισης των επενδυτών σε σχέση με το αγγλικό. Επομένως, η έκδοση αυτή δεν θα ήταν, από την άποψη του ισχύοντος δικαίου, ιδιαιτέρως… φιλολαϊκή.
Τα κατεξοχήν θύματα της μείωσης της πραγματικής αξίας των καταθέσεων λόγω πληθωρισμού είναι οι μικροκαταθέτες που δεν έχουν την πολυτέλεια να «κλειδώσουν» τα χρήματα τους σε επενδυτικά προϊόντα -στην προκειμένη περίπτωση για 3 ή 5 χρόνια, που θα είναι η διάρκεια του «λαϊκού ομολόγου»- γιατί είναι απαραίτητα για πληρωμή τρεχουσών υποχρεώσεων. Γι’ αυτούς, η έκδοση λαϊκού ομολόγου θα είναι «δώρον άδωρον» - και δεν θα προστρέξουν. Από την άλλη, γι’ αυτούς που έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν μεσοπρόθεσμα ένα μέρος των καταθέσεών τους σε προϊόντα με ικανοποιητική απόδοση, λύσεις υπάρχουν ήδη.
Οι εναλλακτικές…
Οι τράπεζες δίνουν τη δυνατότητα στους πελάτες τους να προμηθευτούν έντοκα γραμμάτια του ελληνικού Δημοσίου, 6 ή 12 μηνών σε τιμές αγοράς, δηλαδή με απόδοση πάνω από 3,8%. Αυτή η επιλογή μάλιστα έχει το πλεονέκτημα ότι «κλειδώνει» τα χρήματα των καταθετών για πολύ μικρότερο διάστημα.
Υπάρχει έτσι ο κίνδυνος μια έκδοση «λαϊκού ομολόγου» να μην είναι πετυχημένη και πάντως να μην είναι «θριαμβευτική» ώστε να προσποριστεί η κυβέρνηση τα πολιτικά οφέλη του «φιλολαϊκού» της διαβήματος. Εκτός αν το κουπόνι της έκδοσης εξασφαλίσει ουσιαστικά μεγαλύτερη απόδοση από αυτή που μπορούν να βρουν ήδη οι καταθέτες - οπότε το Δημόσιο θα βρεθεί στη θέση να ανταγωνίζεται… τον εαυτό του.
…και η επενδυτική βαθμίδα
Το μεγαλύτερο εμπόδιο ωστόσο είναι… η επενδυτική βαθμίδα! Τυχόν έκδοση «λαϊκού ομολόγου», πέραν του ότι θα επαναφέρει τη συζήτηση για το «κούρεμα» των μικροκαταθετών με το PSI (οι μικροκαταθέτες που προσέφυγαν στα δικαστήρια, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, έχουν χάσει όλες τις σχετικές δίκες με το ελληνικό Δημόσιο), η Ελλάδα θα δείξει «κακό χαρακτήρα» προς τις αγορές και τους οίκους αξιολόγησης, ενώ αναμένονται κρίσιμες αξιολογήσεις του ελληνικού χρέους. Ακόμη κι αν ο καναδικός οίκος DBRS αναβαθμίσει το ελληνικό αξιόχρεο στην επενδυτική βαθμίδα (κάτι καθόλου βέβαιο), η δουλειά δεν θα έχει τελειώσει πριν «μιλήσουν» οι «Big3» (Standard & Poor’s, Moody’s και Fitch). Σε μια αβέβαιη διεθνή συγκυρία, δεν θέλει και πολύ να στραβώσει η δουλειά…
Ενας επιπλέον λόγος είναι ότι οι αγορές και οι οίκοι αξιολόγησης θα σταθμίσουν το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει καμία πραγματική πίεση για να πραγματοποιήσει μια τέτοια έκδοση. Η Ιταλία, που ανακοίνωσε έκδοση λαϊκού ομολόγου ύψους 11 δισ. ευρώ, ανακυκλώνει κάθε χρόνο σχεδόν 400 δισ. χρέους, ενώ η Ελλάδα έχει πολύ μικρού ύψους δανειακό πρόγραμμα και επιπλέον έχει προεξοφλήσει σχεδόν το μισό δανειακό πρόγραμμα του 2024.
Τέλος, στο Eurogroup του Σεπτεμβρίου η Ελλάδα ετοιμάζεται να πάει με γραμμή «αδιαφορίας» στην «κόντρα» Κομισιόν και Γερμανίας για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες - που, έμμεσα, συνιστά θέση υπέρ της Γερμανίας. Θα συνιστούσε ανακολουθία να είναι «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ» - και με τη Γερμανία και με τη Μελόνι…
Παρ’ όλα αυτά, οι πληροφορίες μας λένε ότι το «λαϊκό ομόλογο» στην καθαρή του μορφή δεν θα υπάρξει, αλλά «κάτι θα γίνει» που θα αποφεύγει τις αρνητικές συνέπειες. Ιδωμεν…
πηγή: https://www.efsyn.gr