Σε αναζήτηση άλλων πηγών υπερκερδών φαίνεται πως βρίσκεται η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς οι επιδοτήσεις στη λιανική σταμάτησαν και στην παραγωγή η ολοένα μεγαλύτερη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας δημιουργεί νέες συνθήκες, αλλά και πεδία… αξιοποίησης όσο η ηλεκτροπαραγωγή από ορυκτά καύσιμα διατηρείται και θεωρείται «πολύτιμη» για λόγους ασφαλείας, αν και περιορίζεται σε βάθος χρόνου.
Το πρώτο δίμηνο του έτους η χονδρεμπορική αγορά κινείται σε χαμηλότερα επίπεδα έναντι της αντίστοιχης περσινής περιόδου, προσεγγίζοντας μάλιστα τον Φεβρουάριο τις τιμές του πρώτου εξαμήνου 2021 (73,61 ευρώ/μεγαβατώρα). Βέβαια, ακόμα και με τις αγορές σε πτώση, η Ελλάδα βρίσκεται αρκετές ημέρες στις πρώτες θέσεις με την ακριβότερη χονδρεμπορική στην Ευρώπη. Η δε τιμή του φυσικού αερίου επίσης πέφτει στο χρηματιστήριο αναφοράς της Ε.Ε. (TTF), οπότε σιγά-σιγά εκλείπει και η δικαιολογία της ξενόφερτης κρίσης. Από την άλλη, στην προμήθεια αναμένεται συγκράτηση ή και πτώση στα τιμολόγια ιδίως του Μαρτίου με την προσφορά πληθώρας προϊόντων, από τα οποία πάντως δεν λείπουν τα διάφορα εμπορικά… κολπάκια (π.χ., ύψος κατανάλωσης, πανάκριβο πάγιο, προϋποθέσεις για εκπτώσεις κ.λπ).
Εξισορρόπηση με το αζημίωτο
Βέβαια, και οι δύο αγορές (χονδρεμπορική-λιανική) κινούνται φέτος ελεύθερα χωρίς μηχανισμούς ανάκτησης μέρους των υπερεσόδων, χωρίς επιδοτήσεις, αν και με ρήτρες. Προφανώς οι παίκτες, ιδίως οι καθετοποιημένοι (παραγωγοί και προμηθευτές) δεν ζημιώνονται, διατηρούν την κερδοφορία τους, ενώ συγχρόνως τουλάχιστον στο «σκοτεινό» σύστημα της παραγωγής υπάρχει και η δυνατότητα επιπλέον κερδών μέσω της αγοράς εξισορρόπησης (balancing).
Θυμίζουμε ότι στόχος της αγοράς αυτής είναι η βέλτιστη χρήση των διαθέσιμων πηγών προκειμένου να εξισορροπηθεί η παραγωγή με το φορτίο για την ασφαλή λειτουργία και την αναμενόμενη αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ, ενώ το μερίδιό της στην αγορά θα αυξάνεται όσο θα αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ, αφού ουσιαστικά καλύπτει το έλλειμμα ισχύος, ιδίως τις απογευματινές ώρες που βγαίνουν εκτός τα φωτοβολταϊκά. Ο ΑΔΜΗΕ δεσμεύει τις απαραίτητες εφεδρείες από θερμικές μονάδες για την ασφαλή λειτουργία του συστήματος, για τις οποίες προβλέπεται, βέβαια, γενναία αποζημίωση των παραγωγών που παρέχουν αυτή την υπηρεσία και η τιμολόγηση γίνεται βάσει της προσφοράς (pay-as-bid). Η αγορά για την υπηρεσία παροχής συνήθως είναι πιο επικερδής για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας δεδομένων της πιο υψηλής συγκέντρωσης και της διάρκειας των συμβάσεων. Έτσι δεν πληρώνονται όλες οι μονάδες των παραγωγών με τη χαμηλή τιμή, ιδίως το τελευταίο δίμηνο, της βασικής χονδρεμπορικής αγοράς (επόμενης ημέρας - DAM), αλλά με την υψηλότερη της balancing αγοράς. Δηλαδή, προτιμούν να εντάσσονται καθημερινά στο πρόγραμμα του Διαχειριστή και να αμείβονται με τις υψηλότερες τιμές αγοράς εξισορρόπησης, αντί της «κανονικής» αγοράς που είναι σημαντικά φθηνότερη, χωρίς τη δυνατότητα επιπλέον κερδών.
Παράδοξα και δυσλειτουργίες
Σημειώνεται ότι το υψηλό κόστος εξισορρόπησης είναι ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει Αρχές, φορείς και καταναλωτές από τη γένεση του μοντέλου λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού (target model), που υιοθετήθηκε στη χώρα μας τον Νοέμβριο του 2020. Ζητούμενο ήταν και παραμένει αν οι αυξημένες τιμές στην εξισορρόπηση προκαλούνται από τυχόν έλλειμμα που παρουσιάζεται πράγματι στην προσφορά σε σχέση με τη ζήτηση ή αν προκαλείται τεχνητά με συστηματικά συγκεκριμένες προσφορές, συνήθως από συγκεκριμένες μονάδες, και προφανή επιδίωξη το υπερκέρδος. Όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, σημειώνεται το εξής παράδοξο το τελευταίο διάστημα: ενώ εμφανίζονται πολύ χαμηλές τιμές στο χρηματιστήριο ενέργειας, εντούτοις σχεδόν το σύνολο των θερμικών μονάδων αμείβεται με 160-170 ευρώ/μεγαβατώρα, ακόμα και σε ώρες που η τιμή στη χονδρεμπορική πέφτει μέχρι και στα 10 ευρώ, οπότε δεν έχουν και κανένα ενδιαφέρον ως προς τη διαμόρφωση των τιμών στη βασική αγορά. Πέρα από τη μεγιστοποίηση των κερδών των ηλεκτροπαραγωγών, χαμένοι βγαίνουν οι παραγωγοί ΑΠΕ που πληρώνονται χαμηλότερα από τη βασική χονδρεμπορική αγορά, οπότε και ο Διαχειριστής (ΔΑΠΕΕΠ) έχει λιγότερα έσοδα, όπως, βέβαια, και οι καταναλωτές, καθώς ένα μέρος του κόστους της αγοράς εξισορρόπησης περνά έως τη λιανική. Απλώς σήμερα είναι χαμηλότερη και δεν γίνεται άμεσα αντιληπτό. Για ακόμη μια φορά αναδεικνύονται δυσλειτουργίες στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, που κατά τα άλλα προωθεί και την περαιτέρω ανάπτυξη του δυναμικού των ΑΠΕ στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης με την υπόσχεση και της πτώσης των τιμών.
Υποτιμημένα και σε μακρά αναμονή τα υπερκέρδη στη λιανική
Στο μεταξύ, ακόμα στο περίμενε βρίσκονται τα υπερκέρδη των προμηθευτών ρεύματος για την περίοδο Αύγουστος 2022-Δεκέμβριος 2023, ενώ ήδη αφήνεται να διαρρεύσει ότι το τελικό συνολικό ποσό θα είναι εξαιρετικά χαμηλό, ξεπερνώντας ελαφρώς τα 200 εκατ. ευρώ. Θυμίζουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. είχε υπολογίσει τα υπερκέρδη στην προμήθεια μόνο για τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 2022 σε 1 δισ. ευρώ. Πάντως, εξαρχής μέσα από τη θεσμοθέτηση του μηχανισμού και τον προσδιορισμό των υπερεσόδων ήταν προφανές ότι θα υπάρξει και εδώ «ψαλίδισμα» υπέρ των προμηθευτών -όπως άλλωστε έγινε και με τα υπερκέρδη στην ηλεκτροπαραγωγή-, καθώς στους υπολογισμούς περιλαμβάνονται από «εύλογα» κόστη, εκπτώσεις, σταθερά τιμολόγια στη λιανική, επισφάλειες μέχρι φορολογικές διευκολύνσεις. Θυμίζουμε ότι η ρύθμιση για μηχανισμό επιστροφής μέρους των υπερεσόδων και στην προμήθεια υπάρχει από τον Νοέμβριο του 2022, ενώ η αναγκαία για την ενεργοποίησή της Κοινή Υπουργική Απόφαση υπογράφηκε μόλις στα τέλη Οκτωβρίου του 2023.
από:https://www.avgi.gr