Σχόλια και απόψεις

Α’ Μέρος

   Μέσα στον κόσμο των μεγάλων και προικισμένων της Λογοτεχνίας και του Πνεύματος, αυτό που, τελευταίο, λογαριάζεται, είναι η καταγωγή και η κοινωνική προέλευση.

   Το ταλέντο δεν ξεχωρίζει μεγάλους και μικρούς, γεννημένους στην «πορφύρα», στα μεγάλα αρχοντικά ή τα ταπεινά αχυροκάλυβα. Η δόξα έρχεται χωρίς διάκριση να στεφανώσει τους εκλεκτούς της, άσχετα αν αυτοί είναι μαύροι ή άσπροι, άντρες ή γυναίκες, Πατρίκιοι ή Πληβείοι.

   Είναι γεγονός, ωστόσο, πως η άνεση και ο πλούτος ευνοούν τη γρήγορη καθιέρωση. Ο χορτασμένος ποιητής τραγουδάει διαφορετικά από τον πεινασμένο και τον άστεγο. Όλοι τους, όμως, αποτελούν μια συμφωνία, συνθέτουν τον πολύλαλο και μυριόφωνο ύμνο στη ζωή και τις ομορφιές της¹, ενώ άλλες φορές, πασκίζουν να δώσουν εξηγήσεις, να ερμηνεύσουν τ’ άρρητα και τα μυστήρια του κόσμου… Βασιλιάδες κι αυτοκράτορες οι ποιητές είναι ίδιοι με τους αρχοντογεννημένους συναδέλφους τους ή τους κοινούς αστούς, τους ταπεινούς ποιητάδες του λαού.

   Ποιος μπορεί να αγνοήσει το Μάρκο Αυρήλιο ή το Λέοντα το Σοφό, τον Ιουλιανό τον Παραβάτη, που υπήρξαν και ποιητές και μεγάλοι στοχαστές; Αλλά δεν ήσαν οι μόνοι από τους εστεμμένους, που νοιάστηκαν το ίδιο για την τέχνη και το πνεύμα όσο και για την πολιτική². Γνωστός μεγάλος ποιητής ήταν ο Κινέζος αυτοκράτορας Ουέν των Ουέι (187-226μ.Χ.). Μεγάλο έργο και σημαντικό άφησε και ο Μεγάλος Φρειδερίκος, που είναι γνωστός και για τις σχέσεις του με το Βολταίρο. Αλλά και ο Ιούλιος Καίσαρας δεν υπήρξε συγγραφέας, το ίδιο και ο Ναπολέων που άφησε περίφημα απομνημονεύματα;

   Ας θυμηθούμε, ακόμη, τους Άραβες Χαλίφες-ποιητές, το Γιαζίντ τον Α’, τον Αλ Ουαλίντ και τον Ιμπν Αμπντ Ραμπίχ, που άφησαν ποιητικά έργα-σταθμούς στην αραβική ποίηση.

   Ακόμη περισσότεροι είναι οι λόγιοι και ποιητές κι οι κάθε λογής πνευματικοί άντρες, που γεννήθηκαν «άρχοντες», αριστοκράτες και «γαλαζοαίματοι»: Τολστόι, Πούσκιν, Αντίοχος Καντεμίρ, Τουργκένιεφ, Γκυ ντε Μοπασάν, Σατομπριάν, η Ντε Νοάιγ, η Έμμα Όρτου, ο Αλφιέρι, ο Αλφέ ντε Βινί, ο Ινδός ποιητής και στοχαστής Ταγκόρ³, ο λόρδος Βύρωνας, ο Διονύσιος Σολωμός, Μοντεσκιέ, Πετράρχης, Φλωμπέρ, Λαμαρτίνος…

   Γεννημένοι πλούσιοι και από μεγαλοαστικές οικογένειες: Αντρέ Ζιντ, Τόμας Μαν, Αντρέ Μαρουά, Μονταίν, Μαρσέλ Προυστ, Γαβριήλ ντ’ Ανούτσιο, Γκαίτ και πολλοί άλλοι…

   Αλλά, τωρα ας έρθουμε στην άλλη πλευρά. Κι εδώ οι καταγόμενοι από λαϊκά στρώματα, οι μικροαστοί, οι πληβείοι, ούτε λιγότεροι είναι από τους «ευγενείς» ομότεχνούς τους, ούτε κατώτεροι. Πάντα ενδεικτικά θυμίζουμε, πρώτα-πρώτα, τους ταπεινής και άσημης προέλευσης, μέγιστους, όμως, στο πνεύμα και ταλαντούχους της Τέχνης, το Σαίξπηρ, το Λι-Πο, το Ρουσώ, τον Κητς, το Ντοστογιέφσκι, τον Πιραντέλλο, το Μολιέρο, το Νίτσε, τον Πόε, το Θερβάντες, τον Τσέχωφ, το Ντίκενς, Χανς Άντερσεν, Χάμσουν, Κάφκα, Μάρκ Τουαίν, Τζακ Λόντον, Τζώρτζ Όργουελ, Μαξίμ Βερλαίν, Ρεμπώ, Παπαδιαμάντης και οι περιβόητοι: Φρανσουά Βιγιόν, Ζαν Ζενέ, μαρκήσιος Ντε Σαντ!..

   Ανάμεσα στους παρακατιανούς και αδιάκοπα διωκόμενους και σε εξορίες: Δάντης, Οβίδιος, Αρχίλοχος, ενώ εργαζόμενους σε διάφορες κατώτερες δουλειές: Μαργκρίτ Ωντού, Νεελ Ντοφ, Αλφόνς Μπουντάρ, Κλαιρ Εστερλί και άλλους πολλούς⁴ (Ίδε άρθρο του Άντζελο Ρινάλτι, ΒΗΜΑ, Κυριακή 23-3-1975).

   Αλλά ας περιοριστούμε έως εδώ. Το θέμα μας, βέβαια δεν εξαντλήθηκε. Άνετα μπορεί να απλωθεί και να διευρυνθεί⁵. Εμείς, ωστόσο θέλαμε να δείξουμε, ότι, όσο κι αν οι μεγάλοι δημιουργοί, παλαιοί και νεώτεροι, ξεκίνησαν από τις πιο διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, περνώντας ο καθένας από διαφορετικά μονοπάτια, κατέληξαν να συναντηθούν στο ίδιο μέρος: Στα Ηλύσια Πεδία, όπου, ισότιμοι και ισάξιοι, χαίρονται την αιώνια φήμη και την άφθαρτη δόξα των γενεών που πέρασαν και θα περάσουν. Ο καθένας τους, άλλοτε μέσα σε στερήσεις⁶ και αγωνίες, άλλοτε με πλούτη και ανέσεις, δημιούργησαν το αθάνατο έργο τους σύμφωνα με τις επιταγές της μεγαλοφυΐας τους, τις κοινωνικές συνθήκες και τις περιστάσεις μέσα στις οποίες έζησαν και διαμορφώθηκε η προσωπικότητά τους.

Πάνος Ανέστιος (Αλέφαντος)

Πολιτικός Επιστήμονας-Νομικός

Δάσκαλος τ’ ανθρωπισμού

Σημειώσεις:

1. Ευάγγελος Ρόζος, Αντιπαραθέσεις, εκδ. ΔΡΥΜΟΣ, Αθήνα 1982,
2. Πολιτική, που απέφερε στις χώρες ευημερία, δόξα και πολλές ωφέλειες. Κι όχι σαν σήμερα, που είναι «πολιτική» της ρεμούλας, της μίζας, της απάτης, του ρημαδιού! (Ρωτήστε τους Σοσιαληστές του ΠΑσοκ, τώρα λέγονται ΚΙΝ.ΑΛ! τρομάρα τους!. Νομίζουν πως ο λαός ξέχασε το ρημαδιό των ταμείων: στο χρηματιστήριο, τα ομόλογα των ταμείων, πάλι, που τα «κούρεψε» ο Βενιζέλος, προ ετών και έχασαν 24 δις και τώρα οδύρονται, ως τεθλιμμένες χήρες, που θα κοπούν οι συντάξεις!

Όσο για τους Πατρικίους και πληβείους στην πολιτική, κατά κανόνα, όλοι κατάγονται από τζάκια, πλην Κωνσταντίνου Καραμανλή ή ήσαν και είναι απόγονοι πολιτικών «τζακιών»: (Οικογενειοκρατία-Νεποτισμός!).

3. Ρεμπιτρανάθ Ταγκόρ, εκτενής αναφορά γίνεται στην ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, 5^ος Τόμος, 1990,
4. Αρκετοί ήσαν μπλεγμένοι με ναρκωτικά, αλητεία κι άλλοι επιρρεπείς στο πιοτό…
5. Θα ένιωθα μεγάλη χαρά και ικανοποίηση, αν κάποιοι νεότεροι, ίσως και παλιοί μαθητές, καταπιάνονταν και διεύρυναν την έρευνα, πάνω σ’ αυτό το θέμα. Έχει, κατά την άποψή μου μεγάλο ενδιαφέρον, για την πολιτιστική κληρονομιά…
6. Σε διαφορετικό επίπεδο στέκονται ο Ηλίας Έρεμπουργκ και ο Μπόρις Πάστερνακ. Όλοι γνωρίζετε τις περιπέτειές τους.

(Χ). Θεωρώ σκόπιμο να αναφέρω, ότι, δεν ήταν λίγοι, από τους δικούς μας αρχαίους, αριστοκρατικής καταγωγής, «Πατρίκιοι». Ας αναφέρουμε, πάντα ενδεικτικά, τον Πλάτωνα, τον Αλκαίο, τη Σαπφώ, τον Ξενοφώντα, το Θουκυδίδη…

Βιβλιογραφία:

1. Γιωτοπάνος, Ιατροφιλόσοφος, Περίαπτον, εκδ. ιδίου, Αθήνα 2016. Η Κλίμακα, εκδ. ιδίου, Αθήνα 2017.
2. Πάνος Αλέφαντος, Στοιχεία Νεοελληνικής Γραμματολογίας, εκδ. Γ. Σταυρόπουλος, Αθήνα 1973.
3. Ευάγγελος Ρόζος, Προσεγγίσεις, εκδ. ιδίου, Αθήνα 1998.
4. Άλφρεντ Άντλερ, Ανθρώπινοι Χαραχτήρες, εκδ. ΑΤΛΑΣ, Αθήνα 1956.