Το τελευταίο διάστημα όλοι έγιναν μάρτυρες περιστατικών ακραίας βίας, οπαδικής, ενδοοικογενειακής, κατά των ζώων κ.λπ., που συνάντησαν την αποδοκιμασία της κοινής γνώμης. Που πρόσφεραν «στο πιάτο» του φιλοθεάμονος κοινού εκδηλώσεις της ανθρώπινης αγριότητας, η οποία ενώ μας απωθεί και τη θεωρούμε βάρβαρη και προσβλητική, ταυτόχρονα δεν «χορταίνουμε» να ακούμε γι’ αυτήν. Περίεργη συμπεριφορά, θα έλεγε κανείς. Ή, μήπως, όχι τόσο;
Άραγε, τι μας φαίνεται ελκυστικό στη βία; Μα τι άλλο από την κυριαρχία μιας οθόνης στις ζωές μας. Της οθόνης που, αντί να αποτελεί παράθυρο στον κόσμο και στις ιδέες, συνιστά παράθυρο λαθραίας επόπτευσης του μίσους και της κακίας μεταξύ των ανθρώπων. Κινητά, τάμπλετ, υπερσύγχρονες τηλεοράσεις αλλά και υπολογιστές έχουν καταστεί σήμερα οι «δάσκαλοι» μιας άλλης καθημερινότητας, που καταδυναστεύει νέους, μεσήλικες αλλά και μικρά παιδιά, αναπαράγοντας την ακραία ρητορική και την ακόρεστη διάθεση για καβγάδες και ανούσιες αντιπαραθέσεις. Συνήθως η σκληρότερη κριτική για την υπερβολική χρήση του κινητού -κυρίως σε ό,τι έχει να κάνει με τα κοινωνικά δίκτυα- ασκείται στους εφήβους, κριτική που εν πολλοίς είναι άδικη. «Αφού ο πατέρας μου είναι όλη μέρα μπροστά σε μια οθόνη, εγώ τι θα έπρεπε να κάνω…» είναι η αφοπλιστική απάντηση. Φαντάζεται κανείς ποια είναι η αντίστοιχη κουβέντα όταν κατηγορεί κάποιος τους νέους σχετικά με περιστατικά σωματικής ή λεκτικής βίας…
Όλα αυτά δίνουν μια εξήγηση για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Και είναι βέβαιο πως η κοινωνία μας δεν έχει γίνει τόσο πολύ ωμή και κυνική. Οι σύγχρονες περιστάσεις, όμως, δίνουν σε πολλούς την εντύπωση πως είναι πολύ «εντάξει» κάποιος που στρέφεται εναντίον του διπλανού του, σχολιάζοντας τη σωματική του διάπλαση ή τη σεξουαλική του προτίμηση. «Καλά τα λέει» θα πει κάποιος που αισθάνεται ότι βρίσκεται στην ίδια όχθη του ποταμού, ξεχνώντας πως η βία φέρνει βία, αφήνοντας ταυτόχρονα ανεξίτηλα σημάδια στις ανθρώπινες ψυχές. Έχουμε συνηθίσει πια, όπως φαίνεται, την αχρήστευση της αντιπαράθεσης απόψεων μεταξύ των ανθρώπων και την έχουμε αντικαταστήσει με την κατασυκοφάντηση του λεκτικού μας αντιπάλου. Αν το καταφέρουμε, έχουμε «κερδίσει». Όσο πιο ακραίοι φαινόμαστε, τόσο πιο «εντυπωσιακοί» δείχνουμε.
Η αποτυχία της οικογένειας και του σχολείου ως φορέων αγωγής και υπεύθυνης συμπεριφοράς είναι προφανής. Από τη μια, το σχολείο με τον ανταγωνιστικό χαρακτήρα και τις ατομοκεντρικές δομές ευνοεί, αν μη τι άλλο, τέτοιες αντιλήψεις και πρακτικές. Η ευνοιοκρατία, η βαθμοθηρία και η έλλειψη αισθήματος συλλογικής κοινότητας είναι οι βασικοί πυλώνες του προβλήματος. Από την άλλη, τα μεγαλύτερα μέλη μιας οικογένειας, στο πλαίσιο της λειτουργίας της κοινής εστίας, φαίνεται πως έχουν επικεντρωθεί αποκλειστικά στις οικονομικές και προγραμματικές υποχρεώσεις της οικίας τους, παραμελώντας παράλληλα εκείνες τις δράσεις που φέρνουν στην οικογενειακή εστία χαρά, ομόνοια και αίσθηση συνύπαρξης. Πολλές φορές η έντονη πίεση για την κάλυψη όποιων αναγκών φέρνει εντάσεις και λεκτικές προσβολές, που μετέπειτα παγιώνονται ως αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας, το οποίο ανά πάσα στιγμή ψάχνει να εκτονωθεί…
Παρά τη διαφαινόμενη κοινωνική ειρήνη, η χρησιμοθηρία και η πλήρης επικράτηση του ατομικού συμφέροντος αποτελούν βόμβα στα θεμέλια της ανθρώπινης συνύπαρξης. Επιστροφή υπάρχει;
* Ο Διονύσης Γ. Γράψας είναι ιστορικός και εργάζεται στην ιδιωτική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
πηγη: https://www.avgi.gr