Γεγονότα
-
1401 – Ο Ταμερλάνος καταλαμβάνει τη Δαμασκό.
Τιμούρ (Доголон Төмөр, 9 Απριλίου 1336 – 18 Φεβρουαρίου 1405), ιστορικά γνωστός ως Ταμερλάνος, ήταν Μογγόλος κατακτητής. Ως ιδρυτής της αυτοκρατορίας των Τιμουριδών στην Περσία και την Κεντρική Ασία έγινε ο πρώτος ηγέτης της δυναστείας των Τιμουριδών. Γεννημένος στις 9 Απριλίου του 1336 στην Υπερωξιανή (στο σημερινό Ουζμπεκιστάν), ο Ταμερλάνος απέκτησε τον έλεγχο του δυτικού χανάτου Τσαγκατάι το 1370.
Προερχόταν από τις περιοχές της Σαμαρκάνδης. Ονομαζόταν επίσης Τιμούρ Λενκ, δηλαδή Τιμούρ ο κουτσός. Ήταν εκτουρκισμένος Μογγόλος, γεννημένος στο σημερινό Ουζμπεκιστάν και αναδείχθηκε στην υπηρεσία του Τσαγκατάι Χαν, τον οποίο περιθωριοποίησε στα χρόνια 1364-1370 προκειμένου να αναλάβει ο ίδιος την εξουσία. Ανακήρυξε το κράτος του ως διάδοχο εκείνου του Τζένγκις Χαν και διεκδίκησε την άμεση καταγωγή του από τον Τζένγκις Χαν. Με ένα στρατό Τούρκων και τουρκόφωνων Μογγόλων, απομεινάρι της μογγολικής αυτοκρατορίας, ο Ταμερλάνος από την αρχή της στρατιωτικής του σταδιοδρομίας προσπάθησε να υποτάξει τους ανταγωνιστές του στην περιοχή του σημερινού Τουρκμενιστάν. Έως το 1369 κατόρθωσε να ελέγξει όλη την περιοχή γύρω από την πρωτεύουσά του Σαμαρκάνδη.
Οι εκστρατείες του κατά των Περσών τον απασχόλησαν έως το 1387. Έως τότε κατείχε όλες τις επικράτειες που απλώνονταν ανατολικά του Ευφράτη. Προχώρησε το 1392 κατά μήκος του Ευφράτη, κατακτώντας την περιοχή μεταξύ της Κασπίας και της Μαύρης Θάλασσας και εισέβαλε σε αρκετές από τις περιοχές της Χρυσής Ορδής στη νότια Ρωσία. Εξασθενίζοντας τους Τατάρους της Κριμαίας, άνοιγε ο δρόμος για την κατάκτηση του Μεγάλου Δουκάτου της Μόσχας. Τότε όμως επέλεξε να εγκαταλείψει ορισμένες από τις ρωσικές κτήσεις του για να επιστρέψει στη Σαμαρκάνδη και να εισβάλλει κατόπιν στην Ινδία (1398) κατά μήκος του δρόμου του Ινδού ποταμού. Κατέλαβε το Δελχί και διέλυσε το ομώνυμο σουλτανάτο, αλλά αποσύρθηκε με λίγα οφέλη για την αυτοκρατορία του αφού γρήγορα αναγκάστηκε να συμπτυχθεί στην πρωτεύουσα του στις στέππες για να αντιμετωπίσει συνασπισμό εναντίον του, τον οποίον είχαν συμπήξει ο σουλτάνος της Αιγύπτου και ο αρχηγός των Τούρκων Βαγιαζήτ.
Στη Μικρά Ασία και Μεσόγειο
Το 1400, ο Ταμερλάνος εισέβαλε στη Γεωργία και προχώρησε προς τη Μεσόγειο καταλαμβάνοντας τη Βαγδάτη (1401) και τη Δαμασκό. Ο επόμενος πόλεμος διεξήχθη στη Μικρά Ασία εναντίον της οθωμανικής αυτοκρατορίας και το 1402, στην Άγκυρα, συνέτριψε τις δυνάμεις του Βαγιαζήτ Α’, τον οποίο συνέλαβε και τον έκλεισε μέσα σε ένα κλουβί όπου και αυτοκτόνησε. Στη συνέχεια κατέλαβε όλη τη Μικρά Ασία φθάνοντας μέχρι τη Σμύρνη. Η ήττα αυτή του Βαγιαζήτ διέσωσε για πενήντα ακόμη χρόνια την αποδυναμωμένη πια βυζαντινή αυτοκρατορία.
Το τέλος
Τα σχέδιά του το 1404 για εισβολή στην Κίνα τα πρόλαβε ο θάνατος. Ο τάφος του στη Σαμαρκάνδη ήταν από καιρό γνωστός στους αρχαιολόγους, αλλά πρόσφατα ανακαλύφθηκε ο σκελετός του σε μια βαθιά κρύπτη στο μαυσωλείο του.
Ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ αιχμάλωτος του Ταμερλάνου. Πίνακας του Στανίσουαφ Χλέμποφσκι, λάδι σε μουσαμά, 1878.
Τα επιτεύγματά του
Ο Ταμερλάνος είχε τη φήμη σκληρού κατακτητή. Όταν καταλάμβανε ορισμένες πόλεις, σφάγιαζε δεκάδες χιλιάδες από τους υπερασπιστές της (πιθανώς 80.000 μόνο στο Δελχί και άλλες 20.000 στη Βαγδάτη) και έκτιζε πυραμίδες με τα κρανία τους. Αν και Μουσουλμάνος, δεν ήταν λιγότερο σκληρός προς τους ομόθρησκούς του. Ανάμεσα στα θετικά του επιτεύγματα συγκαταλέγονται η ενθάρρυνση των τεχνών, της λογοτεχνίας, της επιστήμης, καθώς και η κατασκευή τεράστιων δημοσίων έργων, κυρίως εκτεταμένων εγκαταστάσεων άρδευσης, που έδωσαν τη δυνατότητα αγροτικής ανάπτυξης στη χώρα. Ελπίζοντας ότι η αυτοκρατορία του θα έμενε ανέπαφη, μοίρασε λίγο πριν το θάνατό του την επικράτειά του στους γιους του, θεμελιώνοντας έτσι τη Δυναστεία των Τιμουριδών.
- 1603 – Ο Ιάκωβος ΣΤ’ της Σκωτίας γίνεται ο βασιλιάς Ιάκωβος Α’ της Αγγλίας και της Ιρλανδίας, μετά το θάνατο της Ελισάβετ Α΄ της Αγγλίας.
Ο Ιάκωβος Α΄ της Αγγλίας ή Ιάκωβος ΣΤ΄ της Σκωτίας (James VI and I, 19 Ιουνίου 1566 –27 Μαρτίου 1625) ήταν βασιλιάς της Σκωτίας (24 Ιουλίου 1567 - 6 Απριλίου 1625) και βασιλιάς της Αγγλίας και της Ιρλανδίας (24 Μαρτίου 1603 – 6 Απριλίου 1625). Τα βασίλεια της Αγγλίας και της Σκωτίας ήταν ξεχωριστά βασίλεια με διαφορετικά κοινοβούλια μέχρι την ένωση τους με τον Ιάκωβο. Ο Ιάκωβος Α΄ της Αγγλίας ήταν μοναδικό παιδί του Χένρυ Στιούαρτ, Λόρδου Ντάρνλεϋ, και της Μαρίας Α΄ της Σκωτίας, τρισέγγονος του Ερρίκου Ζ΄ της Αγγλίας, βασιλιά της Αγγλίας και της Ιρλανδίας, από τον οποίο διεκδίκησε τα στέμματα των τριών χωρών. Ο Ιάκωβος διαδέχθηκε στη Σκωτία τη μητέρα του σε ηλικία 13 μηνών όταν υποχρεώθηκε να παραιτηθεί για λογαριασμό του, την περίοδο που ήταν ανήλικος κυβέρνησαν τέσσερις διαφορετικοί αντιβασιλείς μέχρι το 1578 αλλά ο ίδιος πήρε την εξουσία το 1583. Το 1603 διαδέχθηκε στον θρόνο της Αγγλίας και της Ιρλανδίας την τελευταία μονάρχη του Οίκου των Τυδώρ, Ελισάβετ Α΄ της Αγγλίας, που πέθανε χωρίς απογόνους. Ο Ιάκωβος συνέχισε να κυβερνάει και τα τρία βασίλεια για 22 χρόνια μια περίοδος που έμεινε γνωστή ως Ιακωβιανή εποχή μέχρι τον θάνατο του σε ηλικία 58 ετών (1625). Μετά την "Ένωση των Στεμμάτων" είχε από το 1603 σαν έδρα την Αγγλία και επέστρεψε μόνο μια φορά στη Σκωτία (1617), πήρε τον τίτλο του "Βασιλιά της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας". Εγκατέστησε ένα κοινοβούλιο για την Αγγλία και τη Σκωτία, την εποχή του ξεκίνησε ο Αγγλικός εποικισμός της Αμερικής.
Τα 57 χρόνια και οι 246 μέρες που κυβέρνησε στη Σκωτία ήταν ο μεγαλύτερος χρόνος από όλους τους προκατόχους του, οι πρωτοβουλίες του στράφηκαν στη Σκωτία αλλά συνάντησε μεγάλες δυσκολίες στην Αγγλία όπως η Συνωμοσία της Πυρίτιδας (1605) και πολλές συγκρούσεις στο Αγγλικό κοινοβούλιο. Με τον Ιάκωβο Α΄ η "Χρυσή Εποχή της Ελισάβετ" στη λογοτεχνία και το δράμα συνεχίστηκε με μεγάλους συγγραφείς όπως ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, ο Τζον Νταν, ο Μπεν Τζόνσον και ο Σερ Φράνσις Μπέικον.[1] Ο Ιάκωβος ήταν συγγραφέας πολλών έργων όπως "Δαιμονολογία" (1597), "Οι αληθινοί νόμοι της ελεύθερης μοναρχίας" (1598) και το "Βασιλικό δώρο" (1599). Μετέφρασε τη Βίβλο στα Αγγλικά, η δική του μετάφραση έγινε γνωστή σαν "η ελεύθερη μετάφραση του Ιακώβου".[2] Ο Σερ Άντονυ Ουέλντον (1583 - 1648) έδωσε στον Ιάκωβο τον τίτλο "ο πιο σοφός τρελός της Χριστιανοσύνης" που σχετίζεται με τον χαρακτήρα του.[3] Το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα οι ιστορικοί αναβίωσαν τη φήμη του Ιακώβου Α΄ σαν μεγάλου και σοφού μονάρχη.[4] Ακολούθησε ειρηνική πολιτική και προσπάθησε να αποφύγει τους θρησκευτικούς πολέμους όπως τον Τριακονταετή Πόλεμο (1618 - 1648) που μάστιζε τότε την Κεντρική Ευρώπη αλλά δεν μπόρεσε να αποφύγει τον πόλεμο με την Ισπανία που επιθυμούσε έντονα το κοινοβούλιο.[5]
- 1603 – Ο Τοκουγκάβα Ιεγιάσου γίνεται σόγκουν από τον αυτοκράτορα Γκο-Γιοζέι και ιδρύει το Σογκουνάτο Τοκουγκάβα στο Έντο, Ιαπωνία.
Ο Τοκουγκάβα Ιεγιάσου (徳川家康, 31 Ιανουαρίου 1543 – 1 Ιουνίου 1616) ήταν νταΐμιο (άρχοντας φεουδάρχης) και αργότερα σογκούν της φεουδαρχικής Ιαπωνίας. Αρχικά υπηρέτησε τον Όντα Νομπουνάγκα και τον Τογιοτόμι Χιντεγιόσι, αλλά μετά το θάνατο του τελευταίου απέκτησε τον έλεγχο της χώρας. Ο Ιεγιάσου, που πήρε μέρος σε πάνω από πενήντα μάχες,[6] πέτυχε τους σκοπούς του με πανουργία, υπομονή και καταπληκτική προσήλωση.
Εδραίωσε την οικογένειά του στην Ιαπωνία, όχι μονάχα χάρη στη στρατιωτική του υπεροχή, αλλά και με την ικανότητά του στην αύξηση των εισοδημάτων του και την εξόντωση των εχθρών του, ταλέντα τα οποία κληρονόμησαν και διάδοχοί του. Υπήρξε ο ιδρυτής του Σογκουνάτου Τοκουγκάβα, το οποίο κυβέρνησε την Ιαπωνία από το 1600 ως την Μεταρρύθμιση Μεΐτζι (1868). Με την κυριαρχία του εγκαινιάστηκε η περίοδος Έντο στην ιαπωνική ιστορία, που πήρε τ' όνομά της από την πρωτεύουσά του.
- 1720 – Ο Φρειδερίκος εκλέγεται βασιλιάς της Σουηδίας.
Ο Φρειδερίκος (Fredrik I, 28 Απριλίου 1676 - 5 Απριλίου 1751) ήταν βασιλιάς της Σουηδίας (1720-1751) και λανδγράβος της Έσσης-Κάσσελ (1730-1751) από τον Οίκο της Έσσης. Ήταν γιος του Καρόλου λαντγκράβου της Έσσης-Κάσσελ και της Μαρίας-Αμαλίας των Κέττλερ, κόρης του Ιακώβου, Δούκα της Κουρλάνδης και της Σεμιγαλλίας.
Η εποχή του
Κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Βόρειου Πολέμου (1700-1721) ο Κάρολος ΙΒ΄ απεβίωσε από εχθρική σφαίρα στο κεφάλι. Τον διαδέχθηκε η αδελφή του, Ουλρίκα-Ελεονώρα (1718-20). Το τέλος του πολέμου ήταν δυσμενές για τη Σουηδία, που έχασε εδάφη της στη Ρωσία. Αυτό δημιούργησε την εντύπωση ότι έφταιγε η απολυταρχία του Καρόλου ΙΒ΄, με αποτέλεσμα η Ουλρίκα-Ελεονώρα να παραχωρήσει πολλές εξουσίες στο Κοινοβούλιο και να παραιτηθεί υπέρ του συζύγου της Φρειδερίκου. Ο Φρειδερίκος έτσι ήταν ανίσχυρος απέναντι στην Κυβέρνηση, όταν η παράταξη των Τρίκογχων Καπέλων απεφάσισε να εκδικηθεί τη Ρωσία με πόλεμο. Νίκησε η Ρωσία και η Αυτοκράτειρα Ελισάβετ απαίτησε μετά τον θάνατό του να τον διαδεχθεί ο συγγενής τής αδελφής της Άννας, ο Αδόλφος-Φρειδερίκος του Χόλσταϊν-Γκόττορπ.[11]
-
1721 – Ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχαφιερώνει έξι κοντσέρτα στον μαργράβο του Βρανδεμβούργου Κρίστιαν Λούντβιχ, τα οποία αποκαλούνται σήμεραΒρανδεμβούργια Κοντσέρτα, BWV 1046–1051. Ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ (Johann Sebastian Bach, Άιζεναχ, 21/31 Μαρτίου 1685 – Λειψία, 28 Ιουλίου 1750) ήταν Γερμανός συνθέτης, διευθυντής ορχήστρας, μουσικοπαιδαγωγός και εκτελεστής (οργανίστας, κλειδοκυμβαλίστας,βιολίστας και βιολονίστας) της περιόδου Μπαρόκ.
Υπήρξε αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος συνθέτης αυτής της περιόδου, καθώς και ένας από τους σπουδαιότερους στην ιστορία της έντεχνης Δυτικής μουσικής. Τα περισσότερα από 1000 έργα του που έχουν διασωθεί έως τις μέρες μας, φέρουν όλα τα χαρακτηριστικά της εποχής Μπαρόκ, τα οποία και απογειώνουν στην τελειότητα. Παρόλο που δεν εισάγει κάποια νέα μουσική φόρμα, εμπλουτίζει το γερμανικό μουσικό στυλ της εποχής με μια δυνατή και εντυπωσιακή αντιστικτική τεχνική, έναν φαινομενικά αβίαστο έλεγχο της αρμονικής και μοτιβικής οργάνωσης, και την προσαρμογή ρυθμών και ύφους από άλλες χώρες, ιδιαίτερα από την Ιταλία και τη Γαλλία. Η μουσική του χαρακτηρίζεται από τεχνική αρτιότητα, αρτιστικό υπόβαθρο και, κυρίως, υψηλή πνευματικότητα.
Τα έργα του καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα τόσο της οργανικής (έργα για τσέμπαλο, εκκλησιαστικό όργανο, κοντσέρτα), όσο και της φωνητικής μουσικής (ορατόρια, λειτουργίες, πάθη, καντάτες, κ.α.). Ως χαρακτηριστικά έργα του Μπαχ μπορούν να αναφερθούν: η Τοκάτα και Φούγκα σε Ρε Ελάσσονα, η Λειτουργία σε σι ελάσσονα, τα Κατά Ματθαίον Πάθη, τα Βρανδεμβούργια Κοντσέρτα, το Καλοσυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο και η Τέχνη της Φούγκας.
- 1765: Το Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας εγκρίνει νομοσχέδιο, το οποίο απαιτεί από τις Δεκατρείς Αποικίες να στεγάσουν τα βρετανικά στρατεύματα.
Οι Δεκατρείς Αποικίες ήταν βρετανικές αποικίες που βρίσκονταν στην σημερινή ανατολική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Οι αποικίες δημιουργήθηκαν για πολλούς λόγους. Αρκετοί άνθρωποι πίστευαν ότι η Αμερική είναι το ιδανικό μέρος για την καλλιέργεια προϊόντων που δεν ήταν διαθέσιμα στην Ευρώπη όπως ο καπνός. Άλλοι έφυγαν για εκεί για λόγους θρησκευτικής ελευθερίας ή απλά για να ξεκινήσουν μια νέα αρχή. Άλλοι ήθελαν εξουσία και μεταρρυθμίσεις και αλλαγές από τα πράγματα που ίσχυαν στην Αγγλία. Η πρώτη αποικία ήταν η Βιρτζίνια. Ξεκίνησε το 1607 στο Τζέιμσταουν. Η τελευταία αποικία που ιδρύθηκε ήταν η Τζόρτζια το 1733.
Οι δεκατρείς αποικίες σε σειρά από τον βορά προς τον νότο είναι οι εξής:
- Μασαχουσέτη
- Νιού Χάμσαϊρ
- Ρόουντ Άιλαντ
- Κονέκτικατ
- Νέα Υόρκη
- Νιού Τζέρσεη
- Πενσυλβάνια
- Ντέλαγουερ
- Μαίρυλαντ
- Βιρτζίνια
- Βόρεια Καρολίνα
- Νότια Καρολίνα
- Τζόρτζια
Μετά τον Γαλλοϊνδιανικό Πόλεμο, η Μεγάλη Βρετανία φορολόγησε βαριά τις αποικίες και θέσπισε νέους νόμους που δυσαρέστησαν τους κατοίκους των αποικιών. Αυτό οδήγησε τη Μεγάλη Βρετανία σε πόλεμο με τις αποικίες αυτές. Αυτός ο πόλεμος ονομάστηκε Αμερικανική Επανάσταση. Οι αποικίες ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους από τη Μεγάλη Βρετανία στις 4 Ιουλίου 1776 με τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Έκτοτε οι αποικίες ονομάστηκαν Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
- 1794 – Στην Κρακοβία, οΤαντέους Κοσιούσκοαναγγέλλει γενική εξέγερση εναντίον της Ρωσικής Αυτοκρατορίαςκαι τουΒασιλείου της Πρωσίας και αναλαμβάνει τις εξουσίες του αρχηγού όλων των πολωνικών δυνάμεων.
Ο Άντζεϊ Ταντέους Μποναβεντούρα Κοστσιούσκο (πολωνικά: Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko ) (4 ή 12 Φεβρουαρίου 1746 - 15 Οκτωβρίου 1817) ήταν Πολωνο-Λιθουανός στρατιωτικός μηχανικός, πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης, ο οποίος είναι εθνικός ήρωας στην Πολωνία, τη Λιθουανία, τη Λευκορωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.[1][2] Πολέμησε στις μάχες ανάμεσα στην Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία με τη Ρωσία και την Πρωσία και με την αμερικανική πλευρά στην Αμερικανική Επανάσταση. Ως Ανώτατος Αρχηγός των Πολωνικών Εθνικών Στρατιωτικών Δυνάμεων, ηγήθηκε της Εξέγερσης του Κοστσιούσκο το 1794.
Ο Κοστσιούσκο γεννήθηκε τον Φεβρουάριο του 1746 σε μία έπαυλη στο κτήμα Μερετσεβσίνα στο Βοεβοδάτο Νοβογκρόντεκ, στο Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας, τμήμα της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας. Σε ηλικία 20 ετών αποφοίτησε από το Σώμα Δοκίμων στη Βαρσοβία της Πολωνίας. Μετά την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στη Συνομοσπονδία του Μπαρ το 1768, ο Κοστσιούσκο μετακόμισε στη Γαλλία το 1769 για να μελετήσει. Επέστρεψε στην Πολωνία το 1774, δύο χρόνια μετά τον πρώτο διαμελισμό και προσελήφθη ως δάσκαλος στην οικία του Γιούζεφ Σιλβέστερ Σοσνόφσκι. Μετά την προσπάθεια του Κοστσιούσκο να κλεφτεί με την κόρη του εργοδότη του, επέστρεψε στη Γαλλία. Το 1776, ο Κοστσιούσκο πήγε στη Βόρεια Αμερική, όπου συμμετείχε στην Αμερικανική Επανάσταση ως συνταγματάρχης του ηπειρωτικού στρατού. Ως αναγνωρισμένος στρατιωτικός αρχιτέκτονας, σχεδίασε και επέβλεψε την κατασκευή σύγχρονων οχυρώσεων, όπως αυτές στο Γουέστ Πόιντ, κοντά στη Νέα Υόρκη. Το 1783, σε αναγνώριση των υπηρεσιών του, το Κογκρέσο της Φιλαδέλφειας τον ανακήρυξε ταξίαρχο.
Μετά την επιστροφή του στην Πολωνία το 1784, ο Κοστσιούσκο διορίστηκε υποστράτηγος στον στρατό της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας το 1789. Μετά τον Πόλεμο Πολωνίας-Ρωσίας του 1792, ο οποίος οδήγησε στον δεύτερο διαμελισμό της Πολωνίας, οργάνωσε εξέγερση εναντίον της Ρωσίας τον Μάρτιο του 1794, δρώντας ως αρχηγός της. Οι ρωσικές δυνάμεις τον συνέλαβαν στη Μάχη του Ματσεϊγιοβίτσε τον Οκτώβριο του 1794. Η καταστολή της εξέγερσης τον Νοέμβριο του ίδιου έτους οδήγησε στον τρίτο διαμελισμό της Πολωνίας το 1795, ο οποίος σήμανε και το τέλος της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας μετά από 123 χρόνια. Το 1796, μετά τον θάνατο της Τσαρίνας Μεγάλης Αικατερίνης, του δόθηκε χάρη από τον διάδοχό της, Τσάρο Παύλο Α΄, και μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ήταν στενός φίλος του Τόμας Τζέφερσον, με τον οποίο μοιραζόταν τις ίδιες ιδέες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, και το 1798 έγραψε μια διαθήκη στην οποία άφηνε την αμερικανική του περιουσία για την παιδεία και ελευθερία των σκλάβων στις ΗΠΑ. Τελικά επέστρεψε στην Ευρώπη και έζησε στην Ελβετία μέχρι τον θάνατό του το 1817. Η εκτέλεση της διαθήκης του αργότερα αποδείχθηκε δύσκολη και τα κεφάλαια δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ για τον σκοπό που προορίζονταν.
- 1821 – Οι Ντρέδες -οι Αρβανίτες της Άνω Μεσσηνίας- ξεσηκώνονται κατά των Τούρκων, με αρχηγό τον Γιαννάκη Μέλλιο.
- 1854 – Καταργείται η δουλεία στη Βενεζουέλα.
- 1864 Υπογράφεται στο Λονδίνο το σύμφωνο ανάμεσα στη Ρωσία, τη Γαλλία, τη Βρετανία και την Ελλάδα για την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα
- 1874 Γεννήθηκε ο θρυλικός Ούγγρος μάγος, Χάρι Χουντίνι
- 1882 – Ο Ρόμπερτ Κοχ ανακοινώνει την ανακάλυψη του Mycobacterium tuberculosis, του βακτήριου που είναι υπεύθυνο για τη φυματίωση. Ο Ρόμπερτ Κοχ, Robert Heinrich Hermann Koch (11 Δεκεμβρίου 1843 – 27 Μαΐου 1910), γεννημένος στο χωριό Κλάουσταλ του Αννόβερου, ήταν σπουδαίος Γερμανός γιατρός και θεμελιωτής της μικροβιολογίας και της βακτηριολογίας.
Το 1882, ο Κοχ ανακάλυψε τον βάκιλο της φυματίωσης του ανθρώπου (Mycobacterium tuberculosis, μυκοβακτήριο της φυματίωσης), τον γνωστό από τότε ως «Βάκιλο του Κοχ», καθώς επίσης και το μικρόβιο της χολέρας (Vibrio cholerae, Δονάκιον της χολέρας). Ακόμα, ασχολήθηκε συστηματικά με τις λοιμώδεις ασθένειες και συστηματοποίησε την έρευνα μέσω του μικροσκοπίου. Όλες οι μελέτες του άνοιξαν τον δρόμο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των επιδημιών.
Σ’ ένα ταξίδι του στην Ινδία, το 1884, συμπλήρωσε την εργασία του για την ανακάλυψη του μικροβίου της χολέρας και της μετάδοσής της με το πόσιμο νερό, την τροφή και την ενδυμασία. Ο Ρόμπερτ Κοχ ασχολήθηκε ακόμη με έρευνες για ανθρωπονόσους και ζωονόσους (λέπρα, πανώλη των βοοειδών, βουβωνική πανώλη, τρυπανοσωμίαση των ίππων, πυρετό του Τέξας και ελονοσία).
Κριτήρια Κοχ
Ο δρ. Κοχ έθεσε τέσσερα (4) κριτήρια (γνωστά ευρέως ως “κριτήρια του Κοχ”), σύμφωνα με τα οποία μία ασθένεια οφείλεται σε παθογόνο μικροοργανισμό, είναι δηλαδή λοιμώδης.
Σύμφωνα με αυτά τα κριτήρια, ο παθογόνος μικροοργανισμός θα πρέπει:
- να είναι παρών πάντοτε, σε κάθε περίπτωση και φάση της ασθένειας
- πρέπει να ανιχνεύεται στους ιστούς ή στα υγρά ασθενών ή στον οργανισμό ατόμων που πέθαναν από την ασθένεια αυτή
- να μπορεί να απομονωθεί και να καλλιεργηθεί στο εργαστήριο σε αμιγή καλλιέργεια (culture)
- να μπορεί να προκαλέσει την ίδια ασθένεια σε υγιή πειραματόζωα, αλλά και να απομονωθεί ξανά από αυτά
- 1893 Πέθανε ο Θεόδωρος Αρεταίος, Έλληνας ιατρός, καθηγητής της Χειρουργικής (1864–1893), Πρύτανης (1879–1880) και μέγας ευεργέτης του Πανεπιστημίου Αθηνών (Αρεταίειο Νοσοκομείο). (Γεν. 2/8/1829)
- 1896 – Ο Αλέξανδρος Ποπόφ κάνει την πρώτη μετάδοση ραδιοφωνικών σημάτων στην ιστορία.
- 1900 – Ξεκινάει η κατασκευή της νέας γραμμής του μετρό της Νέας Υόρκης που θα συνδέει το Μανχάταν με το Μπρούκλιν.
Ο υπόγειος σιδηρόδρομος / μετρό της Νέας Υόρκης (αγγλικά: New York City Subway) είναι το σύστημα υπόγειων και υπέργειων αστικών σιδηροδρόμων της πόλης της Νέας Υόρκης. Είναι ιδιοκτησία της πόλης της Νέας Υόρκης και είναι παραχωρημένο για χρήση και εκμετάλλευση στον Οργανισμό Αστικών Συγκοινωνιών της πόλης της Νέας Υόρκης,[1] θυγατρική του Μητροπολιτικού Οργανισμού Συγκοινωνιών της Νέας Υόρκης.[2]
Βασικά στοιχεία
Εγκαινιάστηκε στις 27 Οκτωβρίου 1904 και είναι ένα από τα παλαιότερα και πιο εκτεταμένα δίκτυα αστικών συγκοινωνιών στον κόσμο,[3] με 36 γραμμές, 472 σταθμούς σε λειτουργία[4] (424 αν θεωρηθούν οι κομβικοί σταθμοί ως ενιαίοι σταθμοί)[5] και 400 χιλιόμετρα (248 μίλια) διαδρομών, που μαζί κάποια προαστιακά δίκτυα φτάνουν τα 1.112 χιλιόμετρα τροχιάς σε χρήση και τα 1.370 χιλιόμετρα τροχιάς στο σύνολο.
Το 2010 το μετρό εκτέλεσε περισσότερες από 1,5 δισεκατομμύρια διαδρομές με, κατά μέσον όρο, περισσότερους από 5 εκατομμύρια επιβάτες τις καθημερινές, πάνω από 3 εκατομμύρια τα Σάββατα και πάνω από 2 εκατομμύρια τις Κυριακές. Στις 29 Οκτωβρίου 2015 ξεπέρασε τα 6,2 εκατομμύρια επιβάτες, επιτυγχάνοντας νέο ημερήσιο ρεκόρ από την έναρξη των τακτικών καταγραφών του αριθμού των επιβατών το 1985.[6] Η μέση ταχύτητα των συρμών είναι 17,4 μίλια την ώρα, δηλαδή 28,0 χιλιόμετρα την ώρα, και η μέγιστη ταχύτητα των συρμών είναι 55 μίλια την ώρα, δηλαδή 88,45 χιλιόμετρα την ώρα.
Το μετρό της πόλης της Νέας Υόρκης είναι το τέταρτο σε κίνηση επιβατών παγκοσμίως, μετά από αυτά του Τόκυο, της Μόσχας και της Σεούλ.[7] Είναι, επίσης, το πρώτο σε κίνηση επιβατών σε ολόκληρο το δυτικό ημισφαίριο. Παράλληλα, είναι ένα από τα τέσσερα συστήματα σιδηροδρόμων των ΗΠΑ που λειτουργούν επί 24ώρου βάσεως και 365 μέρες το χρόνο.[8]
Μολονότι ονομάζεται επίσημα «Subway» («Υπόγειος»), μεγάλα τμήματα του μετρό εκτός του Μανχάταν είναι υπέργεια (τύπου γέφυρας) ή επιφανειακά ή σε λίγο υψηλότερο επίπεδο ή σε ανοιχτά ορύγματα. Συνολικά, το 40% του μετρό είναι πάνω από το έδαφος.[9]
Γραμμές και σταθμοί
Γραμμή Τερματικοί Εγκαίνια Σταθμοί 1 Van Cortlandt Park – 242nd Street South Ferry 1904 38 2 Wakefield - 241st Street Flatbush Avenue 1911 24 3 148th Street New Lots Avenue 1918 34 4 Woodlawn Utica Avenue 1904 54 5 Dyre Avenue Flatbush Avenue 1905 45 6 Pelham Bay Park Brooklyn Bridge 1919 38 7 Flushing - Main Street Times Square - 42nd Street 1915 21 A Inwood - 207th Street Lefferts Boulevard/Far Rockaway 1932 65 B 145th Street Brighton Beach 1936 37 C 168th Street Euclid Avenue 1932 40 D Norwood – 205th Street Coney Island – Stillwell Avenue 1937 41 E Jamaica Center – Parsons / Archer World Trade Center 1933 32 F Jamaica - 179th Street Coney Island – Stillwell Avenue 1937 41 G Court Square Church Avenue 1933 21 J Jamaica Center – Parsons/Archer Chambers Street 1908 30 L Eighth Avenue Rockaway Parkway 1924 27 M Forest Hills – 71st Avenue Middle Village – Metropolitan Avenue 1938 36 N Astoria – Ditmars Boulevard Coney Island – Stillwell Avenue 1917 45 Q Astoria – Ditmars Boulevard Coney Island – Stillwell Avenue 1921 35 R 71st Avenue Bay Ridge – 95th Street 1926 45 S Times Square - 42nd Street Grand Gentral 1969 2 Franklin Avenue Prospect Park 1984 4 Broad Channel Rockaway Park 2000 2 Z Jamaica Center – Parsons/Archer Broad Street 1933 20 - 1921 – Στο Μόντε Κάρλο διοργανώνεται Ολυμπιάδα γυναικών, σε διαμαρτυρία για την εμμονή της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής να μην δέχεται γυναίκες αθλήτριες.
- 1924 H τέταρτη εθνοσυνέλευση αποφασίζει την κατάργηση της μοναρχίας και ανακηρύσσει τη Δημοκρατία στην Ελλάδα.
- 1926 Γεννιέται ο Ιταλός θεατρικός συγγραφέας Ντάριο Φο, που το 1997 τιμήθηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας.
- 1927 – Βρετανικά και αμερικανικά πολεμικά πλοία βομβαρδίζουν τη Ναντσίνγκ στην Κίνα, για να υπερασπιστούν τους ξένους πολίτες στο εσωτερικό της πόλης.
- 1933 Στη Γερμανία, το Ράιχσταγκ αποφασίζει με βάση τον Εξουσιοδοτικό νόμο την παραχώρηση όλης της νομοθετικής εξουσίας στη χιτλερική κυβέρνηση. Αρχή της Ναζιστικής δικτατορίας.
- 1934 Πέθανε ο Θεόφιλος, Έλληνας λαϊκός ζωγράφος. Αστεγος, περιπλανώμενος, παραμυθάς, αν και τραυλός. Επαιζε ακορντεόν κι αυτοσχεδίαζε κλέφτικα τραγούδια. Βρώμικος, ψειριασμένος. Φουστανελοφορεμένος και με στολίδια, ολοχρονίς σαν Μεγαλέξανδρος. Καμιά γυναίκα δεν τον ήθελε. Οι μεγάλοι των φώναζαν αχμάκη (αφελής, κουτός, βραδύνους). Τα παιδιά τον πετροβολούσαν. Τύπος παράξενος, σαλός. Ενας «φτωχούλης του θεού», με σπάνια «προίκα» στην ψυχή και στο ζερβί του χέρι. Ζωγράφιζε μικρομάγαζα και σπιτικά, για λίγη τροφή.
Θεόφιλος Κεφαλάς-Χατζημιχαήλ (1870 – 1934)
Κυρίαρχο στοιχείο του έργου του είναι η ελληνικότητά του και η εικονογράφηση της ελληνικής λαϊκής παράδοσης και ιστορίας.
Ο Περικλής από της Πνυκός Δικαιολογών χάριν της Ακροπόλεως δαπάνας, Μουσείο Θεόφιλου, Μυτιλήνη.
Ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ (πραγματικό όνομα: Θεόφιλος Κεφαλάς ή Κεφάλας) (Βαρειά Λέσβου, 1870 – Μυτιλήνη, 22 ή 24 Μαρτίου 1934), γνωστός απλά και ως Θεόφιλος, ήταν λαϊκός ζωγράφος της νεοελληνικής τέχνης και αγιογράφος. Κυρίαρχο στοιχείο του έργου του είναι η ελληνικότητά του και η εικονογράφηση της ελληνικής λαϊκής παράδοσης και ιστορίας.
Η ακριβής χρονολογία γέννησης του Θεόφιλου δεν είναι γνωστή. Ωστόσο θεωρείται πως γεννήθηκε κατά το διάστημα 1867–1870 στη Βαρειά Λέσβου. Ο πατέρας του, Γαβριήλ Κεφαλάς (ή Κεφάλας), ήταν τσαγκάρης ενώ η μητέρα του, Πηνελόπη Χατζημιχαήλ, ήταν κόρη αγιογράφου. Σε νεαρή ηλικία επέδειξε μέτριες σχολικές επιδόσεις, αλλά και ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ζωγραφική, πάνω στην οποία απέκτησε βασικές γνώσεις δίπλα στον παππού του.
Η ζωή του ήταν πολύ δύσκολη εξαιτίας του κόσμου που τον χλεύαζε, επειδή κυκλοφορούσε φορώντας την παραδοσιακή φουστανέλα. Σε ηλικία περίπου δεκαοκτώ ετών εγκατέλειψε το οικογενειακό του περιβάλλον και εργάστηκε ως θυροφύλακας («Καβάσης») στο Ελληνικό Προξενείο της Σμύρνης. Εκεί έμεινε για μερικά χρόνια, πριν εγκατασταθεί στην πόλη του Βόλου, περίπου το 1897, αναζητώντας ευκαιριακές δουλειές και ζωγραφίζοντας σε σπίτια και μαγαζιά της περιοχής ενώ σήμερα σώζονται τοιχογραφίες που πραγματοποίησε εκεί. Τα περισσότερα χρόνια της ζωής του τα πέρασε στο Πήλιο. Προστάτης του εκείνη την περίοδο, στάθηκε ο κτηματίας Γιάννης Κοντός, για λογαριασμό του οποίου, ο Θεόφιλος πραγματοποίησε αρκετά έργα. Η οικία Κοντού αποτελεί σήμερα το Μουσείο Θεόφιλου. Εκτός από την ζωγραφική του δραστηριότητα, ο Θεόφιλος συμμετείχε στην διοργάνωση λαϊκών θεατρικών παραστάσεων στις εθνικές γιορτές και την περίοδο της Αποκριάς, όπου κρατούσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο, άλλοτε ντυμένος σαν Μεγαλέξανδρος, με τους μαθητές σε παράταξη μακεδονικής φάλαγγας, και άλλοτε σαν ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης, με εξοπλισμό και κουστούμια που έφτιαχνε ο ίδιος.
Το 1927 επέστρεψε στη Μυτιλήνη. Εικάζεται πως αφορμή για την αναχώρηση του από τον Βόλο, ήταν ένα επεισόδιο σε ένα καφενείο, όταν κάποιος για να διασκεδάσει τους παρευρισκόμενους έριξε τον Θεόφιλο από μία σκάλα όπου ήταν ανεβασμένος και ζωγράφιζε.
Στη Μυτιλήνη, παρά τις κοροϊδίες και τα πειράγματα του κόσμου, συνεχίζει να ζωγραφίζει, πραγματοποιώντας αρκετές τοιχογραφίες σε χωριά, έναντι ευτελούς αμοιβής, συνήθως για ένα πιάτο φαγητό και λίγο κρασί. Πολλά από τα έργα του αυτής της περιόδου έχουν χαθεί, είτε από φυσική φθορά είτε εξαιτίας καταστροφής τους από κατόχους τους. Στη Μυτιλήνη, τον συνάντησε ο καταξιωμένος τεχνοκριτικός και εκδότης Στρατής Ελευθεριάδης (Tériade), ο οποίος διέμενε στο Παρίσι. Στον Ελευθεριάδη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η αναγνώριση της αξίας του έργου του Θεόφιλου αλλά και η διεθνής προβολή του, που ωστόσο σημειώθηκε μετά το θάνατό του. Με έξοδα του Ελευθεριάδη ανεγέρθηκε επίσης το 1964 το Μουσείο Θεοφίλου στη Βαρειά. Τα έργα του υπέγραφε συνήθως χρησιμοποιώντας το επώνυμο της μητέρας του, ενώ το μοναδικό έργο που φέρει το κατά κόσμον όνομά του, έχει υπογραφή «Έργο Θεόφιλου Γαβριήλ Κεφαλά» και είναι μια εικόνα των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο σκευοφυλάκιο του Ιερού Ναού Ταξιαρχών στις Μηλιές Πηλίου.
Ο Θεόφιλος πέθανε τον Μάρτιο του 1934, παραμονές του Ευαγγελισμού, πιθανότατα από τροφική δηλητηρίαση, στη Μυτιλήνη.
Τον Ιούνιο του 1961 εγκαινιάστηκε μεγάλη έκθεση με έργα του Θεόφιλου στο Μουσείο του Λούβρου. Ήταν ο θρίαμβος του φουστανελά που κάποτε τον έλεγαν “σοβατζή”. Το κοσμοπολίτικο Παρίσι υποδέχθηκε τον Έλληνα αυτοδίδακτο καλλιτέχνη, τον “παρθένο μαθητή των αισθήσεων”, ο οποίος, κατά τον Οδυσσέα Ελύτη “έδωσε έκφραση πλαστική στο αληθινό μας πρόσωπο”. Η έκθεση οφείλετο στον Τεριάντ, βαθύ πατριώτη και εμπνευστή κορυφαίων δημιουργών του 20ού αιώνα, που ανακάλυψε τον Θεόφιλο και προσέδωσε κύρος στο έργο του, κινώντας το ενδιαφέρον της Ευρώπης, των διανοουμένων της εποχής. Ο “εν ξιφήρεις” φουστανελάς μπήκε στις αίθουσες του πιο λαμπρού μουσείου και οι Λουδοβίκοι συναντήθηκαν με τον Αντώνη Κατσαντώνη, τον Αθανάσιο Διάκο, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Μέγα Αλέξανδρο, την Αρετούσα. Έργα απλά, ελεύθερα, γεμάτα φως, σοφία και γλαφυρότητα, ενθουσίασαν τους επισκέπτες της έκθεσης “οι οποίοι εξεφράζοντο μετά θαυμασμού δια την πρωτοτυπίαν του ζωγράφου Θεόφιλου, που θεωρείται ως ο πρωτοπόρος της λαϊκής αυτής τεχνοτροπίας”.
-
Ο Καπετάν Ανδρούτσος το 1795 .
-
Ο Μέγας Αλέξανδρος
-
Ο Ερωτόκριτος και Αρετούσα
-
Ο Κολοκοτρώνης παρατηρώντας
-
Η Ευδοκία
-
Ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος
-
Ο Θησέας
-
Αρτοποιείο
-
Ιχθυοπώλης
-
Αθανάσιος Διάκος
-
Η μονομαχία του Αχιλλέα
-
Η Αθηνά και η Άρτεμη
-
Η Άρτεμη, κυνηγώντας
-
Καραϊσκάκης κυνηγώντας τους Τούρκους
-
Ο θάνατος του Μπότσαρη
-
- 1935 Εκτελούνται οι στρατηγοί Παπούλιας και Κοιμήσης ως πρωταίτιοι του κινήματος της 1ης Μάρτη. Ερήμην σε θάνατο έχουν καταδικαστεί οι Ελευθέριος Βενιζέλος, Νικόλαος Πλαστήρας και Ιωάννης Κούνδουρος.
- 1940 Καταγράφεται αυθεντική μαρτυρία εμφάνισης σέλαος πάνω από την Αθήνα, όταν πολλοί Αθηναίοι υποστηρίζουν μεταξύ άλλων πως «θεϊκά πέπλα» σκεπάζουν την πόλη.
- 1943 Ύστερα από πολυήμερες μάχες, ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει τα Γρεβενά. Ο λαός της πόλης υποδέχεται τους ελευθερωτές του με ενθουσιασμό.
- 1944 76 κρατούμενοι αποδρούν από το γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Στάλαγκ Λουφτ 3 στην κατεχόμενη Πολωνία. Μόλις τρεις από αυτούς καταφέρνουν να φθάσουν στην ουδέτερη Ελβετία, ενώ οι υπόλοιποι 73 συλλαμβάνονται. Οι 50 από αυτούς παραδίδονται στην Γκεστάπο και εκτελούνται χωρίς δίκη, ανάμεσά τους και ο έλληνας ανθυποσμηναγός Σωτήρης Σκάντζικας. Το περιστατικό θα δραματοποιηθεί αργότερα στην ταινία «Η μεγάλη απόδραση».
- 1944 – Γερμανικά στρατεύματα δολοφονούν 335 Ιταλούς αμάχους στη Ρώμη.
- 1946: Πάνω από 100.000 λαού στη Θεσσαλονίκη δίνουν το «παρών» στην πανδημοκρατική συγκέντρωση με το σύνθημα «Αποχή — Δημοκρατία — Αμνηστία».
- 1958: Ο «βασιλιάς του ροκ εν ρολ», Ελβις Πρίσλεϊ, ντύνεται στα χακί για την εκπλήρωση της διετούς στρατιωτικής του θητείας.
- 1961 Η Πάρνηθα χαρακτηρίζεται εθνικός δρυμός.
- 1965 – Το διαστημικό σκάφος της NASA Ρέιντζερ 9, που είναι εξοπλισμένο για να μετατρέψει τα σήματά του σε φόρμα κατάλληλη για προβολή στην τηλεόραση, μεταφέρει στα σπίτια εικόνες της Σελήνης πριν τη συντριβή του. Ο Ρέιντζερ 9 (Ranger, δασοφύλακας) ήταν διαστημικό σκάφος του προγράμματος Ρέιντζερ της NASA με προορισμό να διαγράψει τροχιά σύγκρουσης με την σελήνη και να τηλεμεταδώσει φωτογραφίες υψηλής ευκρίνειας κατά την κάθοδο και μέχρι την τελική σύγκρουση. Το διαστημικό σκάφος έφερε έξι τηλεοπτικές φωτογραφικές μηχανές vidicon. Δύο από αυτές ήταν ευρείας οπτικής γωνίας (τις φωτογραφικές μηχανές Α και Βστο κανάλι F) και τέσσερις οξείας οπτικής γωνίας (τις φωτογραφικές μηχανές P1, P2, P3 και P4 στο κανάλι P). Οι φωτογραφικές μηχανές αποτελούσαν δύο διαφορετικά αλλά και ανεξάρτητα κανάλια, κάθε ένα με ανεξάρτητη παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, χρονόμετρα, και τηλεπικοινωνιακό σύστημα μετάδοσης, ώστε να προσφέρουν μέγιστη δυνατή αξιοπιστία και πιθανότητα λήψης των υψηλής ποιότητας τηλεοπτικών εικόνων. Άλλα πειράματα δεν μετέφερε το διαστημικό σκάφος.
- 1967 – Αποκαλύπτεται ότι από το 1958, το δημόσιο έχει υπεξαιρέσει κονδύλια ύψους 100.000.000 δραχμών από εισφορές, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της «στρογγυλοποίησης» των ποσών εις βάρος του Δήμου Αθηναίων.
- 1970 – Οι εκδότες του Έθνους Κώστας Νικολόπουλος και Κώστας Κυριαζής, ο διευθυντής σύνταξης Κ. Οικονομίδης και ο αρχισυντάκτης Ιωάννης Καψής συλλαμβάνονται κατόπιν της πρωτοσέλιδης δημοσίευσης δηλώσεων του Ιωάννη Ζίγδη για το Κυπριακό, στις οποίες ο πρώην υπουργός ζητεί τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Δύο ημέρες αργότερα συλλαμβάνεται και ο ίδιος ο Ιωάννης Ζίγδης και την επομένη παρουσιάζεται αυθορμήτως ο επίσης καταζητούμενος Αχ. Κυριαζής.
- 1971 – Ο Παναθηναϊκός εξέρχεται ισόπαλος της Έβερτον με 0-0 και σε συνδυασμό με το 1-1 του Λίβερπουλ, προκρίνεται στην ημιτελική φάση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης (νυν Τσάμπιονς Λιγκ). Η ενδεκάδα του θριάμβου: Οικονομόπουλος, Τομαράς, Αθανασόπουλος, Καψής, Σούρπης, Καμάρας, Βλάχος, Φυλακούρης, Δομάζος, Γραμμός, Αντωνιάδης.
- 1976 – Στην Αργεντινή, οι ένοπλες δυνάμεις ανατρέπουν τη συνταγματική κυβέρνηση της προέδρου Ισαμπέλ Περόν και αρχίζουν μία 7ετή δικτατορική περίοδο αυτοαποκαλούμενη ως Διαδικασία Εθνικής Αναδιοργάνωσης. Από το 2006, η ημέρα αυτή αποτελεί αργία ως Ημέρα Μνήμης για την Αλήθεια και τη Δικαιοσύνη.
- 1992 – Αεροσκάφος κάργκο των σουδανικών αερογραμμών προσκρούει στον Υμηττό από λάθος του πιλότου, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και οι επτά επιβαίνοντες.
- 1993 – Ανακαλύπτεται ο κομήτης Σουμέικερ-Λέβι 9.
- 1999 – Το ΝΑΤΟ εξαπολύει βομβαρδισμούς εναντίον της Γιουγκοσλαβίας, επειδή η τελευταία αρνείται να υπογράψει τη συμφωνία για το μέλλον του Κοσσυφοπεδίου. Οι αεροπορικές επιδρομές θα διαρκέσουν τρεις μήνες, έως ότου οι δυνάμεις της Γιουγκοσλαβίας αποσυρθούν από την περιοχή. Είναι η πρώτη επίθεση στην ιστορία της Συμμαχίας κατά κυρίαρχου κράτους.
- 2003 Τα κράτη- μέλη του Αραβικού Συνδέσμου υιοθετούν με 21 ψήφους υπέρ και μία κατά, ψήφισμα με το οποίο ζητούν την άμεση και χωρίς όρους υποχώρηση των αμερικανικών και βρετανικών στρατιωτικών δυνάμεων από το Ιράκ.
- 2015: Airbus A320 της εταιρείας Germanwings, θυγατρικής της Lufthansa, που πραγματοποιεί την πτήση Βαρκελώνη-Ντίσελντορφ, συντρίβεται στη νότια Γαλλία: 150 νεκροί. Σύμφωνα με τις έρευνες, ο Γερμανός συγκυβερνήτης, που έπασχε από σοβαρές ψυχικές διαταραχές, προκάλεσε σκοπίμως την πτώση του αεροσκάφους.
- 2015: Ποινή φυλάκισης ενός έτους, με τριετή αναστολή, επιβάλλει το Ειδικό Δικαστήριο στον πρώην υπουργό Οικονομικών, Γιώργο Παπακωνσταντίνου, τον οποίο κρίνει ένοχο για το αδίκημα της νόθευσης δημοσίου εγγράφου σχετικά με την υπόθεση της «λίστας Λαγκάρντ». Το δικαστήριο μετατρέπει το αδίκημά του από κακούργημα σε πλημμέλημα, ενώ ο πρώην υπουργός αθωώνεται για το αδίκημα της απόπειρας απιστίας.
- 2016 Πέθανε ο Γιόχαν Κρόιφ, ολλανδός ποδοσφαιριστής. (Γεν. 25/4/1947)
- 2018 Πέθανε η κορυφαία Παλαιστίνια τραγουδίστρια Ριμ Μπάννα
- 2020: Αναβλήθηκαν για το 2021 οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2020 λόγω της πανδημίας του κορονοϊού.
- 2021: Τα κρούσματα COVID-19 στις ΗΠΑ υπερβαίνουν τα 30 εκατομμύρια.
Γεννήσεις
- 1441 – Ερνέστος, εκλέκτορας της Σαξονίας
- 1494 – Γκεόργκιους Αγκρικόλα, Γερμανός λόγιος και επιστήμονας
-
- 1681 – Γκέοργκ Φίλιπ Τέλεμαν, Γερμανός συνθέτης. Ο Γκέοργκ Φίλιπ Τέλεμαν (Georg Philipp Telemann, Μαγδεβούργο, 24 Μαρτίου 1681 - Αμβούργο, 25 Ιουνίου 1767) ήταν σπουδαίος Γερμανός συνθέτης της μπαρόκ μουσικής, του οποίου το έργο γεφυρώνει το ύστερο μπαρόκ με την πρώιμη κλασική μουσική εποχή. Υπήρξε ένας από τους κορυφαίους συνθέτες της εποχής του, ανανεωτής της γερμανικής μουσικής και καινοτόμος, με σημαντική συμβολή επίσης στη μουσική εκπαίδευση και θεωρία[11]. Δραστηριοποιήθηκε, αναλαμβάνοντας υψηλές θέσεις, στη Λειψία, στο Ζάρυ, στο Άιζεναχ και στη Φρανκφούρτη, πριν εγκατασταθεί το 1721 στο Αμβούργο ως Κάντορας και μουσικός διευθυντής.
- 1733 – Τζόζεφ Πρίστλυ, Άγγλος θεολόγος
- 1809 – Ζοζέφ Λιουβίλ, Γάλλος μαθηματικός
- 1835 – Γιόζεφ Στέφαν, Σλοβένος φυσικός
- 1874 – Χάρρυ Χουντίνι, Ούγγρος μάγος. Ο Χάρρυ Χουντίνι (Harry Houdini, 24 Μαρτίου 1874 – 31 Οκτωβρίου 1926), πραγματικό όνομα Έρικ Βέις (Erik Weisz), ήταν Ούγγρος μάγος, καλλιτέχνης των αποδράσεων και διασκεδαστής, καθώς επίσης και πολέμιος του πνευματισμού, παραγωγός ταινιών και ηθοποιός. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους και διασημότερους μάγους όλων των εποχών.
- 1893 – Βάλτερ Μπάαντε, Γερμανός αστρονόμος
- 1897 – Βίλχελμ Ράιχ, Αυστριακός ψυχαναλυτής
- 1915 – Γκόρτζεους Τζορτζ, Αμερικανός παλαιστής
- 1917 – Κωνσταντίνος Ανδρέου, καλλιτέχνης
- 1919 – Λόρενς Φερλινγκέτι, Αμερικανός συγγραφέας και εκδότης
- 1921 – Βασίλι Σμισλόφ, Ρώσος σκακιστής
- 1926 – Ντάριο Φο, Ιταλός συγγραφέας
- 1930 – Στηβ ΜακΚουήν, Αμερικανός ηθοποιός
- 1935 – Άντζελα Ζήλεια, ηθοποιός και τραγουδίστρια
- 1938 – Ντέιβιντ Ίρβινγκ, Βρετανός συγγραφέας
- 1944 – Βόισλαβ Κοστούνιτσα, Σέρβος πολιτικός
- 1945 – Ρόμπερτ Μπάκερ, Αμερικανός παλαιοντολόγος
- 1946 – Κλάους Ντίνγκερ, Γερμανός μουσικός (Neu! και Kraftwerk)
- 1947 – Μέικο Κάτζι, Γιαπωνέζα τραγουδίστρια και ηθοποιός
- 1951 – Τόμι Χιλφίγκερ, Αμερικανός σχεδιαστής μόδας
- 1960 – Nena, Γερμανίδα τραγουδίστρια
- 1961 – Γιάνης Βαρουφάκης, οικονομολόγος και πολιτικός
- 1965 – Αντερτέικερ, Αμερικανός παλαιστής
- 1970 – Κρίστοφερ Ντάνιελς, Αμερικανός παλαιστής
- 1973 – Τζιμ Πάρσονς, Αμερικανός ηθοποιός
- 1976 – Θανάσης Κωστούλας, ποδοσφαιριστής
- 1977 – Τζέσικα Τσάστεϊν, Αμερικανίδα ηθοποιός
- 1979 – Γκαϊτάνα, Ουκρανή τραγουδίστρια
- 1979 – Περικλής Ιακωβάκης, αθλητής
- 1982 – Ορλάντο Κολόν, Πορτορικανός παλαιστής
- 1982 – Τζακ Σουάγκερ, Αμερικανός παλαιστής
- 1984 – Κρις Μπος, Αμερικανός καλαθοσφαιριστής
Θάνατοι
- 809 – Χαρούν αλ Ρασίντ, Άραβας χαλίφης
- 1275 – Βεατρίκη της Αγγλίας, κόμισσα του Ρίτσμοντ
- 1284 – Ούγος Γ΄, βασιλιάς της Κύπρου. Ο Ούγος Γ΄ της Κύπρου (Hugues III de Chypre, 1235 - 24 Μαρτίου 1284) από τον Οίκο του Πουατιέ ήταν Βασιλιάς της Κύπρου (1267 - 1284) και Βασιλιάς της Ιερουσαλήμ (1268 - 1284). Αυτός και οι απόγονοί του διατήρησαν το επώνυμο της μητέρας του, έτσι ονομάζονταν Πουατιέ-Λουζινιάν, είναι δηλ. ο ιδρυτής του κλάδου των Πουατιέ-Λουζινιάν.
Βιογραφία
Ήταν γιος του Ερρίκου βαΐλου της Κύπρου και της Ισαβέλλας των Λουζινιάν,[1] κόρης του Ούγου Α΄ της Κύπρου. Όταν ο εξάδελφός του Ούγος Β΄ της Κύπρου απεβίωσε ανήλικος και χωρίς απογόνους (1267), τον διαδέχθηκε ο Ούγος Γ΄.
Βασιλιάς της Κύπρου και της Ιερουσαλήμ
Ο Ούγος Γ΄ κέρδισε και τον θρόνο της Ιερουσαλήμ που είχε αποκτήσει ο προπάππους του Αμωρί Β΄ της Ιερουσαλήμ με τον γάμο του με την Ισαβέλλα Α΄ της Ιερουσαλήμ. Ο θρόνος χάθηκε από τον Οίκο των Λουζινιάν και τον κληρονόμησε ο Ιωάννης του Μπριέν, ο Ούγος Γ΄ διεκδίκησε και τον πήρε μέσω της συγγένειας. Την εποχή του ο Μαμελούκος σουλτάνος Μπαϊμπάρς άλωσε σταδιακά τις πόλεις και τα κάστρα του βασιλείου, ο Ούγος ήθελε να αντιδράσει δυναμικά αλλά μετά την απώλεια της Αντιόχειας ζήτησε ειρήνη χωρίς να σταματήσει τους Μαμελούκους. Ο Μπαϊμπάρ προσπάθησε να μεταφέρει τον πόλεμο στην Κύπρο, με επίθεση στην Λεμεσό (1271) αλλά απέτυχε. Ο Ούγος Γ΄ προσπάθησε να συνενώσει τις χριστιανικές δυνάμεις της Παλαιστίνης αλλά πέθανε στην Τύρο (1284). Ο Οίκος των Λουζινιάν είχε χάσει το 1291 ολόκληρο το Βασίλειο της Ιερουσαλήμ, τους απέμεινε μόνο ο τίτλος.
Ο Ούγος Γ΄ που αποκλήθηκε "Μέγας" ήταν προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών, έκανε επέκταση στο μοναστήρι του Πέλλα-Παΐς που είχε ιδρυθεί από τον Ούγο Α΄ και ήταν ικανός στρατιωτικός ηγέτης. Οι αγώνες του όμως στη Συρία και την Παλαιστίνη για να ανακτήσει το βασίλειο της Ιερουσαλήμ απέτυχαν.
- 1381 – Αγία Αικατερίνη (Σουηδίας)
- 1394 – Κωνσταντία της Καστίλης, δούκισσα του Λάνκαστερ
- 1455 – Πάπας Νικόλαος Ε΄
- 1548 – Γκίσσουρ Άιναρσσον, Ισλανδός επίσκοπος
- 1603 – Ελισάβετ Α΄, βασίλισσα της Αγγλίας
- 1657 – Παρθένιος Γ΄, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
-
1684 – Πίτερ ντε Χόοχ, Ολλανδός ζωγράφος.
(Pieter de Hooch, 20 Νοεμβρίου 1629 – 24 Μαρτίου 1684) ήταν Ολλανδός ζωγράφος της χρυσής εποχής της ζωγραφικής στην Ολλανδία, διάσημος για τους πίνακες με θέματα της καθημερινότητας. Ήταν σύγχρονος του Γιοχάνες Βερμέερ στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά στο Ντελφτ. Το έργο των δύο καλλιτεχνών έχει κοινή θεματολογία και ύφος.
Ο ντε Χόοχ γεννήθηκε στο Ρόττερνταμ, γιος του πλινθοκτίστη Χέντρικ Χέντρικς ντε Χόοχ και της μαίας Αννέτχε Πίτερς. Ήταν το μεγαλύτερο από τα πέντε παιδιά της οικογένειας και το μακροβιότερο από τα αδέλφια του. Σχετικά με τον πρώιμο βίο του λίγα είναι γνωστά και οι περισσότερες αρχειακές καταγραφές αναφέρουν ότι εργάστηκε στο Ρόττερνταμ, στο Ντελφτ και στο Άμστερνταμ. Σύμφωνα με τον πρώτο του βιογράφο, τον Άρνολντ Χαουμπράκεν, σπούδασε ζωγραφική στο Χάαρλεμ με δάσκαλο τον τοπιογράφο Νικολάες Μπέρχεμ, με συμμαθητή τον Γιάκομπ Όχτερφελτ (Jacob Ochtervelt) και έγινε γνωστός για τις σκηνές “kamergezichten” (απεικονίσεις δωματίων με κυρίους και κυρίες να συνομιλούν). Ωστόσο, το έργο του ντε Χόοχ μοιάζει να συνεχίζει το πνεύμα του Χέντρικ Σοργκ (Hendrik Sorgh), ενός προγενέστερου ζωγράφο από το Ρόττερνταμ, που διέθετε μεγάλη επιδεξιότητα στη διάταξη μορφών σε εσωτερικούς χώρους. Ξεκινώντας το 1650, εργάστηκε ως ζωγράφος και υπηρέτης για κάποιον έμπορο λινών και συλλέκτη έργων τέχνης, ονόματι Γιούστους ντε λα Γκρανζ (Justus de la Grange) στο Ρόττερνταμ. Οι υπηρεσίες προς τον έμπορο απαιτούσαν να τον συνοδεύει στα ταξίδια του στη Χάγη. στο Λέιντεν και στο Ντελφτ, όπου και τελικά μετοίκησε. Είναι πιθανόν ότι ο ντε Χόοχ παρέδωσε τα περισσότερα από τα έργα του εκείνης της περιόδου στον ντε λα Γκρανζ, ως αντάλλαγμα της απολαβής σίτισης και στέγασης από αυτόν, όπως ήταν η συνήθης πρακτική της εποχής για τους ζωγράφους και σε μια μεταγενέστερη απογραφή καταγράφηκε η κατοχή έντεκα πινάκων του από τον ντε λα Γκρανζ.
Στο Ντελφτ ο ντε Χόοχ νυμφεύτηκε την Γιαννέτιε φαν ντε Μπουρχ (Jannetje van der Burch), με την οποία απέκτησαν επτά παιδιά. Όσο ήταν στο Ντελφτ, επίσης, πιστεύεται ότι έμαθε πολλά πράγματα από τους ζωγράφους Κάρελ Φαμπρίτιους και Νικολάες Μες (Nicolaes Maes), που ήταν από τα πρώτα μέλη της Σχολής ζωγραφικής του Ντελφτ. Έγινε μέλος στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της πόλης το 1655, δύο χρόνια μετά τον Βερμέερ. Η θυγατέρα του Άννα γεννήθηκε στο Ντελφτ στις 14 Νοεμβρίου 1656.[10] Με βάση το γεγονός ότι η σύζυγός του παρέστη σε μια βάπτιση στο Άμστερνταμ το 1660, μπορεί να καθοριστεί ότι τότε είχε μετοικήσει στο Άμστερνταμ, αν και η μεγάλη επιτυχία του νέου μεταφορικού μέσου trekschuit (τρεκσχάουτ, είδος πλεούμενου που συνδύαζε πανιά και έλξη με άλογα και κινούνταν στα ειδικά για το σκοπό αυτό διαμορφωμένα κανάλια), μπορούσε να σημαίνει ότι το ταξίδι στο Άμστερνταμ ήταν πλέον εύκολο να πραγματοποιηθεί.
Τα πρώιμα έργα του ντε Χόοχ ήταν κυρίως σκηνές στρατιωτών και χωρικών σε στάβλους και ταβέρνες, όπως ήταν τα έργα του Άντριεν φαν Οστάντε, αν και τα χρησιμοποίησε για να αναπτύξει μεγάλη δεξιότητα στον φωτισμό, το χρώμα και την προοπτική και όχι για να εξερευνήσει περισσότερο αυτά τα θέματα.
-
Ο χαρούμενος πότης, περ. 1650
-
Το άδειο ποτήρι, περ. 1652
Αφού έκανε τη δική του οικογένεια, στα μέσα της δεκαετίας του 1650, εστίασε περισσότερο σε οικιακές σκηνές. Πιθανόν απεικόνιζε τη δική του οικογένεια, αν και τα έργα του με τις καλοβαλμένες γυναίκες που θηλάζουν και φροντίζουν τα παιδιά τους παραπέμπουν ίσως στο γεγονός ότι είχε παρακολουθήσει τη μητέρα του στα καθήκοντά της ως μαίας.
-
Γυναίκα που θηλάζει, 1658
-
- 1794 – Ζακ Ρενέ Εμπέρ, Γάλλoς δημοσιογράφος και πολιτικός
-
1844 – Μπέρτελ Θόρβαλντσεν, (19 Νοεμβρίου 1770 – 24 Μαρτίου 1844) ήταν Δανο-Ισλανδός γλύπτης. Ο Θόρβαλντσεν γεννήθηκε στην Κοπεγχάγη το 1770 (σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, το 1768), γιος ενός Ισλανδού που εγκαταστάθηκε ως έμπορος στη Δανία. Μερικοί Ισλανδοί υποστηρίζουν πως ο Θόρβαλντσεν γεννήθηκε στην Ισλανδία.
Ο νεαρός Θόρβαλντσεν εισήχθη στη Βασιλική Ακαδημία Τέχνης της Δανίας (Det Kongelige Danske Kunstakademi) στην Κοπεγχάγη, όπου έλαβε όλες τις διακρίσεις καθώς και το μεγάλο Χρυσό Μετάλλιο. Γι’ αυτό το λόγο του δόθηκε μια βασιλική χορηγία, που του επέτρεψε να ολοκληρώσει τις σπουδές του στη Ρώμη, όπου έφτασε στις 8 Μαρτίου του 1797. Μιας και η ακριβής ημερομηνία της γέννησής του δεν κατεγράφη ποτέ, ο ίδιος γιόρταζε αυτή τη μέρα ως τα «Ρωμαϊκά γενέθλιά» του, για την υπόλοιπη ζωή του.
Η πρώτη επιτυχία του Θόρβαλντσεν ήταν ένα πρότυπο(μοντέλο) για ένα άγαλμα του Ιάσονα, το οποίο έλαβε ιδιαίτερους επαίνους από τον Αντόνιο Κανόβα, τον πιο διάσημο γλύπτη στην πόλη. Το 1803 του ανατέθηκε η αποτύπωση του προτύπου σε μάρμαρο από τον Άγγλο συλλέκτη έργων τέχνης, Τόμας Χοπ. Από εκεί και πέρα, η επιτυχία του Θόρβαλντσεν είχε διασφαλισθεί, και ο ίδιος δεν εγκατέλειψε την Ιταλία για 16 χρόνια.
Το 1819 επισκέφθηκε τη Δανία, όπου του ανατέθηκε η κατασκευή των υπερμεγεθών αγαλμάτων του Χριστού και των δώδεκα Αποστόλων, από το 1817 ως το 1829 για την ανακατασκευαζόμενη Vor Frue Kirke («Η εκκλησία της Κυράς μας» γνωστή και ως «Καθεδρικός Ναός της Κοπεγχάγης» από το 1922), η οποία είχε καταστραφεί κατά τη Μάχη της Κοπεγχάγης (1807). Τα σχέδια αυτά δεν ξεκίνησαν παρά μόνο μετά την επιστροφή του στη Ρώμη, και δεν τελείωσαν νωρίτερα απ’το 1838, χρονιά που ο Θόρβαλντσεν επέστρεψε στη Δανία.
Ο Θόρβαλντσεν πέθανε ξαφνικά στο Βασιλικό Θέατρο της Κοπεγχάγης στις 24 Μαρτίου του 1844. Κληροδότησε μεγάλο μέρος της περιουσίας του για την κατασκευή και λειτουργία ενός μουσείου στην Κοπεγχάγη το οποίο φέρει το όνομά του, ενώ κληροδότησε όλη τη συλλογή του από έργα τέχνης και καλούπια για την εσωτερική επένδυσή του. Ο Θόρβαλντσεν θάφτηκε στην αυλή αυτού του μουσείου, κάτω από ένα κρεβάτι με τριαντάφυλλα, κάτι που αποτελούσε προσωπική επιθυμία του.
Ο Θόρβαλντσεν ήταν ένας εξαίρετος αντιπρόσωπος της Νεοκλασικής περιόδου στη γλυπτική. Πολλές φορές συγκρινόταν με τον Αντόνιο Κανόβα, αν και ενσωμάτωνε στα έργα του την κλασική Ελληνική τεχνοτροπία περισσότερο από τον Ιταλό καλλιτέχνη.Οι στάσεις και οι εκφράσεις των αγαλμάτων του είναι πολύ πιο συγκρατημένες και επίσημες από αυτές του Κανόβα.
Μερικά από τα σημαντικότερα έργα του είναι:
- Το μνημείο για τον τάφο του Πάπα Πίου του Ζ’.
- Το Μνημείο του Λέοντος (1819), στη Λουκέρνη της Ελβετίας, εις μνήμην της Ελβετικής Φρουράς που υπερασπιζόταν τα Ανάκτορα του Κεραμεικού κατά τη Γαλλική Επανάσταση.
- Το άγαλμα που αναπαριστά έφιππο τον Πρίγκιπα Γιούζεφ Πονιατόφσκι στην Βαρσοβία της Πολωνίας, στον περίβολο του Προεδρικού Παλατιού της Βαρσοβίας.
- Το άγαλμα που αναπαριστά καθισμένο τον Νικόλαο Κοπέρνικο, επίσης στη Βαρσοβία
- Το άγαλμα του Γουτεμβέργιου στο Μάιντς της Γερμανίας,
- Το άγαλμα του Χριστού (Christus), που αναφέρεται και ως «Ο Χριστός του Θόρβαλντσεν», στον Καθεδρικό Ναό της Κοπεγχάγης
Ένα αντίγραφο της μπρούτζινης αυτοπροσωπογραφίας του Θόρβαλντσεν υπάρχει στο Σέντραλ Παρκ, της Νέας Υόρκης.
-
Ιάσων, 1803 Κοπεγχάγη, Thorvaldsens Museum
-
Οι Χάριτες κι ο ‘Ερωτας, 1818, Κοπεγχάγη, Thorvaldsens Museum
-
Το μνημείο του λέοντος, 1819, Λουκέρνη
-
Μνημείο στον Κοπέρνικο, Βαρσοβία
-
1905 – Ιούλιος Βερν, (Jules Gabriel Verne, 8 Φεβρουαρίου 1828 – 24 Μαρτίου 1905) ήταν Γάλλος μυθιστοριογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, ιδιαίτερα γνωστός για τα περιπετειώδη μυθιστορήματά του και τη βαθιά επιρροή του στο λογοτεχνικό είδος της επιστημονικής φαντασίας. Είναι περισσότερο γνωστός από τα μυθιστορήματά του Ταξίδι στο Κέντρο της Γης (1864), 20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα (1870) και Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες (1873). Ο Βερν έγραφε για αεροπορικά και διαστημικά ταξίδια πριν εφευρεθούν πρακτικά τα αεροπλάνα και πριν επινοηθούν τα μέσα ενός διαστημικού ταξιδιού. Είναι ο δεύτερος πιο μεταφρασμένος συγγραφέας στον κόσμο (μετά την Αγκάθα Κρίστι). Μερικά από τα βιβλία του γυρίστηκαν σε κινηματογραφικές ταινίες, κινούμενα σχέδια και τηλεοπτικές σειρές. Ο Βερν αναφέρεται συχνά ως ο «Πατέρας της επιστημονικής φαντασίας», τίτλο που μερικές φορές μοιράζεται με τον Χιούγκο Γκέρνσμπακ και τον Χ. Τζ. Γουέλς.
- 1916 – Ενρίκε Γκρανάδος, Ισπανός συνθέτης
- 1934 – Θεόφιλος Κεφαλάς – Χατζημιχαήλ, ζωγράφος
- 1946 – Αλεξάντρ Αλιέχιν, Ρώσος σκακιστής
- 1946 – Καρλ Σούμαν, Γερμανός αθλητής
-
1948 – Νικολάι Αλεξάντροβιτς Μπερντιάεφ, (Никола́й Алекса́ндрович Бердя́ев, 18 Μαρτίου 1874 – 24 Μαρτίου 1948) ήταν Ρώσος θρησκειοφιλόσοφος. Ο Μπερντιάεφ γεννήθηκε στις 18 Μαρτίου του 1874 στο Κίεβο από παλιά οικογένεια αριστοκρατών. Ο πατέρας του ήταν αξιωματικός της τσαρικού στρατού και η μητέρα του κόρη Ρώσου πρίγκιπα και Γαλλίδας κόμισσας. Η παιδεία που έλαβε ήταν αρκετά επιμελής, ενώ το οικογενειακό περιβάλλον του ήταν πλούσιο σε πνευματικά ερεθίσματα: η δυτική και η ανατολική κουλτούρα δεν ήταν άγνωστες στο σπίτι του, μιλούσαν ικανοποιητικά γαλλικά και ρωσικά, ο γαλλικός διαφωτισμός ήταν διάχυτος, ενώ ο πατέρας του ασπαζόταν τις φιλελεύθερες αστικές ιδέες, προσελκυόταν από τις ιδέες των Βολταίρου και Τολστόι, και ως προς τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του κινείτο στο φάσμα του αγνωστικισμού και της αθεΐας.
Αρχικά σπουδάζει στην Στρατιωτική Ακαδημία και έπειτα στη Νομική Σχολή της γενέτειράς του. Νωρίς από τα φοιτητικά του χρόνια προσελκύεται από τον μαρξισμό αποστασιοποιούμενος όμως από τον αθεϊσμό και τον υλισμό του. Η ενεργής πολιτική του δράση είχε ως συνέπεια την σύλληψή του το 1898 και την τριετή εξορία του στη βόρρεια Ρωσία μεταξύ 1900 και 1903. Κατά τη διάρκεια της εξορίας του γράφει τα πρώτα του έργα. Με τη λήξη της εξορίας του πραγματοποιεί ολιγόμηνο ταξίδι στην Χαϊδελβέργη όπου παρακολουθεί τις παραδόσεις του Βίλχελμ Βίντελμπαντ Το 1904 επειστρέφει στην Πετρούπολη όπου γνωρίζει και παντρεύεται την Λύδια Τρούτσεφ. Σημαντική γνωριμία για την πνευματική του πορεία υπήρξε ο Σέργιος Μπουλγκάκοφ. Ο Μπουλγκάκοφ θα του γνωρίσει «την ασκητική και μυστική παράδοση» της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι δυο τους θα εκδόσουν το βραχύβιο περιοδικό φιλοσοφικού προβληματισμού Προβλήματα της ζωής. Από το 1904 μέχρι το 1905 θα οργανώσει έναν όμιλο προβληματισμού, τη Θρησκειοφιλοσοφική Εταιρεία. Τη Θρησκειοφιλοσοφική Εταιρεία θα την μεταφέρει στη Μόσχα και εκεί θα συνεργαστεί με τον Βλαδίμηρο Σολόβιεφ Ανάμεσα στα 1908 και 1911 ταξίδεψε στην Ευρώπη για να μελετήσει τη φιλοσοφία και να έλθει σε επαφή με φιλελεύθερους πολιτικούς εξορίστους της πατρίδας του. Το 1914 επειδή επέκρινε με δημοσίευμά του την πολεμική στάση της Ιεράς Συνόδου της Ρωσικής Εκκλησίας σε βάρος των ρώσων μοναχών του Αγίου Όρους, κατδικάζεται σε εξορία στη Σιβηρία. Η Οκτωβριανή Επανάσταση όμως ματαίωσε την εκτέλεση της ποινής του. Το 1919 συστήνει στη Μόσχα την Ελεύθερη Ακαδημία για την πνευματική καλλιέργεια και το 1920 αρχίζει να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας φιλοσοφία. Το περιεχόμενο της δράσης του αυτής και ειδικότερα η από μέρους του κριτική του υλισμού και του αθεϊσμου, είχε ως αποτέλεσμα να συλληφθεί από την αστυνομία και να του επιβληθεί ισόβια εξορία. Έτσι μαζί με άλλους διαφωνούντες προς το κομμουνιστικό καθεστώς διανοούμενους απελάθηκε το 1922. Το Βερολίνο θα είναι ο πρώτος σταθμός της εξορίας του, και θα παραμείνει από το 1922 μέχρι το 1924. Εκεί θα ιδρύσει τη Θρησκειοφιλοσοφική Ακαδημία την οποία θα μεταφέρει στο Παρίσι «κέντρο των Ρώσσων εμιγκρέδων». θα εγκατασταθεί στο Κλαμάρ. Εκδίδει παράλληλα το περιοδικό Η οδός. Η παρισινή περίοδός του θα είναι η πιο γόνιμη μια και θα γράψει τα πιο πολλά βιβλία του τα οποία θα μεταφραστούν στα γαλλικά και άλλες γλώσσες. Ο Μπερντιάεφ πέθανε στις 23 Μαρτίου του 1948.
Συγγραφικό έργο
Πολυάριθμες είναι οι αυτοτελείς δημοσιεύσεις του. Ο Φ. Λάνγκε και η κριτική φιλοσοφία, 1900, Ο υποκειμενισμός και ο ατομικισμός στην κοινωνική φιλοσοφία 1901. Τα γράφει την περίοδο της εξορίας του. Σε αυτά τα πρώτα δημοσιεύματά του αποπειράται να συνδυάσει μαρξισμό και γερμανικό ιδεαλισμό Το 1909 συμμετέχει στην έκδοση ενός συλλογικού τόμου δοκιμίων με τον τίτλο Οδοδείκτες. Μέσα από αυτό προβάλεται η άποψη πως η πολιτική και πολιτιστική αναγέννηση της Ρωσίας περνά μέσα από την Εκκλησία και το λαό. Το 1913 εκδίδει ένα κείμενο επικριτικό της Ιεράς Συνόδου της Ρωσικής Εκκλησίας, με τίτλο Οι φωτοσβέστες του πνεύματος. Θα προκαλέσει την καταδίκη του από την Ρωσική Εκκλησία. Προϊόν της σύντομης ακαδημαϊκής σταδιοδρομίας του στο Μοσχοβίτικο Πανεπιστήμιο αλλά και των διαλέξεών του στην Ελεύθερη Ακαδημία για την πνευματική καλλιέργεια θα είναι δύο εργασίες του, Το νόημα της ιστορίας, Το πνεύμα του Ντοστογιέφσκυ (1920) και Νέος Μεσαίωνας (1922). Η παρισίνή περίοδος είναι για τον Μπερντιάεφ περίοδος συστηματοποίησης της σκέψης του: Η ρωσική σκέψη για την Εκκλησία 1926, Μαρξισμός και θρησκεία 1929, Ο Χριστιανισμός και η πάλη των τάξεων 1931, Η αλήθεια και το ψεύδος του κομμουνισμού 1932, Το Εγώ και ο κόσμος των αντικειμένων 1933, Η μοίρα του ανθρώπου στο σύγχρονο κόσμο 1934, Πνεύμα και πραγματικότητα 1937, Δουλεία και ελευθερία 1944, Υπαρξιακή διαλεκτική του θείου και του ανθρώπινου 1947, Αυτογνωσία1949 ή Όνειρο και πραγματικότητα 1953, Το Βασίλειο του πνεύματος και το βασίλειο του Καίσαρα 1952.
Πηγές έμπνευσης της σκέψης του Μπερντιάεφ
Η σκέψη του Μπερντιάεφ έχει πολλές πηγές έμπνευσης. Πολλές εκδηλώσεις της ρωσσικής σκέψης και πολιτιστικής παράδοσης ανιχνεύονται στον στοχασμό του: το κίνημα των ναρότνικών (λαϊκιστών), των Σλαβοφίλων, των Δυτικιζόντων και του χριστιανικού ουνιβερσαλισμού των Σολόβιεφ, Μπουλγκάκοφ, Φλορένσκυ και Χομιάκοφ. Οι ρώσοι λογοτέχνες Λέων Τολστόι και Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Η ανατολική ορθόδοξη θεολογία σφραγίζει τη σκέψη του: Γρηγόριος Νύσσης, Μέγας Αθανάσιος, αλλά και Ωριγένης. Ο δυτικοχριστιανικός μυστικισμός επιδρά πάνω του: Μάιστερ Έκχαρτ και Γιάκοµπ Μπαίµε. Δευτερεύουσες επιρροές δέχθηκε από τη δυτικοευρωπαϊκή φιλοσοφία: Καντ, Γιόχαν Φίχτε, Σοπενχάουερ, Νίτσε, Μαξ Σέλερ, Γιάσπερς, Ανρί Μπερξόν και τον μαρξισμό χωρίς τον αθεϊσμό του. Αφετηριακά η σκέψη του ρώσου στοχαστή είναι σφραγισμένη από τον καντιανό μαρξισμό στην γνωσιολογία του, την ηθική και την φιλοσοφία της ιστορίας. Στην πορεία της όμως προσεγγίζει τον θεϊστικό υπαρξισμό, κρατόντας την μαρξιστική κριτική του καπιταλισμόυ.
Η Φιλοσοφική σκέψη του Μπερντιάεφ
Η θεματογραφία του Μπερντιάεφ είναι αυτή στην οποία και άλλοι Ρώσοι φιλόσοφοι του ύστερου 19ου αιώνα επικεντρώνονται: Φιλοσοφική ανθρωπολογία, ηθική, κοινωνική και πολιτική φιλοσοφία, φιλοσοφία της ιστορίας και φιλοσοφία της θρησκείας. Επίκεντρο της σκέψης του είναι η ελευθερία απαλλαγμένη από κάθε υπαρκτικό προσδιοριαμό. Γι’ αυτό και την προσδιορίζει ως μη οντική-ελευθερία. Ως μη κάτι ταυτιζόμενο με την κατάσταση που βρίσκεται ένα όν, η μη οντική ελευθερία προηγείται του όντος και προηγείται ως δυνατότητα και μόνο εκείνου που πρόκειται να γίνει κάθε φόρα. Η ουσία του κάθε όντος είναι τελικά η πορεία προς μια υπέρβαση της εκάστοτε υφιστάμενης κατάστασής του. Η αιτία της μη-οντικής ελευθερίας που την προσδιορίζει χωρίς να της περιχαρακώνει είναι ο Θεός, η κατεξοχήν ελεύθερη ύπαρξη. Για τον Μπερντιάεφ ο άνθρωπος είναι πρόσωπο, το οποίο ενεργεί ελεύθερα προς την κατεύθυνση του να καταστεί ον. Η κριτική προς την σοσιαλιστική αντίληψη για την κοινωνία και τον άνθρωπο όπου κυριαρχεί η εργαλειοποίηση έχει σαν αφετηρίες της όχι μόνο το χριστιανισμό, αλλά και τον Καντ. Στον αντίποδα του σοσιαλιστικού παραδείγματος βρίσκεται ένας προσωποκεντρικός σοσιαλισμός.
- 1950 – Γεώργιος Αστερίου, πολιτικός
- 1953 – Μαίρη του Τεκ, βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου
- 1962 – Ογκίστ Πικάρ, Ελβετός φυσικός και εξερευνητής
- 1976 – Μπέρναρντ Μοντγκόμερυ, Άγγλος στρατάρχης
- 1978 – Νικόλαος Τσίμπας, πολιτικός
- 1986 – Μιχαήλ, πρίγκιπας του Μαυροβουνίου
- 1993 – Τζον Χέρσυ, Αμερικανός συγγραφέας
- 1999 – Ισίδωρος Σιδηρόπουλος, πολιτικός
- 2015 – Γεράσιμος Λαβράνος, συνθέτης
- 2016 – Γιάννης Κανάκης, ποδοσφαιριστής
- 2016 – Γιόχαν Κρόιφ, Ολλανδός ποδοσφαιριστής
- 2018 – Λις Άσια, Ελβετίδα τραγουδίστρια